Του Δρ. Χρήστου Α. Μπαξεβάνη*
Στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου, ο Έλληνας Υπουργός Δικαιοσύνης κ. Σταύρος Κοντονής άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να δικαστούν στην Ελλάδα οι οκτώ Τούρκοι στρατιωτικοί που κατέφυγαν με ελικόπτερο στην Αλεξανδρούπολη μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 2017, εφόσον το ζητήσει η Τουρκία.
Μπορεί, ωστόσο, να γίνει κάτι τέτοιο;
1) Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται σε όλες τις πράξεις που τελέστηκαν στο έδαφος της επικρατείας (δηλαδή της Ελλάδος), ακόµη και από αλλοδαπούς (αρ. 5παρ. 1 του Ελληνικού Ποινικού Κώδικα, εφεξής ΠΚ),
2) Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι, εφαρµόζονται και για πράξη που χαρακτηρίζεται από αυτούς ως κακούργηµα ή πληµµέληµα και που τελέστηκε στην αλλοδαπή από ηµεδαπό (δηλαδή Έλληνα), αν η πράξη αυτή είναι αξιόποινη και κατά τους νόµους της χώρας στην οποία τελέστηκε ή αν διαπράχθηκε σε πολιτειακά ασύνακτη χώρα (αρ. 6 παρ.1 ΠΚ),
3) Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται και κατά αλλοδαπού για πράξη που τελέστηκε στην αλλοδαπή και που χαρακτηρίζεται από αυτούς ως κακούργηµα ή πληµµέληµα, αν η πράξη αυτή στρέφεται εναντίον Έλληνα πολίτη και αν είναι αξιόποινη και κατά τους νόµους της χώρας όπου τελέστηκε ή αν διαπράχθηκε σε πολιτειακά ασύνακτη χώρα. (αρ.7παρ.1 ΠΚ),
4) Οι ελληνικοί ποινικοί νόµοι εφαρµόζονται σε ηµεδαπούς κι αλλοδαπούς ανεξάρτητα από τους νόµους του τόπου της τέλεσης, για τις εξής πράξεις που τελέστηκαν στην αλλοδαπή: α) έσχατη προδοσία και προδοσία της χώρας που στρέφεται κατά του ελληνικού κράτους (αρ. 8 παρ.1α ΠΚ),
5) Στη δικαιοδοσία των ελληνικών ποινικών δικαστηρίων εμπίπτουν οι προσβολές του (ελληνικού) πολιτεύματος (αρ. 134επ) και η Προδοσία της Χώρας (της Ελλάδος – αρ. 138επ),
6) Στη δικαιοδοσία των ελληνικών ποινικών δικαστηρίων δεν εμπίπτουν, μεταξύ άλλων, πρόσωπα που απολαμβάνουν το προνόμιο της ετεροδικίας με βάση είτε συμβάσεις που έχουν συναφθεί με άλλα κράτη είτε διεθνή έθιμα που γίνονται αποδεκτά από όλα τα κράτη (αρ. 2 στ. Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας),
7) Κάθε Κράτος έχει αρμοδιότητα για την ποινική δίωξη προσώπων για το έγκλημα της γενοκτονίας, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και το έγκλημα της επίθεσης (Συμβάσεις της Χάγης του 1899 & 1907 και τα πρόσθετα Πρωτόκολλα 1977), εφόσον, όμως, δεν έχουν επιληφθεί σχετικώς είτε Ειδικά Διεθνή Ποινικά Δικαστήρια (Νυρεμβέργη, Τόκυο, Ρουάντα, πρώην Γιουγκοσλαβία) είτε το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
Με βάση, λοιπόν, τα ανωτέρω καθίσταται απολύτως σαφές ότι τα ελληνικά δικαστήρια δεν διαθέτουν αρμοδιότητα να δικάσουν τους οκτώ Τούρκους αξιωματικούς αναφορικά με τις κατηγορίες που τους αποδίδουν οι Τουρκικές αρχές, καθώς η περίπτωσή τους δεν εμπίπτει σε καμία από τις ανωτέρω περιπτώσεις που προβλέπει η ελληνική ποινική νομοθεσία. Σημειωτέο δε ότι από την αίτηση έκδοσης της Εισαγγελίας της Κωνσταντινούπολης, φαίνεται ότι το κατηγορητήριο εναντίων τους είναι αρκετά αόριστο, αφού στην αίτηση αυτή αναφέρονται γενικώς τα γεγονότα της νύκτας που εκδηλώθηκε το πραξικόπημα, χωρίς περαιτέρω προσδιορισμό των πράξεων, του τρόπου και του βαθμού συμμετοχής των 8 στην ανατροπή του πολιτεύματος και/ή στη δολοφονία αμάχων πολιτών ή στην απόπειρα δολοφονίας του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν.
Η τοποθέτηση, συνεπώς, του Υπουργού ότι η Κυβέρνηση εξετάζει το ενδεχόμενο να δικαστούν στην Ελλάδα οι οκτώ Τούρκοι στρατιωτικοί στερείται νομικής βάσης και περιεχομένου. Παραμένει, ωστόσο, εύλογο το ερώτημα, γιατί ένας (δικηγόρος) Υπουργός Δικαιοσύνης προέβη σε μια τέτοια δήλωση. Οι απαντήσεις και τα συμπεράσματα δικά σας!
*Ο Δρ. Χρήστος Μπαξεβάνης είναι Διεθνολόγος.
