Του Σεραφείμ Αθ. Κοτρώτσου*
Γιατί νεκρά φύση; Γιατί ανακυκλώνει μιζέρια, αναδιανέμει φτώχεια, αναμασά παρωχημένα θέσφατα περασμένων εποχών, χρησιμοποιεί ιδεολογήματα μόνο για να ορίζει ψευδεπίγραφες διαχωριστικές γραμμές και τελικά εμποδίζει τη γέννηση κάθε νέου. Όχι μόνο δεν δημιουργεί προϋποθέσεις προόδου, αλλά τις εξουδετερώνει. Παράγει οτιδήποτε άλλο εκτός από όραμα και δυνατότητες θετικής εξέλιξης.
Οι παραπάνω διαπιστώσεις δεν αφορούν μόνο έναν χώρο ή κόμμα. Δυστυχώς, αν και σε διαφορετικό βαθμό, η παθογένεια διαπερνά οριζόντια σχεδόν όλο το πολιτικό σύστημα, κοινοβουλευτικό και εξωκοινοβουλευτικό.
Στον κυβερνητικό συνασπισμό της νεομνημονιακής δεξιοαριστεράς το αφήγημα έχει πλέον εκφυλιστεί στην πρόσκαιρη διατήρηση της εξουσίας, ώστε η στενή αλλά και η ευρύτερη παρέα και πελατεία να εξυπηρετηθεί για λίγο ακόμα εις βάρος της υπόλοιπης κοινωνίας. Στο πίσω μέρος του μυαλού φυσικά υπάρχει και η λεγόμενη «δεξιά παρένθεση», διατηρώντας ομάδες κρούσης σε ετοιμότητα για οδομαχίες και λοιπά έκτροπα «όταν έρθει η ώρα».
Όχι τόσο μακριά σε αφήγημα, συντηρούνται μουσειακού ενδιαφέροντος ουτοπικοί σχηματισμοί, με κορυφαίο σε επιρροή το πάλαι ποτέ ΚΚΕ που συνεχίζει ακόμα και σήμερα να υπερασπίζεται το δόγμα της υπεροχής του σοβιετικού μοντέλου, το οποίο αν και «τόσο ανώτερο» κατέρρευσε από μια «στραβή» και οι λαοί που το βίωσαν ούτε που θέλουν να το ξανακούσουν. Τα μουσειακά είδη περιλαμβάνουν και τους εθνικοσοσιαλιστές, έναν σχηματισμό που σε άλλες χώρες θα είχε κηρυχθεί από καιρό παράνομος αλλά εδώ κάποιοι φερόμενοι ως πρώην παρακρατικοί ψηφίζονται ως «αντισυστημικοί».
Στην αξιωματική αντιπολίτευση συναντούμε αβάσταχτη ατολμία για οτιδήποτε ουσιαστικό. Η «επανάσταση» της νέας ηγεσίας μάλλον ήδη έχασε το παράθυρο ευκαιρίας της και εφαρμόζει τη στρατηγική του «ώριμου φρούτου». Δεν έχει προχωρήσει ούτε καν στην ανάληψη των τεράστιων ευθυνών της παράταξης για τον ολέθριο εκτροχιασμό της χώρας κατά τη διακυβέρνηση Κώστα Καραμανλή, αλλά ούτε και για τα αντιμνημονιακά αφηγήματα της αντιπολίτευσης Σαμαρά στις πιο κρίσιμες στιγμές του σύγχρονου ελληνικού κράτους, αυτές που ουσιαστικά προετοίμασαν το έδαφος ώστε να απενοχοποιηθεί πλήρως κάθε ανέξοδος λαϊκισμός, κάθε αντιευρωπαϊκός αμοραλισμός, κάθε ισχυρισμός για τεχνητή κρίση βασισμένη σε φαλκιδεμένα στατιστικά κλπ. Δεν έχουν τολμήσει να εξηγήσουν τι έφταιξε και φθάσαμε ως εδώ, αλλά ούτε καν να αποσύρουν παλαιοκομματικά και εμφανώς ακατάλληλα στελέχη τους, ούτε καν αυτά που είχαν ρόλο κι ευθύνη στον εκτροχιασμό της περιόδου 2004 – 2009. Το αφήγημά τους πρακτικά είναι ότι «τόσο επικίνδυνα άσχετοι και ιδεοληπτικοί σαν τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν είμαστε, οπότε καλύτερα να ξανακυβερνήσουμε εμείς». Τόσο χαμηλά θέτουν τον πήχη.
Στο αυτοαποκαλούμενο κέντρο, το Ποτάμι δυστυχώς «ξεφούσκωσε» νωρίς και παρά τις φιλότιμες προσπάθειες στελεχών του για διατύπωση προτάσεων (π.χ. Καρκατσούλης, Μαυρωτάς κλπ.) δυσκολεύεται να εμπνεύσει συγκροτημένο όραμα και να βρει εποικοδομητικό ρόλο. Το σύμπλεγμα ΠΑΣΟΚ / ΔΗΜΑΡ μυρίζει έντονα παλαιοκομματίλα, η ηγεσία του μιλά πιο ξύλινα και κενά περιεχομένου κι από τον πρόσφατα αποφυλακισθέντα πάλαι ποτέ μέτρ του είδους Τσοχατζόπουλο, κι εκτός από έναν ρόλο ουδέτερης ζώνης προσωρινής στάσης ψηφοφόρων μεταξύ των υποτιθέμενων δεξιών και αριστερών παρατάξεων, αδυνατεί να πείσει ότι έχει ο,τιδήποτε να προσφέρει στη χώρα. Τα ορφανά του χώρου (π.χ. Ραγκούσης, Διαμαντοπούλου, Φλωρίδης, Α. Παπαδόπουλος, Καμίνης, Γ. Παπανδρέου κλπ.) δείχνουν να αναζητούν εναγωνίως νέο ρόλο για να μην αποστρατευτούν «πρόωρα». Στους φιλελεύθερους μεταρρυθμιστές οι διάφορες ομάδες περνούν σταδιακά από τον μικρο-μεγαλισμό στην αποδοχή της εξαΰλωσής τους. Άλλες ομάδες απορροφούνται χωρίς πολύ θόρυβο από μεγαλύτερα «μαγαζιά» για να εμπλουτίσουν την πολυσυλλεκτική συλλογή τους, άλλες ψυχορραγούν πενθώντας την κακιά τους μοίρα, άλλες περιορίζονται σε κοινωνικές συναναστροφές και ολίγον από ακτιβισμό, κι άλλες σε αποσπασματικές ή ακόμα και γραφικές προσωποπαγείς προσπάθειες, αδυνατώντας πλέον να δημιουργήσουν κάποιο ελκυστικό αφήγημα.
Και προκύπτει αβίαστα το ερώτημα του πού; Από πού θα προκύψει το νέο, το ελπιδοφόρο, αυτό που θα είναι ικανό να δημιουργήσει ένα νέο όραμα αναγέννησης της χώρας μας; Πώς μπορεί να γεννηθεί ένας πολιτικός «μονόκερος» σε αυτή την Ελλάδα; Ποιες παραγωγικές δυνάμεις θα τον χρειαστούν απεγνωσμένα; Ποια δυναμικά κοινωνικά στρώματα θα τον στηρίξουν; Ποιοι είναι αυτοί που εμποδίζονται να παράγουν και να προοδεύσουν και είναι διατεθειμένοι να αγωνιστούν ώστε να πάρουν αυτό που τους ανήκει;
Οι παραγωγικές τάξεις είναι απασχολημένες με την επιβίωσή τους. Οι πλειονότητα των δυναμικών ανθρώπων τους που παραμένουν εντός της χώρας έχουν «καεί» από την εναπόθεση ελπίδων σε φερέλπιδες πολιτικούς. Δεν έχουν άλλα περιθώρια υπομονής. Έχουν αριθμητικά συρρικνωθεί και ψυχικά εξουθενωθεί.
Παράλληλα, η μεγάλη πλειοψηφία των ψηφοφόρων παραμένουν εγκλωβισμένοι στη σίτιση από το πρυτανείο (συνταξιούχοι, στενός και ευρύς δημόσιος τομέας, ιδιωτικός τομέας με εισόδημα από το δημόσιο, ιδιωτικός τομέας σε μη εμπορεύσιμα διεθνώς αγαθά κι υπηρεσίες που συχνά στηρίζει το ανταγωνιστικό του πλεονέκτημα σε περιορισμούς που θέτει το κράτος κλπ.). Όλοι αυτοί αντιπροσωπεύουν περίπου τα 2/3 των προσερχόμενων στις κάλπες. Μεγάλο μέρος αυτού του πληθυσμού συνεχίζει να πιστεύει σε απατηλά δόγματα, σε συνομωσίες για κατασκευασμένες κρίσεις με αλλοίωση των στατιστικών, στο μεγάλο κράτος πατερούλη, στα λεφτά που είναι κρυμμένα σε θησαυροφυλάκια, στη λύση όλων των δεινών από τη σύλληψη της εκτεταμένης φοροδιαφυγής και μόνο, στην επάνοδο στη δεκαετία του 2000 με λεφτά των άλλων. Πάνω από όλα δεν έχουν την πρόθεση να αλλάξουν τρόπο ζωής και μέθοδο κτήσης του κύριου εισοδήματός τους, παρά το ότι αντιλαμβάνονται πως θα συνεχίζει να συρρικνώνεται.
Άρα τι μπορεί να διαταράξει αυτόν τον φαύλο κύκλο; Μπορεί να ανακοπεί η εκφυλιστική στασιμότητα της πατρίδας μας;
Η μια εκδοχή εξόδου από τον φαύλο κύκλο είναι προφανής: τα βιωματικά μαθήματα των πολιτών μέσα από μια δραματική επιδείνωση της κατάστασης που θα οδηγήσει σε εκρηκτικά αδιέξοδα. Δυστυχώς η κρίση μπορεί να βαθύνει αρκετά περισσότερο όσο κι αν φαντάζει απίστευτο. Υπάρχουν κατά πολύ χειρότερες καταστάσεις στη γκάμα των ενδεχομένων μπροστά μας. Συμβαίνουν σε Βενεζουέλες κλπ. Εύχομαι κι ελπίζω να υπάρξει έκπληξη και να αποφευχθεί αυτό το πιθανότατο σενάριο, καθώς το ανθρώπινο αλλά και το ενδεχόμενο εθνικό κόστος του θα είναι δυσβάσταχτο. Και θα είχε επισυμβεί ήδη κάτι τέτοιο χωρίς την προ κρίσης διεθνή θέση της χώρας μας.
Θέλω να ελπίζω πως υπάρχει και μια άλλη εκδοχή εξόδου από το φαύλο κύκλο, αν και λιγότερο πιθανή: η εθνική αφύπνιση προς ένα όραμα εθνικής αναγέννησης βασισμένο στον ορθολογισμό, την αντίληψη των σύγχρονων διεθνών δυναμικών, την συμφιλίωση επί των βαθύτερων αιτίων της ελληνικής κρίσης και την αναγνώριση των διαθέσιμων αναπτυξιακών αποθεμάτων μας.
Ένα τέτοιο σενάριο έχει προϋποθέσεις που για την ώρα δεν έχουν εκπληρωθεί. Απαιτεί τουλάχιστον τα παρακάτω:
- Σύγκλιση κόσμων από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες όχι με τελικό στόχο την κατάληψη και νομή της εξουσίας, αλλά τη διαμόρφωση ενός πλειοψηφικού οράματος παραγωγικής και θεσμικής ανασυγκρότησης της χώρας. Οι όροι αριστερά, δεξιά, σοσιαλδημοκρατία κλπ. δεν μπορούν να δώσουν απάντηση στις σημερινές προκλήσεις στη χώρα μας, ούτε όμως και το κέντρο ως έχει σήμερα. Ένα σύγχρονο αναγεννημένο κέντρο ίσως καταφέρει να επιτρέψει το πέρασμα από τις ιδεολογίες στις ιδέες. Ίσως δράσει ως καταλύτης στην ώσμωση διαφορετικών ιδεών για την πρόοδο της χώρας. Προϋπόθεση να αξιοποιήσει ως «ευαγγέλιό» του το γνωστό βιβλίο με τίτλο «Γιατί αποτυγχάνουν τα Έθνη», των Ρόμπινσον και Ατζέμογλου, που δεν θα έπρεπε να υπάρχει Έλληνας που να μην το έχει μελετήσει ύστερα από οκτώ χρόνια κρίσης.
- Πλήρη «αποστράτευση» όλων των προσώπων που υπηρέτησαν ή υπηρετούν σε κρίσιμα δημόσια αξιώματα (Υπουργοί, Βουλευτές, Αυτοδιοικητικοί άρχοντες) και με τον τρόπο αυτό συνέβαλαν ενεργητικά ή παθητικά στην εκδήλωση, μη αναστροφή ή και περαιτέρω βάθυνση της ελληνικής κρίσης. Είναι αδύνατον οι φυσικοί αυτουργοί της καταστροφής να μεταλαμπαδεύσουν και υλοποιήσουν ένα νέο παραγωγικό όραμα. Για όσους από αυτούς δεν προκύπτουν ποινικές ευθύνες ο μόνος ρόλος που μπορεί να τους απομείνει είναι ο συμβουλευτικός, από την πλούσια εμπειρία των κατά κανόνα ατυχών επιλογών τους.
- Χάραξη πορείας που να ξεκινά από το τι δεν πήγε καλά και πώς από εδώ και πέρα θα πάει, στη βάση της πρόταξης:
- της παραγωγής, των εξαγωγών, της υποκατάστασης εισαγωγών, και της παραγωγικής εργασίας έναντι οποιουδήποτε κεκτημένου δυσκολεύει τα προηγούμενα και την ανταγωνιστικότητα της χώρας έναντι άλλων γειτονικών / εμπορικά ανταγωνιστικών μας,
- του κράτους δικαίου και της πραγματικής δημοκρατίας με μηχανισμούς εξισορρόπησης, καθαρή διάκριση των εξουσιών και αμεσοδημοκρατικούς θεσμούς ενίσχυσης της ευθύνης και επιρροής των πολιτών,
- τον ταχύ μετασχηματισμό του κράτους σε ένα μικρό, ευέλικτο, οικονομικό και πλήρως ανταποδοτικό οργανισμό που να υπάρχει μόνο για να υπηρετεί τους βασικούς πυλώνες της δημοκρατίας και της οικονομίας, έτσι ώστε να μπορεί να επιτευχθεί ραγδαία αποκλιμάκωση και απλοποίηση φόρων και λοιπών κρατικών επιβαρύνσεων αλλά και του γραφειοκρατικού φόρτου, ιδιαίτερα στον τομέα των διεθνώς εμπορευσίμων αγαθών και υπηρεσιών.
Όλα αυτά όμως προϋποθέτουν την ύπαρξη και του υποκειμένου. Αναζητείται αυτός που θα ηγηθεί μιας τέτοια προσπάθειας. Αναζητείται κάποιος που να είναι έτοιμος να ρισκάρει να αυτοθυσιαστεί, έχοντας ατομικά περισσότερα να χάσει, από ό,τι να κερδίσει!
Οι φαινομενικά ανοιχτοί όροι της επιτροπής Αλεβιζάτου για την εκλογή του ηγέτη του νέου κέντρου και στη συνέχεια της διαμόρφωσης της πολιτικής πλατφόρμας του, ενδεχομένως ανοίγουν ένα παράθυρο ευκαιρίας. Για φανταστείτε την ίδια στιγμή που οι διάφοροι κομματικοί υποψήφιοι μιλάνε ο καθένας για τη δική του εκδοχή ενός νέου κέντρου από ανακυκλωμένα υλικά, να εμφανιστεί ένα άφθαρτο πρόσωπο, χωρίς σχέση με τα υφιστάμενα κομματικά όργανα, με βαριές επαγγελματικές περγαμηνές, θετική αύρα στην κοινωνία και τις παραγωγικές τάξεις, και ισχυρή συγκρότηση και σαφείς θέσεις στις θεσμικές και οικονομικές εθνικές προκλήσεις της πατρίδας μας. Αν ένα τέτοιο πρόσωπο εμφανιστεί απρόσκλητα, σχηματοποιήσει και επικοινωνήσει ένα νέο παραγωγικό όραμα για την Ελλάδα και καταφέρει να θέσει μια νέα αφετηρία για ένα σύγχρονο κέντρο στη βάση αρχών όπως οι προαναφερθείσες, δυο τινά είναι εξαιρετικά πιθανό να συμβούν:
Α. Η κεντρώα παλαιοκομματίλα αναμένεται αργά ή γρήγορα να του επιτεθεί λυσσαλέα προκειμένου να αποτρέψει τον αφανισμό της, ο οποίος θα είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με ενδεχόμενη επικράτησή του νέου προσώπου.
Β. Αν ο νέος ηγέτης επιβιώσει της παραπάνω διαδικασίας, αναπάντεχα θα μπορέσει να εκπροσωπήσει τις σιωπηλές και απογοητευμένες παραγωγικές τάξεις, την κρίσιμη μάζα αναγέννησης της χώρας. Ανεξάρτητα αν καταφέρει τελικά να κερδίσει ή όχι την επίμαχη εκλογική διαδικασία, θα έχει ανοίξει έναν εντελώς νέο δρόμο, ο οποίος θα έχει βεβαιότατα ελπιδοφόρα για τη χώρα συνέχεια.
Υπάρχει ένας τέτοιος άνθρωπος στη χώρα;
* Ο κ. Σεραφείμ Αθ. Κοτρώτσος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχ. Η/Υ, Διδάκτωρ ΕΜΠ, MBA International. Διευθυντικό Στέλεχος του χώρου των τηλεπικοινωνιών & Συνιδρυτής τεχνολογικής startup.
