Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της ελληνικής δημοκρατίας είναι η ευκολία με την οποία ο λαϊκισμός μπορεί να διεισδύει στην διαμόρφωση των πολιτικών αντιλήψεων. Η ευχέρεια που έχουν οι μηχανισμοί υπεραπλούστευσης αρχών, αξιών και ιδεών να πείθουν την κοινή γνώμη για την ποιότητα ή την λειτουργία του πολιτεύματος.
Ζούμε βέβαια, στη χώρα όπου η διάσταση μεταξύ θεωρίας και πράξης, η αποθέωση της υποκρισίας και η κατασκευή ιδεατών συνθηκών είναι κανόνες του εθνικού «δυισμού» μας, από καταβολής ελληνικού κράτους. Από τότε που προσπαθήσαμε να μιμηθούμε το πολίτευμα μιας αυτοκρατορίας με κοινοβουλευτική παράδοση, όπως η Μεγάλη Βρετανία. Και που ήμασταν η πρώτη χώρα στον κόσμο που δώσαμε το δικαίωμα της καθολικής ψηφοφορίας, το 1844, σε όλους τους άνδρες πολίτες! Χωρίς οι πολιτικές ηγεσίες να λάβουν υπόψη τους ότι επρόκειτο για έναν πληθυσμό, χωρίς ιδιοκτησία, χωρίς κράτος δικαίου και χωρίς πολιτική βούληση. Παρά μόνο εξαρτημένο από τα παλιά καπετανάτα της οθωμανικής κυριαρχίας ή τα πελατειακά δίκτυα των ξενόφερτων κομμάτων.
Σε ό τι αφορά τον δήθεν «δημοκρατικό» πολυκομματισμό, αξίζει να θυμηθούμε πόσο ταλαιπωρήθηκε το νεοσύστατο ελληνικό κράτος, μέχρι να ψηφιστεί το 1875, η αρχή της δεδηλωμένης, η οποία είχε ως αποτέλεσμα την κυριαρχία των δύο κομμάτων (Τρικουπικό, Δηλιγιαννικό) αλλά και την σταθερότητα στις κυβερνήσεις. Γιατί ως τότε, επικρατούσε πολιτικό χάος με τον βασιλιά να δίνει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης όπου ήθελε. Συνεπικουρούμενος από τους διάφορους τυχοδιώκτες που εκβίαζαν την κοινωνία με τις συνεχείς ακροβασίες τους...
Στα δικά μας χρόνια, τα μνημονιακά, η κρίση ανέδειξε σε πρωταγωνιστικό ρόλο και πάλι τον τυχοδιωκτισμό διάφορων μικρών και μεγάλων σωτήρων της πολιτικής. Συνέβαλε επίσης και στην ευδοκίμηση σχημάτων τα οποία εξέφρασαν μία άλογη και πολλές φορές σχιζοφρενική διάθεση της κοινωνίας η οποία έψαχνε μάγισσες και δαίμονες για να τιμωρήσει.
Μέσα από την δίνη του δημόσιου θυμού αναδύθηκαν διάφορες περιπτώσεις. Η πιο καταστροφική όμως, εξέλιξη για το πολιτικό σύστημα, ήταν η συνεύρεση των συνιστωσών του ΣΥΡΙΖΑ που περισυνέλεξαν και νομιμοποίησαν από το περιθώριο του πολιτικού φάσματος όλες τις περίεργες «ερινύες» της κοινωνίας.
Σήμερα όμως, έτσι όπως διαμορφώνεται το πολιτικό σκηνικό, όσα διαδραματίζονται στη Βουλή θυμίζουν κακοπαιγμένες θερινές κωμωδίες. Με κίνδυνο την κατάρρευση της δημοκρατίας.
Είναι ο δικομματισμός η λύση στο πρόβλημα μας; Υποθέτω ότι δεν μπορεί να υπάρξει τίποτε άλλο για μία κοινωνία η οποία δεν διαθέτει την ωριμότητα της έντιμης και καθαρής αντιπροσωπευτικότητας. Για μία δημοκρατία που δεν επιθυμεί να αναπτύξει το κράτος δικαίου, να δώσει μία νέα προοπτική στον εκσυγχρονισμό της και για έναν λαό που ψηφίζει κόμματα ανάλογα με τις θυμικές αντιδράσεις του.
Τουλάχιστον τα δύο μεγάλα κόμματα θα επανέλθουν σε μία καθαρή αντιπαράθεση αρχών, ώστε ο πολίτης να διακρίνει τις διαχωριστικές γραμμές και να μπορεί, έστω και με τον παλιό πελατειακό τρόπο, να πάρει τις αποφάσεις του.
Αντίθετα τώρα, έτσι, όπως διαμορφώθηκε το πολιτικό σύστημα, οι πάντες νομιμοποιούνται να δρουν ανεξέλεγκτοι και χωρίς φραγμούς σε ένα χαοτικό περιβάλλον εκβιασμών και αντεγκλήσεων. Και χωρίς καμία αιδώ, που σε άλλες εποχές, θα τους περιόριζε τον τυχοδιωκτισμό και τις αμοραλιστικές διαθέσεις.
Είναι καιρός να σκεφτούμε ότι η δημοκρατία διαθέτει πάντα δύο πόλους, όπως όλα τα συστήματα διαχείρισης των κοινωνιών. Εκεί μέσα μπορούν οι πάντες να ενταχθούν και να επενδύσουν ιδέες, φιλοδοξίες και οράματα.
