Έμποροι μας επισήμαναν ότι τις γιορτές δεν υπήρξε ιδιαίτερη κίνηση. Ότι ο κόσμος ήταν συγκρατημένος. Είναι επιφυλακτικός για το μέλλον; Έχουν τελειώσει τα χρήματα που φύλαγε κάτω από το μαξιλάρι; Όποιος και να είναι ο λόγος, δεν υπήρξε ενθουσιασμός την εορταστική περίοδο, όπως υπήρχε τα παλιά... καλά χρόνια. Δεν πρόκειται, κύριε Πρόεδρε, για το αποτέλεσμα κάποιας επιστημονικής έρευνας. Είναι αυτό που μας είπαν αρκετοί επαγγελματίες. Μπορεί να άλλαξαν οι καταναλωτικές συνήθειες του κόσμου. Να μην καταναλώνουν πλέον οι Έλληνες σαν να πρόκειται να περάσουν την τελευταία βραδιά τους στη γη. Τα έχουν αυτά οι οικονομικές κρίσεις, αλλάζουν τις καταναλωτικές συνήθειες. Επίσης, μπορεί να ξόδεψαν τα χρήματά τους στην Black Friday. Πάντως, λεφτά τα Χριστούγεννα δεν ξόδεψαν...
Έχω την αίσθηση ότι από το ένα άκρο, εκείνο των διακοποδανείων, περνάμε στο άλλο άκρο, σε αυτό της καταναλωτικής αποχής. Θα ήταν χρήσιμο να γίνει μια έρευνα στο κοινό για να διαπιστωθεί αν αυτό όντως ισχύει ή αν η εικόνα που παρουσίαζαν τα καταστήματα τις γιορτές ήταν απόρροια της οικονομικής δυσπραγίας και μόνο.
Στη Γερμανία, για παράδειγμα, το κραχ που σημειώθηκε στο παρελθόν στην αγορά ακινήτων λειτούργησε αποτρεπτικά για πολλά χρόνια στο να στραφούν οι Γερμανοί και πάλι στο real estate. Δεν είναι ο μόνος λόγος που είχε οδηγήσει κάποια στιγμή τις τιμές των ακινήτων στο Βερολίνο σε επίπεδα πλατείας Ομονοίας. Οπωσδήποτε, όμως, έπαιξε έναν ρόλο.
Άλλο, πιο κοντινό ίσως παράδειγμα για εμάς ήταν οι κατοχικές συνήθειες των γονιών μας! Έχοντας πεινάσει, θεωρούσαν πολύ σημαντικό το θέμα της αποθήκευσης τροφίμων για περιόδους κρίσης! Ένα μεγάλο μέρος της εμπειρίας του πολέμου και του Εμφυλίου τα είχαν μεταφέρει στη διατροφή των παιδιών τους!
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι μια οικονομική κρίση επηρεάζει τους ανθρώπους βαθύτερα απ’ ό,τι φαντάζεται κάποιος που έχει ακούσει για αυτή μόνο στα δελτία ειδήσεων. Πόσο μάλλον μια πρωτοφανής οικονομική κρίση, όπως είναι η ελληνική. Ας μην ξεχνάμε ότι έχουμε περάσει μια ολόκληρη δεκαετία κάτω από δύσκολες συνθήκες. Και για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού συζητάμε για συνθήκες ακραίας φτώχειας. Λογικό είναι λοιπόν να αλλάζουν οι καταναλωτικές συνήθειες των πολιτών. Το ερώτημα είναι σε ποιον βαθμό…
Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεται μια οικονομία στην κρίση είναι η πτώση της κατανάλωσης. Από την άλλη πλευρά, η κατανάλωση παράγει πλούτο για ένα κομμάτι της οικονομίας, αλλά δεν μπορεί να συνεχίζεται μέσα σε ένα περιβάλλον οικονομικής δυσπραγίας! Για να καταναλώσει κανείς χρήματα θα πρέπει και να παράγει πλούτο! Η πρόσκληση για κατανάλωση, λοιπόν, μπορεί να λειτουργήσει μόνο σε βραχύβιες κρίσεις. Όχι σε κρίσεις όπως η ελληνική. Διότι τα λεφτά κάποια στιγμή θα τελειώσουν. Είναι τόσο απλό...
Προσωπικά πιστεύω ότι ανάμεσα στην υπερκατανάλωση και την αδυναμία κάλυψης βασικών αναγκών υπάρχει μια μεγάλη απόσταση. Το βασικό πρόβλημα σε αυτή τη φάση δεν φαίνεται να είναι ο πλούσιος πατέρας που δεν έκανε δώρο στο παιδί του μια καινούργια Ferrari. Το πρόβλημα είναι ότι αρκετοί άνθρωποι βρίσκονται σε αδυναμία να αντιμετωπίσουν τις καθημερινές ανάγκες της ζωής. Όταν κάποιος δεν ξέρει πώς θα αντιμετωπίσει τις ανάγκες του Ιανουαρίου, δεν σκέφτεται τι δώρο θα κάνει στους συγγενείς και τους φίλους του. Αυτό πια είναι πολυτέλεια.
Η οικονομική ανάκαμψη θα λύσει σταδιακά όλα αυτά τα προβλήματα. Αυτό είναι βέβαιο. Αν θα φτάσουμε και πάλι στα όρια της παράκρουσης, όπως τότε που οι άνθρωποι έβαζαν υποθήκη το σπίτι τους για να κάνουν Πρωτοχρονιά στην Αράχοβα, αυτό είναι κάτι που θα το δείξει ο χρόνος. Αλλά σίγουρα η ανάπτυξη είναι αυτή που θα αλλάξει και πάλι τις καταναλωτικές συνήθειες. Επειδή θα αλλάξει και το διαθέσιμο εισόδημα. Σκεφτείτε τον κόσμο να έχει καλά αμειβόμενες εργασίες και να μην του παίρνει τα χρήματα το κράτος με τους φόρους. Θα είναι μια ιδανική συνθήκη για να γεμίσουν και πάλι τα καταστήματα με κόσμο στις γιορτές.
Ακούω πολλούς φίλους που διαμαρτύρονται για το γεγονός ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν κατάργησε την επιδοματική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Θα ήταν λάθος να το κάνει! Τα επιδόματα δεν φέρνουν την ανάπτυξη. Σε αυτό θα συμφωνήσουμε όλοι. Αλλά αυτή τη στιγμή τα χρειάζονται πολλοί άνθρωποι για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν άμεσες ανάγκες τους. Τα επιδόματα δεν είναι το μέλλον της Ελλάδας. Αλλά δεν θα λύσουμε κάποιο πρόβλημα αν τα κόψουμε σήμερα.
Καλές γιορτές. Κι ας ευχηθούμε το 2020 να μπουν μπροστά οι μηχανές της ελληνικής οικονομίας!
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
Στηρίζουμε τον Κυριάκο, ελέγχουμε την εξουσία. Εμένα μου αρέσει αυτό. Άλλοι στήριζαν την αλλαγή, εμείς τον Κυριάκο! Ξέρω, θα είμαστε και δυσάρεστοι. Και η εξουσία δεν είναι φίλη με τους δυσάρεστους. Αλλά δεν ψάχνουμε φίλους. Ανθρώπους να προχωρήσουν τις μεταρρυθμίσεις αναζητούμε...
Όσοι θέλετε να το διαβάσετε νωρίτερα στον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί το πρωί στα περίπτερα.
