Εργαζόμαστε σε ένα περιβάλλον που αντί σε προσκαλεί και να σε εμπνέει, τελικά σε θλίβει, σε αποθαρρύνει, και σε απομακρύνει, λένε στο Liberal δύο καθηγήτριες του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Η Μαργαρίτα Κατσίμη και η Νατάσα Μιαούλη μιλούν για την εξαθλίωση, έτσι, όπως την ζουν οι ίδιες καθημερινά στο χώρο εργασίας τους, για ένα περιβάλλον τοξικό και με κουλτούρα βίας, ενώ θυμούνται περιστατικά όπου έκαναν μάθημα και λίγα μέτρα πιο εκεί, συμπλέκονταν νεαροί με τα ΜΑΤ.
«Ας μην φτάσουμε να θρηνήσουμε το πρώτο θύμα για να γείρει η ζυγαριά του πολιτικού κόστους υπέρ της λύσης και να βρεθούν τελικά οι τρόποι», λένε χαρακτηριστικά. Μιλούν για την παντελή απουσία της πολιτείας και των αρμόδιων οργάνων από την ασφάλεια του χώρου, για τον εθισμό της κοινωνίας και του πολιτικού συστήματος στην απαξίωση του Πανεπιστημίου, και θεωρούν ως λύση έσχατης ανάγκης αυτό να κλείσει, παρ'' ότι φοβούνται ότι δεν είμαστε μακριά. Όταν τους ζητάμε να μας σχολιάσουν την επίθεση Γαβρόγλου προς τον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Μακεδονίας που μίλησε στους φοιτητές του για αξιοκρατία και αξιοπρέπεια, δηλώνουν θυμωμένες για τη στάση ενός υπουργού «που δεν έχει έως τώρα βρει να πει μια λέξη για όλη αυτή την αθλιότητα που ζούμε καθημερινά στους πανεπιστημιακούς χώρους».
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
- Τι κατάσταση επικρατεί στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο; Είναι τόσο άσχημη όσο ακούμε και διαβάζουμε;
Η κατάσταση είναι πράγματι πολύ ανησυχητική. Φοιτητές, καθηγητές και διοικητικού υπάλληλοι ζουν σε συνθήκες ανασφάλειας και φόβου. Σε ένα περιβάλλον που αντί να σε προσκαλεί, αντί να σε εμπνέει για γνώση και δημιουργικότητα σε θλίβει, σε αποθαρρύνει και τελικά σε απομακρύνει. Όπως σωστά αναφέρει το ψήφισμα της Συγκλήτου δεν νοείται λειτουργία Πανεπιστημίου υπό αυτές τις συνθήκες.
- Έχει εξαντλήσει κάθε τρόπο αντιμετώπισης του φαινομένου η Πρυτανεία; Έχει απευθυνθεί στην αστυνομία ή σε εταιρεία security;
Θα έλεγε κανείς πως η Πρυτανεία στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο έχει εξαντλήσει τα μέσα που θεωρεί κατάλληλα Ξέρετε, ο νέος νόμος αντιμετωπίζει αυτά τα θέματα με άλλη οπτική. Ακόμα και αν μια εταιρεία security είναι σύννομη καμιά εταιρεία και κανένας φορέας (δημόσιος ή ιδιωτικός) δεν θα ήταν πρόθυμος να αναλάβει έναν τέτοιο ρόλο αν η επίσημη Πολιτεία με τα αρμόδια όργανα της είναι απούσα από την ασφάλεια ενός χώρου. Σε ποιόν για παράδειγμα θα απευθύνονταν οι εργαζόμενοι αυτοί αν δεχθούν μια επίθεση;
- Και αφού δεν ιδρώνει κανενός το αυτί, γιατί ο Πρύτανης δεν το κλείνει εντελώς το Πανεπιστήμιο ; Δεν θα ήταν μια πιο ειλικρινής αντίδραση;
_1.jpg)
Όπως όλοι ξέρουμε, οι πρυτανικές αρχές έχουν εκλεγεί για να λειτουργήσουν το πανεπιστήμιο και όχι να το έχουν κλειστό. Λογοδοτούν απέναντι στους φοιτητές και τις οικογένειες τους που έχουν ξοδέψει πολλά χρήματα και με κόπο και πολλές θυσίες προσπαθούν να εξασφαλίσουν στα παιδιά τους ένα επίπεδο μόρφωσης. Λογοδοτούν απέναντι στους εργαζόμενους τους και τους καθηγητές που θέλουν να εργασθούν και έχουν πλήρη συνείδηση ότι πληρώνονται για αυτό από το υστέρημα του φορολογούμενου πολίτη.
Τέλος και εξ ίσου σημαντικό, λογοδοτούν απέναντι στην κοινωνία με τις πράξεις ή τις παραλείψεις τους. Ποια μηνύματα στέλνει ένα κλειστό Πανεπιστήμιο στο εσωτερικό μιας χώρας αλλά και στο εξωτερικό; Σε ποια ευνομούμενη πολιτεία είδατε να κλείνουν τα πανεπιστήμια οι πρυτάνεις γιατί κινδυνεύουν αυτοί που βρίσκονται μέσα σε αυτά ; Είναι η απόλυτη δυσφήμηση για τη χώρα και ο κάθε υπεύθυνος πρύτανης μόνο σαν λύση έσχατης ανάγκης θα το έβλεπε. Κλειστό πανεπιστήμιο θα πρέπει πάντα να είναι το τελευταίο βήμα. Δεν μπορεί όμως να πει κανείς πόσο μακριά είμαστε από αυτό το βήμα όταν κινδυνεύουν οι φοιτητές μας.
- Είναι τελικά τόσο αδύναμες οι πρυτανικές αρχές των ελληνικών πανεπιστημίων μπροστά στην αποτροπή της βίας; Το ρωτώ γιατί προφανώς ευθύνες δεν έχει μόνο η πολιτεία. Οι πρυτάνεις διοικούν τα πανεπιστήμια. Και στο κάτω- κάτω, γιατί δεν παραιτούνται, αφού πρώτα διεκδικήσουν την κάθαρση;
Καλό είναι να αποφεύγει κανείς τις γενικεύσεις. Πάντα υπάρχουν διαφορές και πολλές φορές σημαντικές σε σχέση με το τρόπο που επιλέγουν να ασκήσουν τα καθήκοντα τους οι διάφοροι πρυτάνεις. Η αλήθεια είναι ότι οι πρυτανικές αρχές λειτουργούν σε ένα τοξικό περιβάλλον, σε ένα περιβάλλον με κουλτούρα βίας. Ένα περιβάλλον που είναι πρόσφορο έδαφος για κάθε είδους παραβατικότητα. Είναι άλλη συζήτηση πως φτάσαμε εδώ και σίγουρα υπάρχουν ευθύνες και από πολλές πλευρές. Άρα δεν υπάρχουν εύκολοι χειρισμοί των πρυτανικών αρχών σε ένα περιβάλλον που μετά από χρόνια συσσωρευμένης παραβατικότητας και ανομίας και υποχώρηση του κράτους με τους αρμόδιους φορείς γίνεται τελικά και στέκι των εξαρτώμενων ανθρώπων. Τραγικό κατά την άποψη μου αλλά αναμενόμενο.
- Μήπως όλη η πανεπιστημιακή κοινότητα, είναι τελικά εθισμένη σε ένα καθεστώς απαξίωσης- αποδοχής του φαινομένου;
Όχι μόνο η πανεπιστημιακή κοινότητα αλλά ολόκληρη η κοινωνία μαζί με το πολιτικό σύστημα τελικά εθίζονται και αποδέχονται την απαξίωση του Πανεπιστημίου και την αποδοχή του φαινομένου. Στο τέλος έχεις την αίσθηση σαν δάσκαλος, ότι αφού δεν μπορείς να αλλάξεις τις συνθήκες τουλάχιστον να «αντισταθείς» συνεχίζοντας να προσφέρεις στους φοιτητές αυτό που μπορείς και που για το οποίο τελικά βρίσκεσαι σε αυτήν την θέση. Παλαιότερα κατά τη διάρκεια συμπλοκής νεαρών με ΜΑΤ εμείς λίγα μέτρα πιο εκεί κάναμε μάθημα. Είναι δυνατόν; Τα τελευταία χρόνια είχε διαφανεί μια αλλαγή με τους νόμους Γιαννάκου και Διαμαντοπούλου και η κατάσταση είχε αρχίσει να βελτιώνεται. Μετά τα ξέρετε...Το τελευταίο είναι η μετατόπιση τοξικά εξαρτώμενων ατόμων από το Πεδίο του Άρεως και πλέον έχει επιδεινωθεί τόσο η κατάσταση, ώστε φοβόμαστε ότι τα χειρότερα δεν θα αποφευχθούν.
- Μήπως ο φασισμός του ψευτοεξτρεμισμού στα πανεπιστήμια θα σταματήσει μόνο όταν πάψουμε ως κοινωνία και πολιτεία να αντιμετωπίζουμε φοβικά και με ιδεολογικές παρωπίδες την έννοια της ασφάλειας;
Η κατάστασή είναι επικίνδυνη, προκαλεί φόβο και πραγματικά δεν νομίζουμε ότι είναι αρμοδιότητα ούτε του φοιτητικού κινήματος ούτε της πανεπιστημιακής κοινότητας να την αντιμετωπίσει. Δουλειά όλων μας είναι η παραγωγή και μετάδοση επιστημονικής γνώσης και όχι η τήρηση της τάξης, της ασφάλειας, η περίθαλψη ναρκομανών, η πάταξη του παραεμπορίου κλπ. Αλίμονο να βάλουμε τους φοιτητές μας, τους εργαζόμενους και τους καθηγητές σε τέτοιους ρόλους. Η πολιτεία οφείλει να αναγνωρίσει τον κίνδυνο και να σχεδιάσει λύσεις. Οι λύσεις αυτές απαιτούν την συνεργασία πολλών φορέων για να είναι αποτελεσματικές. Η συνεργασία των αρχών του Πανεπιστημίου είναι δεδομένη. Όλοι το ξέρουν αυτό. Ας μην φτάσουμε να θρηνήσουμε το πρώτο θύμα για να γείρει η ζυγαριά του πολιτικού κόστους υπέρ της λύσης και να βρεθούν τελικά οι τρόποι.
- Κανείς δεν υποτιμά την επιστημονική προσφορά και την ακαδημαϊκή συνεισφορά καθηγητών και πρυτάνεων. Άλλο όμως, το επίπεδο της επιστημοσύνης και άλλο το επίπεδο της διακίνησης των ιδεών στο πανεπιστήμιο. Δεν οφείλουν οι Πρυτάνεις να διεκδικήσουν πιο δυναμικά την αυτονομία στα ιδρύματά τους;
Εξαρτάται τι εννοείται πιο δυναμικά. Δυναμικά ναι συνετά όμως...ας αφήσουμε τους εντυπωσιασμούς. Το τέρας που έχει δημιουργηθεί δεν λύνεται μόνο με μια κινητοποίηση, την παραίτηση ενός Πρύτανη ή το κλείσιμο ενός ιδρύματος. Είναι πολύ πιο σοβαρό. Απαιτεί πάνω από όλα πολιτική βούληση.
- Ένας γονιός που βλέπει όλη αυτή την κατάσταση στα ελληνικά Πανεπιστήμια, έχει άδικο να θέλει τα παιδιά του να σπουδάσουν στο εξωτερικό;
Φυσικά και δεν έχει άδικο και να είστε βέβαιος ότι πολλές οικογένειες προκρίνουν αυτή τη λύση και με πολλές θυσίες και κόπο εξασφαλίζουν τα χρήματα γιατί ακριβώς δεν εμπιστεύονται αυτό το περιβάλλον. Όμως ας αναλογιστούμε την συντριπτική πλειοψηφία των γονέων που δεν έχουν αυτήν την δυνατότητα ή και όλους εκείνους που μας εμπιστεύονται τα παιδιά τους.
-Σχολιάστε μου σας παρακαλώ και το συμβάν στο ΠΑΜΑΚ. Πόσο κακό μπορεί να ήταν που ο Πρύτανης κάλεσε τους πρωτοετείς φοιτητές να ορκιστούν στην αξιοκρατία και αριστεία ; Πως εκλάβατε εσείς την αντίδραση του υπ. Παιδείας κ. Γαβρόγλου;
Δεν έχουμε διαβάσει το κείμενο του ΠΑΜΑΚ ακόμα προσεκτικά αλλά το πνεύμα και το ύφος του κειμένου του υπουργού μας υπερβαίνει. Μας εξέπληξε, δεν το πιστεύαμε, ήταν απαράδεκτο και ανεπίτρεπτο. Δηλαδή τι ; Εγκαλεί ο Υπουργός μιας δημοκρατικής χώρας ένα πανεπιστημιακό δάσκαλο που απευθύνθηκε στους φοιτητές του για να τους μιλήσει για αξιοπρέπεια, αξιοκρατία, και σεβασμό ; Τα έχουμε χάσει. Σκεφτείτε, μιλάμε για έναν υπουργό που δεν έχει βρει να πει μια λέξη για όλη αυτή την αθλιότητα που ζούμε καθημερινά στους πανεπιστημιακούς χώρους.
- Συμφωνείτε με την ιδέα επιβολής ενός «τέλους εγγραφής» της τάξεως των «50-100 ευρώ» όπως είπε ο αντιπρύτανης του ΠΑΜΑΚ, με τη λογική του, η καταβολή διδάκτρων θα κάνει τους φοιτητές πιο υπεύθυνους στη διαχείριση των εγκαταστάσεων της σχολής;
Κοιτάξτε αυτή τη στιγμή προέχουν άλλα σημαντικά θέματα και ας μην αποπροσανατολίσουμε την συζήτηση μας αλλού. Υπάρχουν πολλές απόψεις για το πως θα ενισχύσουμε την υπευθυνότητα των φοιτητών μας και των νέων γενικότερα με αξιόλογες σκέψεις και προτάσεις αλλά αυτό είναι μια τελείως διαφορετική συζήτηση.
* H κ. Μαργαρίτα Κατσίμη είναι Καθηγήτρια στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
** Η κ. Νατάσα Μιαούλη είναι Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.
