Δεν χρειάζεται κανείς να διαθέτει διδακτορικό πάνω στα οικονομικά, για να αντιλαμβάνεται τη βασική οικονομική αρχή, πως όταν ξοδεύεις περισσότερα από όσα παράγεις, κάποια στιγμή θα πτωχεύσεις. Και όλοι όσοι δεν το είχαν αντιληφθεί παλαιότερα, το βίωσαν με την πρόσφατη πτώχευση και χρεοκοπία της χώρας. Διότι σημασία, δεν έχει το τι γράφτηκε στα χαρτιά, αφού περί χρεοκοπίας επρόκειτο.
Και όμως, ενώ έχει περάσει μόλις μια δεκαετία από την κρίση που άλλαξε συθέμελα την πορεία της χώρας, οι μνήμες χαλαρώνουν, η σχέση αίτιου – αιτιατού μεταβάλλεται και η καθημερινότητα κατακλύζεται και πάλι από προτεραιότητες με τα κλασσικά σημεία αναφοράς, που μας είχαν φέρει στο χείλος του γκρεμού. Δηλαδή τις συντάξεις, τα αναδρομικά, τα πάσης φύσεως επιδόματα, τις αυξήσεις των αποδοχών, τις ενισχύσεις και οτιδήποτε δεν έχει να κάνει με την παραγωγή πλούτου, αλλά με τη διανομή του. Και μάλιστα με τη διανομή ενός μελλοντικού πλούτου. Ενός πλούτου, που αν δεν παραχθεί, θα πρέπει να υποκατασταθεί από νέο δανεισμό.
Δικαιολογεί άραγε η αύξηση του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ) τις αυξήσεις στους κατώτατους μισθούς και τις αναμενόμενες αυξήσεις στις συντάξεις; Δικαιολογεί άραγε η οικονομική κατάσταση της χώρας, την εκτεταμένη επιδοματική πολιτική, που ακολούθησε και ακολουθεί η κυβέρνηση από το ξέσπασμα της πανδημίας και μετά; Δικαιολογεί η ευρωστία των δημοσίων οικονομικών την βιομηχανία των ρυθμίσεων και τη μεταχρονολόγηση των υποχρεώσεων προς τα ασφαλιστικά και κρατικά ταμεία της χώρας; Δικαιολογεί η κεφαλαιακή κατάσταση των τραπεζών και η ρευστότητα τους, την κρατικά θεσμοθετημένη αναβολή της εξυπηρέτησης μιας σειράς από δανειοληπτικές υποχρεώσεις;
Όσο και να φαντάζει ανάλγητη, η απάντηση στα προαναφερθέντα ερωτήματα είναι «όχι». Επομένως είναι απορίας άξιον, που η κυβέρνηση υπερηφανεύεται ότι δεν έχει υπάρξει μεγαλύτερο πρόγραμμα στήριξης της κοινωνίας και τα κόμματα της αντιπολίτευσης κατηγορούν την κυβέρνηση διότι δεν «δίνει περισσότερα στον λαό που υποφέρει». Είναι σχεδόν σίγουρο ότι ακολουθούμε μια διαδικασία δημιουργίας νέων υποχρεώσεων, που θα καλυφθούν μόνο μέσα από την αύξηση του χρέους.
Ένα χρέος που ήδη έχει ξεπεράσει τα επίπεδα πριν από το PCI, όπως βλέπουμε και στο ακόλουθο γράφημα της tradingeconomics που βασίζεται σε στοιχεία της Τραπέζης της Ελλάδος.
Βέβαια ο κομβικός δείκτης του Χρέους ως προς τα ΑΕΠ, έχει υποχωρήσει μετά από την εκρηκτική ανάπτυξη του 2021, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο γράφημα της tradingeconomics, που βασίζεται σε στοιχεία των ελληνικών στατιστικών αρχών.
Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι όλοι ανεξαιρέτως οι οίκοι αξιολόγησης και οι διεθνείς οργανισμοί, χαρακτηρίζουν το ελληνικό χρέος σαν «βιώσιμο». Και όλοι λίγο - πολύ συμφωνούν πως η αποκλιμάκωση του, που πρέπει να γίνει, θα γίνει μέσω της ισχυρής ανάκαμψης και της βιώσιμης ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, αλλά και μέσω της επίτευξης μόνιμης δημοσιονομικής ισορροπίας και της υλοποίησης ρεαλιστικών πρωτογενών πλεονασμάτων.
Η εκτίμηση πως το χρέος είναι βιώσιμο, δεν σημαίνει ότι το Δημόσιο δεν έχει την ανάγκη προσφυγής στις αγορές. Έχοντας καθυστερήσει όμως στο να «δανειστεί» σημαντικά κεφάλαια, σε συνθήκες σχεδόν μηδενικών επιτοκίων, σήμερα που τα spreads έχουν πάρει τη ανηφόρα, τα πράγματα έχουν δυσκολέψει. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σχετικά με την προετοιμασία του «προγράμματος διχτυού», που θα προσφέρει στήριξη στα ομόλογα των κρατών του ευρωπαϊκού Νότου, προς το παρόν, έχουν διασκεδάσει τους φόβους και τις ανησυχίες των αγορών. Αυτό απεικονίζεται και στο ακόλουθο 12μηνο γράφημα με την υποχώρηση του spread από το 272,2.
Ωστόσο τα πράγματα παραμένουν σε ένα περιβάλλον σχετικής κανονικότητας, όπως φαίνεται και στο ακόλουθο γράφημα από τον Μάρτιο του 2015 μέχρι σήμερα. Κατά την αναφερόμενη περίοδο το spread είχε κινηθεί από τις 1865,5 μονάδες βάσης τον Ιούλιο του 2015, μέχρι και τις 97,55 μονάδες βάσης τον Ιούνιο του 2021.
Τι απαιτείται; Η απόλυτη βελτιστοποίηση των συνθηκών και των ρυθμών ανάπτυξης. Η άρση όλων των γραφειοκρατικών εμποδίων που καθυστερούν τη λειτουργία της οικονομίας και της επιχειρηματικότητας. Την απλοποίηση όλου του καθεστώτος των λειτουργιών, των ρυθμίσεων καθώς και των αδειοδοτήσεων, που εκτελούν χρέη χειρόφρενου.
Διότι για πολλοστή φορά αποδεικνύεται, ότι όταν δεν κάνεις κάτι με ούριο άνεμο και φουσκωμένα πανιά, είναι εξαιρετικά δύσκολο να το επιτύχεις με κόντρα τον καιρό. Και ο καιρός, είναι σήμερα πολύ κόντρα. Οπότε απαιτείται διπλή και τριπλή προσπάθεια. Και καθόλου εφησυχασμός από την ευκολία με την οποία η αγορά και οι πολίτες υποδέχονται τα «ουρανοκατέβατα» βοηθήματα, για να χρησιμοποιήσουμε μια επίκαιρη έκφραση.
