Της Μαίρης Βενέτη*
«Αν θέλει κανείς να μιλήσει για το μέλλον, θα πρέπει να μιλήσει για την Αφρική».
Η φράση αυτή του Προέδρου Γιούνκερ, στο πρόσφατο διάγγελμα για την Κατάσταση της Ένωσης, μπορεί να μην επικοινωνήθηκε ιδιαίτερα, όμως ειδικά οι άνθρωποι των αγορών θα πρέπει να δουν την μεγάλη εικόνα πίσω από αυτά τα λόγια, πόσο μάλλον από τη στιγμή που συνοδεύονται με πράξεις.
Αν επισκεφτεί κανείς το site της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, θα ανακαλύψει ότι τόσο στον σημερινό, όσο και στον μελλοντικό προϋπολογισμό- βασικά στοιχεία επισυνάπτονται- η Αφρική επισημαίνεται ως περιφέρεια προτεραιότητας.
Πράγματι,η Ε.Ε. αποτελεί το σημαντικότερο δωρητή της Αφρικής που απορροφά το 35% της συνολικής ευρωπαϊκής βοήθειας, με το 26% να καταλήγει στην υποσαχάρια Αφρική. Το ένα τρίτο άλλωστε και των συνολικών άμεσων ξένων επενδύσεων στην Αφρική προέρχεται από την Ευρώπη- για την ακρίβεια το 40%- καθώς οι ευρωπαϊκές εταιρείες μόνο το 2015 επένδυσαν 32 δισ. ευρώ.
Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης, στο πλαίσιο της θεσμοθετημένης συνεργασίας με την Αφρική και με πόρους που δεν υπάγονται στον γενικό προϋπολογισμό της ΕΕ, διέθεσε 32,5 δις. ευρώ για την περίοδο 2014-2020, ενώ 12 Σεπτεμβρίου του 2018 κατατέθηκε πρόταση χρηματοδοτικών εισφορών προς την Αφρική ύψους 40 δισ. ευρώ για την δημοσιονομική περίοδο 2021-2017. Μάλιστα η παραπάνω πρόταση είναι προσαυξημένη κατά 4,1 δισ. από επιχορηγήσεις της ΕΕ μέσω εγγυήσεων, ενώ αναμένεται να κατατεθούν χρηματοδοτικές εισφορές και από άλλα ταμεία.
Επιπλέον, στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων (EIF) διατίθενται για την αειφόρο ανάπτυξη της αφρικανικής ηπείρου 3,35 δισ. ευρώ, με στόχο να επιφέρει επενδύσεις ύψους μέχρι και 44 δισ. ευρώ, ενώ 1,4 δισ. ευρώ έχουν δεσμευτεί για εκπαιδευτικά προγράμματα στην Αφρική από το 2014 έως το 2020.
Ειδικά για τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής, έχει δημιουργηθεί το EU-Africa Infrastructure Trust Fund (AITF), το οποίο συμβάλλει στην περαιτέρω οικονομική ενίσχυση, με στόχο την καλύτερη πρόσβαση στην ενέργεια και τις μεταφορές με πόρους 812 εκατομμυρίων ευρώ.
Γιατί η ΕΕ επενδύει στην Μαύρη Ήπειρο
Καταρχήν η ΕΕ αποτελεί τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αφρικής.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ οι συνολικές εμπορικές συναλλαγές (εισαγωγές-εξαγωγές) της Αφρικής το 2017 ήταν 243,5 δισ. ευρώ με την ΕΕ, 107 δισ. ευρώ με την Κίνα και 44,2 δισ. ευρώ με τις ΗΠΑ. Είναι προφανές ότι το εμπόριο συνδέει άμεσα την μελλοντική ανάπτυξη της ΕΕ με την Αφρική.
Κατά δεύτερο λόγο, η κατάσταση της αφρικανικής ηπείρου θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τη μακροπρόθεση ευμάρεια των ευρωπαϊκών χωρών, καθώς συνδέεται άμεσα με το προσφυγικό.
Τα στοιχεία από την πρόσφατη έρευνα του Pew Research Center είναι κάτι παραπάνω από ενδεικτικά: οι χώρες της υποσαχάριας Αφρικής καταλαμβάνουν τις 8 από τις 10 πρώτες θέσεις στην κατάταξη των αυξανόμενων μεταναστευτικών πληθυσμών.
Μάλιστα ο αριθμός των μεταναστών απο τις χώρες αυτές αυξήθηκε κατά 50% σε σχέση με τα επίπεδα του 2010.
Πόσοι από αυτούς προσήλθαν στην Γηραιά Ήπειρο;
Ουκ ολίγοι. Για να μιλήσουμε με νούμερα, ο πληθυσμός των μεταναστών που προέρχονται από τις χώρες της υποσαχάριας Αφρικής έχει εκτοξευθεί λόγω της μαζικής εισροής 970,000 αιτούντων ασύλου κατά το διάστημα 2010-2017.
Ο αριθμός μάλιστα των μεταναστών που κατοικούν μόνιμα στις χώρες της ΕΕ αυξήθηκε στο ίδιο διάστημα κατά 420,000, φτάνοντας το 2017 τα 4,15 εκατομμύρια.
Αν τώρα συνδυάσουμε τις μεταναστευτικές ροές με τη δημογραφική εικόνα των δύο ηπείρων κατανοούμε γιατί η ευημερία της Αφρικής είναι ζωτικής σημασίας για την Ευρώπη.
Ο πληθυσμός της Αφρικής αναμένεται να υπερδιπλασιαστεί έως το 2050 και να φτάσει περίπου τα 2,5 δισεκατομμύρια. Από την άλλη μεριά η Ευρώπη αντιμετωπίζει σημαντικό δημογραφικό πρόβλημα, με τον πληθυσμό της να συρρικνώνεται και να γηράσκει λόγω του συνδυασμού της επιμήκυνσης της διάρκειας ζωής και της μείωσης των γεννήσεων.
Ήδη σήμερα, στην Ένωση των περίπου 512 εκατομμυρίων ανθρώπων, τα παιδιά έως 14 ετών καλύπτουν μόλις το 15,6% του πληθυσμού, ο εν δυνάμει οικονομικά ενεργός πληθυσμός (15 έως 64 ετών) καλύπτει το 64,9% και η τρίτη ηλικία (65 έτη και άνω) το 19,4%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η μέση ηλικία ήταν 42,8 έτη το 2017, έχοντας αυξηθεί κατά 4,2 έτη σε σχέση με το 2002, με αρκετές διαφοροποιήσεις βέβαια από χώρα σε χώρα.
Σκεφτείτε τώρα ότι στην πολυπληθέστερη χώρα της Αφρικής, τη Νιγηρία, με πληθυσμό 186 εκατομμυρίων, το 53% του πληθυσμού είναι ηλικίας 15-64 ετών, ενώ η μέση ηλικία είναι τα 19 χρόνια!
Αν μη τι άλλο η φράση του Γιούνκερ ηχεί τώρα αρκετά διαφορετικά.
Οι βίοι των δύο ηπείρων είναι αντίθετοι όμως όχι μόνο στο δημογραφικό, αλλά και στο οικονομικό περιβάλλον.
Η Αφρική, παρά τη μεγάλη αναπτυξιακή ώθηση που γνώρισε την περίοδο 2000-2008 όταν ο ρυθμός ανάπτυξης άγγιξε το 4,9% - ποσοστό διπλάσιο σε σύγκριση με εκείνο των δεκαετιών 1980 και 1990 - εντούτοις δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει συνθήκες απασχόλησης, αποταμίευσης και επένδυσης για το σύνολο του πληθυσμού της.
Όσο όμως υπάρχει αποτυχία σε αυτόν τον τομέα, τόσο θα συνεχίζεται το κύμα μετανάστευσης με πρώτο προορισμό τις ευρωπαϊκές χώρες.
Εξέλιξη στην οποία η Ευρώπη θέλει να δώσει ένα τέλος, γιατί μαζί με τις προσφυγικές ροές μεγαλώνει και η λαϊκή δυσαρέσκεια σε όλη την ευρωπαϊκή επικράτεια. Ήδη η ανάδειξη προσώπων στην πολιτική ηγεσία όπως ο Βίκτορ Όρμπαν ή ο Ματέο Σαλβίνι έχουν αρκετά θορυβήσει την Ευρώπη, η οποία πλέον έχει θέσει σαν προτεραιότητα των πολιτικών/οικονομικών της συμφερόντων την οικονομική μεταμόρφωση της Αφρικής.
Πού κρύβονται οι ευκαιρίες
Το μεγάλο στοίχημα για την Ευρώπη είναι να καταπολεμηθεί η αυξανόμενη ανεργία στην Αφρική. Για τη δημιουργία όμως θέσεων εργασίας, δεν αρκούν οι παραδοσιακές πολιτικές βοήθειας από την ΕΕ. Πρέπει να γίνει μια κοινή και συντονισμένη ευρωπαϊκή προσπάθεια επενδύσεων στην αφρικανική ήπειρο, με εμπλοκή όλων των κρατών μελών.
Πρώτη προτεραιότητα θα δώσει η ΕΕ στις επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα και στην βελτίωση των αγροτικών υποδομών. Εν συνεχεία, κρίσιμοι οικονομικοί τομείς είναι η ενέργεια, οι μεταφορές και οι ψηφιακές λύσεις.
Ήδη είναι υπο δημιουργία το αναπτυξιακό εγχείρημα ύψους 14,5 δισ. δολαρίων της Silicon Savannah στην Konza της Κένυας, ένα «πάρκο» νέων τεχνολογιών και καινοτομίας, κομβικό για το αναπτυξιακό όραμα της Κένυας, ως το 2030.
Επίσης κρίσιμος είναι ο τομέας των κατασκευών, όπου υπάρχει μεγάλη ανάγκη σε όλα τα επίπεδα, από δρόμους, λιμάνια και άλλες υποδομές, μέχρι κατοικίες.
Μεγάλες ευκαιρίες υπάρχουν και στους τομείς των τηλεπικοινωνιών και των τραπεζών. Αρκεί να αναφέρουμε για τις τελευταίες, ότι μόνο στην Κένυα υπάρχουν αυτή τη στιγμή 5000 συνεταιριστικές τράπεζες.
Κάτι που δημιουργεί τον συνειρμό ότι οι ελληνικές τράπεζες, μετά την προτεραιότητα της διευθέτησης των κόκκινων δανείων, ίσως θα μπορούσαν να βρουν το χαμένο βαλκανικό growth πολύ νοτιότερα, προς την Μαύρη Ήπειρο.
Ελληνικό growth made in Africa
H Αφρική- ειδικά η Υποσαχάρια- αποτελεί ήδη ένα προνομιακό πεδίο δραστηριοποίησης των ελληνικών επιχειρήσεων του τομέα Ενέργειας, Τεχνολογίας και Κατασκευών, γεγονός στο οποίο συνηγορούν και τα στοιχεία του Ελληνο-Αφρικανικού Επιμελητηρίου Εμπορίου.
Καθώς πρόκειται για αγορές που έχουν ανάγκη από κάθε είδους προϊόντα, υποδομές και υπηρεσίες, η χώρα μας εκτός από την γεωγραφική εγγύτητα διαθέτει άλλο ένα πλεονέκτημα στην δραστηριοποίηση της στην Μαύρη Ηπειρο: Δύο μεγάλα προγράμματα χρηματοδότησης από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ένα ήδη εγκεκριμένο και το δεύτερο υπό έγκριση.
Επιπλέον οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν στην υπηρεσία τους και το online εργαλείο «Africa at a Glance» ,που παρέχει επικαιροποιημένη κομβική πληροφόρηση επιχειρηματικού ενδιαφέροντος για 53 χώρες της Αφρικής, όπως πληροφορίες για μακροοικονομικά δεδομένα, στρατηγικούς τομείς στους οποίους δίνει προτεραιότητα κάθε χώρα, τη νομοθεσία, αναλύσεις κόστους ημερομισθίων, στοιχεία περί φορολογικών συντελεστών, πληροφορίες για αγορά η ενοικίαση γης , επενδυτικά κίνητρα, κ.α.
Τέλος υπάρχει σημαντική βοήθεια από τις κατά τόπους ελληνικές παροικίες, αλλά κάπου εδώ η υποστήριξη σταματάει και αρχίζουν τα προβλήματα.
Για παράδειγμα, η ανυπαρξία διμερών συμφωνιών δεν βοηθά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εταιρειών, λόγω διπλής φορολόγησης.
Κάποια στιγμή η πολιτεία δεν θα πρέπει να κάνει αυτό το βασικό πρώτο βήμα, για να επιταχύνει τον βηματισμό σε μια τεράστια αγορά;
Οι ανταγωνιστές άλλωστε είναι πάρα πολλοί, και κατά κύριο είναι Κινέζοι, Τούρκοι και Ινδοί. Ειδικά στην κατασκευή κτιριακών έργων οι Κινέζοι και κατόπιν οι Τούρκοι είναι πολύ ισχυροί, ενώ οι Έλληνες έχουν συγκριτικό πλεονέκτημα μέχρι στιγμής στις μελέτες, αν και εφόσον υπάρξει η κατάλληλη υποστήριξη, το πλεονέκτημα αυτό μπορεί να επεκταθεί σε πάρα πολλούς τομείς.
Οι επιχειρήσεις που έχουν ήδη δραστηριότητα στην αφρικανική ήπειρο είναι αρκετές. Ενδεικτικά αναφέρουμε την Ελβάλ, τα Σωληνουργία Κορίνθου και τα Ελληνικά Καλώδια του ομίλου Στασινόπουλου, τη J&P ΑΒΑΞ, την Ιντρασόφτ, την Kleeman, την Olympia Electronics, την Μέτκα του ομίλου Μυτιληναίου κ.α.
Μάλιστα ο όμιλος Μυτιληναίος υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία με την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Νιγηρίας για την πρώτη φάση του προγράμματος Energizing Education. Πρόκειται για το πρώτο υβριδικό έργο εκτός δικτύου στην Αφρική, με στόχο την αδιάλειπτη παροχή ενέργειας σε μια σειρά ομοσπονδιακών πανεπιστημίων και πανεπιστημιακών νοσοκομείων σε όλη τη Νιγηρία. Η επιλογή της συγκεκριμμένης χώρας δεν είναι τυχαία από τον όμιλο, καθώς η Νιγηρία αποτελεί τη μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής και τα τελευταία χρόνια παρατηρείται τάση αστικοποίησης του πληθυσμού, με παράλληλη αύξηση του ποσοστού της μεσαίας τάξης και με αντίστοιχη αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων.
Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται, βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δεν δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Παρασκευής, 8 Μαρτίου
