Φαίνεται ότι η υπομονή πολλών μεγάλων ευρωπαικών κρατών με τον Ερντογάν, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, και η Ολλανδία, πλησιάζει στο τέλος της. Επομένως η μεθαυριανή Σύνοδος στη Βάρνα ίσως αποδειχθεί η τελευταία του ευκαιρία για να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την Ευρώπη, εκτιμά ο Μιχάλης Τσινισιζέλης, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Και εξηγεί ότι αυτός που χρειάζεται περισσότερο τη Σύνοδο, δεν είναι τόσο η Ευρώπη, όσο ο ίδιος ο Ερντογάν, γιατί έχει ξεμείνει από συμμάχους. Η μοναδική χώρα-σύμμαχος της Τουρκίας αυτή τη στιγμή είναι η Ρωσία, κι αυτό εφόσον τα συμφέροντα τους συγκλίνουν.
Πιστεύει ότι τα συμπεράσματα του Ευρωπαικού Συμβουλίου περιείχαν μια σαφή και σκληρή τοποθέτηση της Ευρωπαικής Ένωσης για την Τουρκία, ότι δεν επρόκειτο για ένα πολιτικά ισορρροπημένο κείμενο, και επικαλείται ως απόδειξη τη μάλλον αμήχανη αντίδραση της Άγκυρας. «Ειδικά στο θέμα των Ελλήνων στρατιωτικών η αντίδραση της Τουρκίας αποτελεί σχεδόν ομολογία ότι πρόκειται για αντίποινα στη μη έκδοση των 8 από την Ελλάδα», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Εκφράζει επίσης τον προβληματισμό του για τη ταυτόχρονη επικοινωνία Τράμπ-Ερντογάν, και Τσίπρα-Πούτιν, τονίζοντας ότι «η Ελλάδα δεν φαίνεται ικανή να μεταβάλει τη στάση της Ρωσίας, και να την απομακρύνει από τον Ερντογάν, παρά μόνο αν η Μόσχα θεωρεί ότι ο τελευταίος είναι επικίνδυνος για το καθεστώς του Ασαντ».
Επίσης αναφέρεται στην ανάγκη σύναψης συμμαχιών με χώρες της περιοχής που ενοχλούνται από την αναθεωρητική πολιτική της Τουρκίας. «Όπως είπε και ο Ερντογάν η Τουρκία παράγει όπλα γιατί έχει κακούς γείτονες. Φαίνεται ότι υπάρχουν αρκετοί δυσαρεστημένοι γείτονες και όχι μόνον», σημειώνει ο κ. Τσινισιζέλης.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
– Στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών αφενός εστάλη ένα αυστηρό μήνυμα στην Αγκυρα, αφετέρου όμως τηρήθηκαν και οι ισορροπίες. Κέρδισε κάτι η Ελλάδα ή το ανακοινωθέν, ήταν απλά το απολύτως αναμενόμενο;
Νομίζω ότι τα συμπεράσματα περιέχουν μια σαφή και σκληρή τοποθέτηση της Ευρωπαικής Ένωσης για την Τουρκία. Δεν νομίζω ότι αυτό είναι ένα πολιτικά ισορροπημένο κείμενο, αλλά ένα κείμενο που διατυπώνει μια σαφή στήριξη στην Ελλάδα και την Κύπρο.
Και δεν έχει ιδιαίτερη σημασία το εάν η δήλωση του Ευρωπαικού Συμβουλίου ήταν η πιο σκληρή από όλες τις προηγούμενες ή όχι, όπως χαρακτηριστικά είπε ο Πρωθυπουργός. Σημασία έχει ότι ήταν σαφής. Εξ ού και η μάλλον αμήχανη αντίδραση της Άγκυρας. Η δε αντίδραση της Άγκυρας στο θέμα των Ελλήνων στρατιωτικών αποτελεί σχεδόν ομολογία ότι πρόκειται για αντίποινα στη μη έκδοση των 8 από την Ελλάδα.
Από εκεί και πέρα, εννοείται ότι η Ε.Ε θέλει να κρατήσει ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας με την Τουρκία ενόψει και της συνάντησης της Βάρνας για το προσφυγικό.
– Επί της ουσίας όμως αλλάζει κάτι για τα θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος;
Νομίζω ότι αυτό το κείμενο είναι σημαντικό για πολιτικούς κυρίως λόγους εκφράζοντας την αντίθεση της ΕΕ συνολικά προς το καθεστώς Ερντογάν και την πολιτική του. Φαίνεται ότι η υπομονή πολλών κρατών-μελών (Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία) με τον Ερντογάν πλησιάζει στο τέλος της.
– Τι να περιμένουμε επομένως από τη Σύνοδο της Βάρνας τη Δευτέρα για τα ευρωτουρκικά; Είναι διατεθειμένη να ασκήσει η Ευρώπη πίεση στον Ερντογάν ή θα περιοριστεί ξανά σε νουθεσίες, αφού γνωρίζει πόσο δυνατό είναι το όπλο που εκείνος διαθέτει, δηλαδή τα εκατομμύρια των Σύριων προσφύγων στα παράλια του Αιγαίου;
Ίσως η Βάρνα αποδειχθεί η τελευταία ευκαιρία του Ερντογάν, με την έννοια ότι είναι εκείνος που θέλει να πετύχει περισσότερο η Σύνοδος. Διότι είναι μια πολύ καλή ευκαιρία ενόψει της συζήτησης για το προσφυγικό να προσπαθήσει να εξομαλύνει τις σχέσεις του με την ΕΕ. Κι εμείς να ελπίζουμε ότι μέσα στη λογική της εξομάλυνσης, τα επιμέρους προβλήματα θα τείνουν να επιλυθούν.
Σίγουρα η ΕΕ επιδιώκει μια προσπάθεια εξομάλυνσης στις ευρωτουρκικές σχέσεις. Το χρειάζεται όμως περισσότερο ο ίδιος ο Ερντογάν, γιατί έχει ξεμείνει από συμμάχους. Η μοναδική χώρα-σύμμαχος της Τουρκίας αυτή τη στιγμή είναι η Ρωσία, κι αυτό εφόσον τα συμφέροντα τους συγκλίνουν. Και το λέω, επειδή η Ρωσία θα κοντράρει τους Κούρδους μόνο αν θεωρήσει ότι αποτελούν κίνδυνο για το καθεστώς του Ασαντ. Οι ΗΠΑ ανέχονται απλά τον Ερντογάν, και δεν ξέρω για πόσο ακόμη. Είναι όμως σαφείς η αντίθεση των αμερικανών ως προς τις επιδιώξεις των Τούρκων στη Συρία και με τους Κούρδους.
– Υπό αυτό το πρίσμα, ότι η Τουρκία ξεμένει από συμμάχους, μπορεί να δούμε απ'' αυτήν μια κίνηση καλής θέλησης, για παράδειγμα στο θέμα των δύο Ελλήνων στρατιωτικών;
Θα αποτελεί έκπληξη εάν συμβεί κάτι τέτοιο. Θα είναι δύσκολο ακόμη και για τον Ερντογάν να το δικαιολογήσει στην κοινή γνώμη της Τουρκίας. Αλλά τίποτε δεν αποκλείεται...
– Προ μηνός πάντως ο Τούσκ είχε δηλώσει ότι θα κριθεί από τη συμπεριφορά της Τουρκίας αν θα πραγματοποιηθεί ή όχι η Σύνοδος Κορυφής της Βάρνας για τα ευρωτουρκικά. Στο μεσοδιάστημα η Αγκυρα επιδόθηκε σε κάθε είδους προκλήσεις, και παρ' όλα αυτά η Σύνοδος θα πραγματοποιηθεί κανονικά τη Δευτέρα. Είμαστε πιο μόνοι απ'' όσο νομίζουμε και θέλουμε να λέμε;
Η πολιτική συμμαχιών είναι η σημαντική παράμετρος στην αντιμετώπιση των εξωτερικών απειλών ειδικά για χώρες μικρής και μέσης ισχύος όπως η Ελλάδα και η Κύπρος. Ελπίζω ότι έχουμε πλέον αφομοιώσει τα μαθήματα της ιστορίας μας. Όπως είπε και ο Ερντογάν η Τουρκία παράγει όπλα γιατί έχει κακούς γείτονες. Φαίνεται ότι υπάρχουν αρκετοί δυσαρεστημένοι γείτονες και όχι μόνον.
– Τι να περιμένουμε από την συνάντηση Τσίπρα-Πούτιν στη Μόσχα όταν και όποτε αυτή γίνει; Σε μια στιγμή που η Μόσχα βρίσκεται περισσότερο παρά ποτέ κοντά στην Αγκυρα, είναι δυνατόν να περιμένουμε κάποια παρέμβαση υπέρ της Ελλάδας που δεν θα δυσαρεστήσει τον Ερντογαν;
Αυτό που με προβληματίζει είναι η ταυτόχρονη επικοινωνία Τσίπρα-Πούτιν και Τράμπ-Ερντογάν. Και για τα δύο θέματα οι πληροφορίες είναι ελάχιστες. Η συγκυρία της επικοινωνίας δημιουργεί εντύπωση ότι υπάρχει ένα άγνωστο παρασκήνιο. Από εκεί και πέρα, δεν μου φαίνεται ικανή η Ελλάδα να μεταβάλει τη στάση της Ρωσίας, και να την απομακρύνει από τον Ερντογάν. Εκτός και αν η Μόσχα θεωρεί ότι ο τελευταίος είναι επικίνδυνος για το καθεστως του Ασαντ, εκτός και αν ο Ασαντ πιέζει τη Ρωσία να απομακρυνθεί από τον Ερντογάν.
– Στη συνέντευξη Τύπου πάντως ο Πρωθυπουργός, αναφορικά με την υπόθεση Skripal, τάχθηκε υπέρ της Μόσχας μιλώντας για ανάγκη διαλόγου και συμμετοχής και της Ρωσίας στη διαλεύκανση της υπόθεσης. Δήλωση μεσοβέζικη, αλλά αναγκαία, ακριβώς επειδή ζητά συνάντηση με τον Πούτιν;
Νομίζω πως έτσι πρέπει να το ερμηνεύσουμε. Αφενός μεν ο κ. Τσίπρας στήριξε τη Μ.Βρετανία, οπότε η κατάδικη της Ρωσίας από ΕΕ ήταν ομόφωνη, αφετέρου επιχειρεί να κρατήσει ανοικτούς διαύλους επικοινωνίας με τη Ρωσία, ενόψει της επίσκεψης στη Μόσχα. Επιχειρεί να ασκήσει μια διπλωματία, αλλά το ερώτημα είναι ποιό είναι το επίδικο.
– Σε αυτό το παιχνίδι δηλώσεων, θέση πήρε και ο κ. Καμμένος σχετικά με την πρόθεση της Τουρκίας για γεωτρήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ. Ερωτηθείς, απάντησε «τους εύχομαι καλορίζικο το γεωτρύπανο, μπορούν να το χρησιμοποιήσουν στα δικά τους χωρικά ύδατα». Δηλώσεις για δημιουργία εντυπώσεων;
Ο κ. Καμμένος έχει δημιουργήσει παράδοση ατυχών δηλώσεων. Θα πρέπει να μάθει ότι τα εθνικά θέματα δεν προσφρέονται για την κομματική και πολιτική του σωτηρία.
* Ο κ. Μιχάλης Τσινισιζέλης, καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Φωτογραφία: AP Images
