Photo by Anadolou Agency/Getty Images/Contributor
Οι πραξικοπηματίες στην Τουρκία έκαναν ό,τι και όλες τις προηγούμενες φορές. Κατέβασαν τα τανκς στον δρόμο, φίμωσαν μέσα ενημέρωσης και κατέλαβαν δημόσια κτίρια. Δεν περίμεναν ότι θα υπήρχαν άνθρωποι που θα σταμάταγαν τα τανκς με τα χέρια τους. Τα απομεινάρια του κεμαλικού κατεστημένου υπέστησαν χτες συντριπτική ήττα. Ορισμένες πρώτες σκέψεις επ' αυτού…
Καταρχήν θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν επρόκειτο για ένα στρατιωτικό κίνημα ολίγων που δήθεν στήθηκε από «κάποιους» για να … ισχυροποιηθεί ο Σουλτάνος Ερντογάν. Ήταν ένα καλά μελετημένο σχέδιο που κλήθηκαν να το υλοποιήσουν χιλιάδες άνθρωποι. Δεν προκύπτει από κάπου ένα τέτοιο σενάριο. Εκείνο που είδαμε στις οθόνες των τηλεοράσεών μας ήταν τον στρατό να πετυχαίνει αρχικά τον στόχο του και στην συνέχεια ο κόσμος να παίρνει την κατάσταση στα χέρια του. Ο λαός αμφισβήτησε τις κάνες των όπλων και τα κανόνια. Γι' αυτό ηττήθηκαν οι πραξικοπηματίες. Επειδή υπήρξαν δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ήσαν αποφασισμένοι να πέσουν νεκροί εις το όνομα του Αλλάχ και του προφήτη Ερντογάν.
Να σας θυμίσω μία σκηνή: Ομάδα διαδηλωτών προχωράει προς μία από τις γέφυρες του Βοσπόρου που είχαν καταλάβει οι στρατιώτες. Πέφτουν σφαίρες και ένας άνθρωπος τραυματίζεται. Το πλήθος δεν διαλύεται! Προχωράει!!! Κι έπειτα από ώρα βρίσκουν και μία ασφαλέστερη λύση. Βάζουν μπροστά ένα λεωφορείο για κάλυψη! Η γέφυρα έπρεπε να «απελευθερωθεί», όπως και συνέβη.
Τι είναι αυτό που έσπρωξε τόσους ανθρώπους να παίξουν κορώνα γράμματα την ζωή τους και μάλιστα απέναντι σε έναν σκληρό στρατιωτικό μηχανισμό, όπως ο τουρκικός; Δεν ήταν το πρώτο πραξικόπημα του στρατού στην Τουρκία και οι μνήμες είναι ακόμη νωπές. Τα βασανιστήρια που έγιναν στο όνομα της Δημοκρατίας δεν έχουν ακόμη σβήσει από την συλλογική μνήμη της τουρκικής κοινωνίας. Τι τους έκανε, λοιπόν, να βάλουν τα στήθη τους απέναντι στους μιλιταριστές; Η Πίστη! Το Ισλάμ!
Το ότι κρίθηκε να υπερασπιστεί την Δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα ο στρατός είναι ένα από τα παράδοξα της Τουρκίας. Ξέρουν όλοι ότι πρόκειται για ψεύδος. Η αλήθεια, πάντως, είναι ότι ο δεσποτικός και τυραννικός Σουλτάνος Ερντογάν κέρδισε κατά κράτος και μάλιστα σε μία περίοδο που ο απολυταρχικός τρόπος διακυβέρνησής του είχε αρχίσει να συσπειρώνει απέναντί του ένα σημαντικό κομμάτι του λαού. Αυτό το κομμάτι δεν θα μπορέσει πλέον να αντιδράσει στο επόμενο χρονικό διάστημα. Χρεώνεται μια ήττα που δεν είναι δική του. Ή καλύτερα δίδεται η δυνατότητα στον Ερντογάν να ισχυροποιήσει απόλυτα την θέση του. Είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του παιγνιδιού…
Μέχρι σήμερα ο στρατός ήταν το αντίπαλο δέος των ισλαμιστών. Γι αυτό και οι τελευταίοι είχαν ενισχύσει σημαντικά την αστυνομία. Τώρα δίδεται η δυνατότητα στον Ερντογάν να δημιουργήσει και έναν ισλαμικό στρατό! Κι αυτό έχει πολλές επιπτώσεις και σε πολλά επίπεδα.
Ο στρατός στην Τουρκία ήταν μέχρι σήμερα ο εγγυητής του κοσμικού κράτους. Ενός κράτους που δεν είναι τόσο ενιαίο όσο νομίζουν μερικοί. Η Τουρκία δεν είναι ένα πράγμα. Όταν μιλάμε, λοιπόν, για έναν νέο στρατό με περισσότερα ισλαμικά χαρακτηριστικά, αναφερόμαστε στους Σουνίτες. Διότι και το Ισλάμ δεν είναι ένα πράγμα! Με άλλα λόγια, η μετατροπή του τουρκικού στρατού σε κάτι άλλο από αυτό που είναι σήμερα, δημιουργεί περισσότερες προϋποθέσεις ρήξης παρά δημιουργεί ευκαιρίες για το καθεστώς Ερντογάν. Αλλά αυτό είναι κάτι που δεν θα το «αγοράσει» ο Ερντογάν. Αφενός ήθελε πάντα να ελέγξει τον στρατό και αφετέρου δεν μπορεί να κάνει και διαφορετικά μετά τα χτεσινά γεγονότα. Ωστόσο, αυτό που δείχνει να ισχυροποιεί την θέση του Ερντογάν στην Τουρκία, μπορεί στο τέλος να αποσταθεροποιήσει την ίδια την Τουρκία.
Η Τουρκία θα γίνει περισσότερο ισλαμική. Αυτό είναι μοιραίο. Και το καθεστώς περισσότερο αυταρχικό, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις όποιες αντιδράσεις. Κι ο οποίες θα είναι σημαντικότατες και τοποθετημένες σε μία τελείως διαφορετική βάση από εκείνη των κοσμικών – ισλαμιστών. Εθνικές και θρησκευτικές διαφορές που ήσαν επί δεκαετίες καταχωνιασμένες κάτω από την πυγμή του κεμαλικού κράτους, θα έρθουν και πάλι στην επιφάνεια.
Σε σχέση με την Ελλάδα δεν διαφαίνεται άμεσος κίνδυνος. Τα γεγονότα της Άνοιξης στα ανοικτά της Χίου ήταν άλλη μία προσπάθεια των στρατιωτικών της Τουρκίας να μας εμπλέξουν στα πολιτικά τους παιγνίδια. Αν κέρδιζαν οι πραξικοπηματίες θα είχαμε περισσότερα να φοβόμαστε απ' όσα σήμερα. Σαφή δείγματα γραφής θα δούμε, πάντως, στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα στο Αιγαίο! Αν δηλαδή τα γεγονότα στην Χίο ήταν ένα σχέδιο μόνο των κεμαλικών να οδηγήσουν τις δύο χώρες σε πόλεμο ή αν το σχέδιο εξακολουθεί να υφίσταται. Ελπίζουμε μόνο οι αρμόδιες υπηρεσίες μας να εργαστούν αυτή την φορά σχετικά…
Θανάσης Μαυρίδης
