Του Τριαντάφυλλου Καρατράντου
Το πρώτο σοβαρό ράγισμα στο κοινωνικό συμβόλαιο και στο κράτος δικαίου στην Ελλάδα ήρθε με την υποχωρητική στάση της πολιτείας στην ακραία βία που επικράτησε μετά τον θάνατο του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου. Χρησιμοποιώντας αυτό το ράγισμα τα διάφορα κινήματα – επίσημα και ανεπίσημα – που ξεπετάχτηκαν από την επόμενη σχεδόν στιγμή που η χώρα μπήκε στην περίοδο της δημοσιονομικής προσαρμογής, θρυμμάτισαν τελείως τον ιστό που κρατά όρθιες τις σύγχρονες κοινωνίες και βύθισαν την Ελλάδα σε ένα κύμα βίας. Τα τελευταία λοιπόν χρόνια, είναι κοινή παραδοχή πως ζούμε σε γενικευμένες συνθήκες μικρής και μεσαίας κλίμακας βίας, η οποία αρκετές φορές οδηγείται σε έντονα ξεσπάσματα, τα οποία τραβούν την προσοχή του δημόσιου διαλόγου και της πολιτικής – όμως για ένα σύντομο χρονικό διάστημα. Δυστυχώς, όταν κλείσουν τα φώτα της κάμερας, η βία εξακολουθεί να υφίσταται, αλλά απασχολεί ουσιαστικά μόνο μικρές μειοψηφίες.
Το πρόβλημα με τη βία στην ελληνική κοινωνία έχει δύο βασικές παραμέτρους: α) την ενοιολόγηση και β) την αιτιολόγησή της. Εχουμε οδηγηθεί σε μια σχετικοποίηση και a la carte ερμηνεία της βίας, η οποία καλλιεργήθηκε σε σημαντικό βαθμό από τον περίφημο μύθο περί δοτών και απο-νομιμοποιημένων κυβερνήσεων που έβαλαν τη χώρα στα μνημόνια και ενάντια στις οποίες ο λαός οφείλει να ξεσηκωθεί και να χρησιμοποιήσει ακόμη και τη βία. Ο λαϊκιστικός διαχωρισμός σε καλό λαό και κακές elites μεταφέρθηκε και στο πεδίο της βίας, με την ανάδειξη καλής και κακής βίας. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η προσπάθεια εξίσωσης της τρομοκρατικής επίθεσης κατά του πρώην πρωθυπουργού Λουκά Παπαδήμου με την εφαρμογή πολιτικών λιτότητας. Ουσιαστικά στην ελληνική κοινωνία έχει δημιουργηθεί μία στρεβλή πραγματικότητα, που παρουσιάζει τη βία ως νόμιμη κοινωνική ή και ατομική αντίδραση, με αποτέλεσμα την τελική αιτιολόγηση βίαιων πράξεων, ειδικότερα όταν αυτές συσχετίζονται με ζητήματα όπως οι πλειστηριασμοί σήμερα ή παλαιότερα οι έλεγχοι εισιτηρίων στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Αυτές οι συμπεριφορές και αντιλήψεις έρχονται ως το φυσικό επακόλουθο της πλήρους απαξίωσης των θεσμών στη χώρα.
Ξεχωριστή θέση μέσα σε αυτό το πλαίσιο ενέχει το ζήτημα της τρομοκρατίας. Οι πρόσφατες απανωτές βίαιες ενέργειες ως πράξεις υποστήριξης κατηγορουμένων ή καταδικασμένων για την τρομοκρατία ανθρώπων αναδεικνύουν τη σημαντική προβληματική γύρω από το ζήτημα της κοινωνικής αιτιολόγησης, αλλά και αποδοχής της τρομοκρατίας. Οπως είναι αναμενόμενο, ο δημόσιος λόγος κατά της τρομοκρατίας έχει αναχθεί σε άσκηση επικινδυνότητας, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη είσοδο κουκουλοφόρων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, οι οποίοι, όπως οι ίδιοι υποστήριξαν, «φρόντισαν για τον καλλωπισμό της καθηγήτριας αναγνωρίζοντας την προσφορά της στην αντιτρομοκρατική πολιτική». Το περιστατικό αυτό αναδεικνύει εμφατικά πως στην Ελλάδα έχουμε δύο δομικά προβλήματα που περιπλέκονται μεταξύ τους: α) τον βίαιο εξτρεμισμό και την τρομοκρατία και β) τη βία στα πανεπιστήμια, στα οποία μπορούν να μπαίνουν όποτε θέλουν οι κουκουλοφόροι, αλλά όχι η Ελληνική Αστυνομία. Η βία και η τρομοκρατία χρειάζονται συλλογική και άμεση απάντηση.
* Αναδημοσίευση από τον «Φιλελεύθερο» της Τρίτης 20 Μαρτίου.
Φωτογραφία: shutterstock.com
