Tου Ανδρέα Ζαμπούκα
Τα πιο όμορφα, ίσως σχολεία της Ελλάδας είναι τα κλειστά. Αυτά τα παλιά πέτρινα κτίρια στα εγκαταλελειμμένα χωριά που συναντά κανείς στην ελληνική επαρχία. Μέσα σε χορταριασμένα οικόπεδα, με θολά τζάμια, αναποδογυρισμένα θρανία και σχισμένους παλιούς χάρτες. Μια εικόνα που συγκεντρώνει ολόκληρη την εθνική μας φθορά μέσα στον χρόνο των τελευταίων δεκαετιών.
Το ερώτημα όμως είναι το εξής: η παρακμή του ελληνικού πληθυσμού τελειώνει με την εικόνα των ερειπωμένων σχολείων ή πρόκειται να επεκταθεί και στο μέλλον;
Σύμφωνα με τη νέα μελέτη του ΙΟΒΕ το 2035 θα έχουμε 4,8 χιλ. λιγότερες σχολικε?ς μονα?δες και μείωση αριθμού εκπαιδευτικών κατά 38,7%. Οι δε απο?φοιτοι Λυκει?ου που διεκδικου?ν την εισαγωγή τους στην ανω?τατη εκπαι?δευση απο? 71,8 χιλ. (2008) θα μειωθου?ν σε 54,2 χιλ. το 2035 (-24,5% η? 17,6 χιλ λιγο?τεροι). Ο αριθμο?ς των σχολικω?ν μονα?δων ενδε?χεται να μειωθει? ε?ως 10,7 χιλ. το 2035 απο? 15,5 χιλ. 2008 (μει?ωση κατα? 30,8% η? 4,8 χιλ σχολικε?ς μονα?δες). Οι εκπαιδευτικοί απο? 180,3 χιλ το 2009 ενδε?χεται να μειωθούν το 2035 σε 110,5 χιλ (μει?ωση 38,7% στο σενα?ριο προσαρμογη?ς) και σε 80,7 χιλ (μει?ωση 55,2% στο σενα?ριο της ευρωπαι?κη?ς συ?γκλισης), δηλαδή 28.000 λιγότεροι εκπαιδευτικοί μέσα σε επτά χρόνια
Εν όψει μιας τέτοιας προοπτικής, πώς είναι δυνατόν να μιλάμε ακόμα για κενά στα σχολεία και για κυβερνητικές υποσχέσεις προσλήψεων εκπαιδευτικών; Από τη μελέτη του ΙΟΒΕ προκυ?πτει το συμπε?ρασμα ο?τι οι ελλει?ψεις και τα κενα? εκπαιδευτικω?ν που παρουσια?ζονται κα?θε χρο?νο στα ελληνικα? σχολει?α, οφει?λονται περισσο?τερο σε διαχειριστικε?ς αδυναμι?ες της κεντρικη?ς διοι?κησης, στην αξιοποι?ηση και διαχει?ριση του προσωπικου? της εκπαι?δευσης, του δικτυ?ου σχολικω?ν υποδομω?ν και του σχολικου? προγρα?μματος.
Κι όμως, εκείνο που μας απασχολεί δεν είναι η εικόνα συρρίκνωσης του ελληνικού πληθυσμού με την ραγδαία επιδείνωση των γεννήσεων αλλά ο τρόπος που θα ενισχύσουμε την δικαιοδοσία του κράτους στον έλεγχο της κοινωνίας. Αντί λοιπόν, να εκπονήσουμε ένα εθνικό σχέδιο επίλυσης του δημογραφικού, επιμένουμε να φαντασιωνόμαστε περισσότερες ανάγκες με σκοπό την διόγκωση των υπηρεσιών μας.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Βερολίνου για τον Πληθυσμό και την Ανάπτυξη, η Ελλάδα το 2050 θα έχει τη χειρότερη αναλογία ανάμεσα στον ενεργό πληθυσμό και στους ηλικιωμένους. Κοινώς οι νέοι δεν θα πληρώνουν απλώς εισφορές, θα πρέπει να φροντίζουν και έναν ή δύο ηλικιωμένους στο σπίτι. Με δείκτη ολικής γονιμότητας 1,33 (ο προβλεπόμενος μέσος αριθμών παιδιών ανά γυναίκα), η Ελλάδα έχει σήμερα σχεδόν τη χαμηλότερη επίδοση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι γερμανοί δημογράφοι θεωρούν ότι, για να σταθεροποιηθεί ο ευρωπαϊκός πληθυσμός, αρκεί ένας μέσος δείκτης γονιμότητας 1,6 έως 1,8 παιδιών ανά γυναίκα, κάτι που δεν απέχει πολύ από τον τωρινό δείκτη (1,58).
Εννοείται ότι για να συμβεί αυτό, χρειάζεται επιτυχημένη ενσωμάτωση μεταναστών. Σύμφωνα πάντως με τη γερμανική μελέτη, σε χώρες όπως η Ελλάδα και η Ιταλία οι μετανάστες δεν έχουν αυξήσει σημαντικά τον πληθυσμό, συμβάλλοντας μόλις κατά 0,1% στους εθνικούς δείκτες γονιμότητας.
Μπορεί ο εθνικός δείκτης γονιμότητας να πάει από το 1,33 στο 1,6 με στόχο το 1,8, δηλαδή σε επίπεδο που εξασφαλίζει επιβίωση; Αποκλείεται δεδομένων των συνθηκών. Επομένως, άλλη επιλογή δνε υπάρχει από την οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ενσωμάτωση των μεταναστών. Όλων αυτών που θα γίνουν Έλληνες για να μη χαθεί η Ελλάδα. Και όλων αυτών που θα γεμίσουν τα ελληνικά σχολεία για να μην σκεπαστούν από την σκόνη του χρόνου.
Μόνο με την παραγωγικότητα και την παιδεία θα μείνει κάτι ελληνικό στον επόμενο κόσμο. Διαφορετικά, θα απομείνουμε λειψοί και γραφικοί μαγκούφηδες, να κουνάμε σημαίες, σφυροδρέπανα και σταυρούς στα ερείπια των σχολείων μας...
