Οι κατατάξεις των ελληνικών ΑΕΙ στις διάφορες διεθνείς αξιολογήσεις αποτέλεσαν μέρος του διαλόγου σε ότι αφορά τις επικείμενες μεταρρυθμίσεις στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Είναι όμως σημαντικό να παραθέτουμε την αλληλεπίδραση όλων των παραγόντων και στοιχείων για να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα, και για αυτό εδώ εστιάζουμε την προσοχή μας σε τρεις αξιολογήσεις.
Ως εκ τούτου, είναι πράγματι αξιόλογη η πρόσφατη αναρρίχηση των ελληνικών ΑΕΙ στις διεθνείς κατατάξεις όπως αυτές αποτυπώθηκαν από την webometrics με πρώτο μεταξύ των Ελληνικών ΑΕΙ το ΕΚΠΑ (49ο στην ΕΕ και 180ο στον κόσμο).
Την ίδια στιγμή υπάρχουν ανοιχτά θέματα για τον τρόπο λειτουργίας των ελληνικών πανεπιστημίων. Τρέχουν δύο παράλληλες συζητήσεις: 1) η αναρρίχηση των ελληνικών πανεπιστημίων στις διεθνείς αξιολογήσεις; και , 2) τα κακώς κείμενα στα πανεπιστήμια όπως εκφράζονται στον τύπο κατά καιρούς.
Το πρώτο δεν αναιρεί το δεύτερο, και αυτό γιατί θα έχουν υψηλότερες θέσεις αν λειτουργούν με διαφάνεια και υπευθυνότητα, και σε κάθε περίπτωση συγκριτικά με άλλες χώρες είναι χαμηλά στις αξιολογήσεις.
Επίσης είναι πολύ παρακινδυνευμένη ή σύγκριση των Ελληνικών ΑΕΙ με την χαμηλή κατάταξη των ιδιωτικών κολλεγίων που λειτουργούν ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων, και την λογική μη αναγνώρισης και "ισοτιμίας" των προπτυχιακών προγραμμάτων τους που προωθείται με νομοθετικές πρωτοβουλίες.
Αναφέρομαι συγκεκριμένα στην αντίδραση μέρους της πανεπιστημιακής κοινότητας ότι το χάσμα που προκύπτει μεταξύ πανεπιστημίων και κολλεγίων στις κατατάξεις προσδίδει μια εικόνα η οποία δεν μπορεί να είναι προϊόν στατιστικού λάθους. Και όμως η μεταβλητή της κλίμακας είναι ένας σημαντικός παράγοντας πού εξηγεί αυτό το κενό.
Τοποθετούμαι επ΄αυτού μέσα από προσωπικές μου εμπειρίες σαν πανεπιστημιακός και συνάμα με ρόλο στην ίδρυση και διαχείριση πανεπιστημιακών παραρτημάτων/κολλεγίων σε τρίτες χώρες. έχοντας ως σημείο αναφοράς τον ίδιο δείκτη κατάταξης (Webometrics) , εστιάζομαι στην επίδοση τριών πανεπιστημίων της Αυστραλίας RMIT University, Monash University, και University of Wollongong. Τα πανεπιστήμια αυτά έχουν παραρτήματα (με αντιστοιχία) στο Βιετνάμ, Μαλαισία, και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Η κατάταξη τους σαν κεντρικά πανεπιστήμια (παραρτήματα) έχει ως εξής: RMIT 190 (4998), Monash 285 (2396) , University of Wollongong 206 (3532) .
Αυτή η μεγάλη διαφορά όμως είναι συμβατή γιατί τα παραρτήματα δεν έχουν το εύρος (κλίμακα) και τις δραστηριότητες των κυρίων ιδρυμάτων καθώς εστιάζονται στην διδασκαλία προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σε συνεργασία με ξένα πανεπιστήμια. Και αυτό θά πρέπει νά λαμβάνεται υπόψη όταν κάνουμε σύγκριση πανεπιστημίων και κολλεγίων.
Από την άλλη πλευρά ωστόσο η διεθνοποίηση έχει συμβάλλει σε ένα πραγματικά εξαιρετικό επίτευγμα για τα πανεπιστήμια της Αυστραλίας που κυριαρχούν στις κατατάξεις επιρροής (Impact Rankings) του 2021, με τρία πανεπιστήμια της Αυστραλίας στα κορυφαία 4, συμπεριλαμβανομένων των πολύ γνωστών στο Πανεπιστήμιο RMIT και στο Πανεπιστήμιο La Trobe από τη Μελβούρνη.
Αυτές οι αξιολογήσεις επικεντρώνονται στις δεσμεύσεις των πανεπιστημίων για υλοποίηση των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών (SDGs). Υπάρχουν 17 από αυτούς τους στόχους που κυμαίνονται από την αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος, τη διαχείριση των φυσικών πόρων, την ενέργεια, τις βιώσιμες πόλεις και τις κοινότητες, την ανισότητα των φύλων, την καινοτομία και τις υποδομές έως και την ειρήνη, την δικαιοσύνη, και τους ισχυρούς θεσμούς.
Στην Αυστραλία υπάρχει μια στρατηγική προσέγγιση καθώς (για παράδειγμα) η έρευνα αποσκοπεί στο πώς οι χρήστες της έρευνας την μεταφράζουν σε οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές, πολιτιστικές και άλλες εφαρμογές.
Τα ελληνικά πανεπιστήμια θα πρέπει να αναπτύξουν ανάλογες δραστηριότητες εξωστρέφειας, επιρροής, και διεθνοποίησης στο μέλλον για να ανέβουν ακόμη πιο ψηλά στις διεθνείς κατατάξεις. Το κενό στον τομέα αυτό είναι εμφανές και από το γεγονός ότι η Ελλάδα σε πρόσφατες επιπρόσθετες πανεπιστημιακές αξιολογήσεις έχει συμπεριληφθεί σε μια ξεχωριστή κατηγορία αναδυόμενων οικονομιών που τα πανεπιστήμια κρίνονται με ανάλογους δείκτες απόδοσης (The Times Higher Education Emerging Economies University Rankings 2021).
Τέλος, προς αυτή την κατεύθυνση παράδειγμα προς μίμηση θα πρέπει να αποτελέσει και ή εξωστρέφεια της ελληνικής ναυτιλίας. Είναι κυρίαρχος στην παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία, παρά το γεγονός ότι η χώρα αποτελεί το 0.16 τού παγκόσμιου πληθυσμού, ευδοκιμώντας σε ένα άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον με σταθερούς διεθνείς κανόνες.
*τ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Βικτώρια της Αυστραλίας
