Της Άννας Διαμαντόπουλου
Η ΕΕ σύμφωνα με τις προβλέψεις των Ηνωμένων Εθνών θα είναι μόλις το 7% του παγκόσμιου πληθυσμού το 2050. Η Αφρική η γειτονική μας δηλαδή ήπειρος υπολογίζεται ότι το 2050 θα αυξηθεί κατή 1 δις ανθρώπους.
Το δημογραφικό λοιπόν ορίζει τις διαστάσεις του μεταναστευτικού ζητήματος. Ο δυτικός κόσμος μέχρις στιγμής ή δίνει απαντήσεις λαϊκισμού (τείχη, συρματοπλέγματα, θρησκευτική και εθνική καθαρότητα) ή στέκεται αμήχανος και αμυντικός.
Η εκλογή του Τράμπ, η ψήφος στο Βrexit η δημιουργία ακροδεξιού κόμματος στη Γερμανία, η νίκη του Ορμπάν στην Ουγγαρία, ο κυβερνητικός συνασπισμός με το αντιμεταναστευτικό κόμμα στην Αυστρία, οι εξελίξεις στην Ιταλία αλλά και στη Σουηδία δεν αποτυπώνουν απλά την νίκη των αντιμεταναστευτικών – εθνικιστικών – ακροδεξιών κομμάτων. Αποτυπώνουν κυρίως την αμηχανία και αδυναμία των πρώην ισχυρών πολιτικών οικογενειών να κατανοήσουν, να επεξεργαστούν, και να απαντήσουν στους φόβους των ανθρώπων.
Το μεταναστευτικό - προσφυγικό ζήτημα εξελίσσεται στο υπ΄αριθμόν ένα πρόβλημα της Ευρώπης, κυρίως γιατί είναι εξαιρετικά σύνθετο και αφορά στην οικονομία, στη λειτουργία του κοινωνικού κράτους αλλά κυρίως στο αίσθημα ανασφάλειας των ανθρώπων όταν αισθάνονται (άλλοτε δίκαια άλλοτε άδικα) ότι απειλείται ο τρόπος ζωής τους και η κουλτούρα τους στην ίδια τους την πατρίδα.
Όσο η αντιμετώπιση του μεταναστευτικού (ελλείψει αποτελεσματικής ευρωπαϊκής πολιτικής) γίνεται από διαφορετικούς οργανισμούς υπερεθνικούς, ευρωπαϊκούς, εθνικούς, τόσο συγκρούονται αντιλήψεις και πολιτικές και μεγεθύνεται το πρόβλημα διαχείρισης ανθρώπων και υλικών πόρων. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα σε χώρες που δεν διαθέτουν ισχυρούς θεσμούς, διοίκηση και βούληση.
Αυτό έγινε εξαιρετικά αντιληπτό στη χώρα μας με αποκορύφωμα τις ντροπιαστικές συνθήκες στη Μόρια. Είναι θλιβερό ότι στην Ευρώπη του ουμανισμού και των ανθρώπινων δικαιωμάτων μια «φιλομεταναστευτική» κατά δήλωση κυβέρνηση επιτρέπει και αποδέχεται απάνθρωπες συνθήκες στους καταυλισμούς.
Αυτή η αποδοχή που δικαιολογείται «ως αποτέλεσμα της συμφωνίας με την Τουρκία» θα μπορούσε να έχει και την ακροδεξιά ερμηνεία, ότι δηλαδή δημιουργούμε μία κόλαση για να σταματήσουν οι ροές προς εμάς!
Μία γραμμή εκ διαμέτρου αντίθετη με την πραγματικότητα του 2015 όπου άνοιξαν πόρτες και σύνορα για να περάσουν 1 εκατ. πρόσφυγες από την Ελλάδα.
Αν το θέμα για να γίνουν πιο ανθρώπινες οι συνθήκες αφορά υλικούς πόρους, δηλαδή χρήματα και υποδομές, θα πρέπει να δοθούν στη δημοσιότητα οι αναλυτικές εκτιμήσεις της διαχείρισης από όλες τις πηγές των χρημάτων που έχουν διατεθεί για τους πρόσφυγες, στη χώρα μας αλλά και το κόστος ανά πρόσφυγα σε κάθε περιφέρεια. Αλλιώς το 1,6 δισ. ευρώ θα στοιχειώσει τον δημόσιο διάλογο.
Το μεταναστευτικό και το προσφυγικό στην Ελλάδα δεν πήρε τις τεράστιες διαστάσεις που πήρε σε άλλες χώρες γιατί είμαστε ένας λαός με έντονες μεταναστευτικές και προσφυγικές μνήμες αλλά και γιατί το πολιτικό μας σύστημα με εξαίρεση τη Χρυσή Αυγή και τους ΑΝΕΛ υπήρξε ήπιο και σοβαρό στη ρητορική του.
Τα πράγματα όμως μπορούν να αλλάξουν πολύ εύκολα και η ένταση των νησιών και του κέντρου της Αθήνας να πυροδοτήσει ένα κλίμα άρνησης και αντίδρασης που μόνο την Χρυσή Αυγή μπορεί να ευνοήσει.
Το μεταναστευτικό – προσφυγικό είναι σαφώς πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπισθεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Αυτό σημαίνει σύνθετες πολιτικές:
- σοβαρή και συνεπή επενδυτική στρατηγική στην Αφρική και στη Μέση Ανατολή
- οργανωμένη φύλαξη των συνόρων από ευρωπαϊκές δυνάμεις
- αυστηρή διανομή των προσφύγων σε όλες τις χώρες (με οικονομικές επιπτώσεις σε περίπτωση άρνησης)
- επαναδιατύπωση της πολυπολιτισμικής πολιτικής με απόλυτο σεβασμό στην Ευρωπαϊκή Συνθήκη
Όσον αφορά στην Ελλάδα για τις άμεσες δράσεις με δεδομένες τις τεράστιες δυσκολίες είναι η αλλαγή μοντέλου διαχείρισης του προβλήματος:
- οργανωμένος συντονισμός όλων των επιχειρούντων στο ελληνικό έδαφος
- διαφάνεια και καταγραφή στη διαύγεια όλων των δράσεων όλων των φορέων
- επιτάχυνση των διαδικασιών απονομής ασύλου και βεβαίως
- άμεση εκτόνωση της κατάστασης στα νησιά
Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι εθελοντές πολλαπλασιάζουν την προσφορά τους, όταν υπάρχει εθνική πολιτική, κανόνες και κέντρα συντονισμού και ελέγχου. Ή μήπως κι αυτά είναι νεοφιλελεύθερα;
*Η Άννα Διαμαντοπούλου είναι Πρόεδρος του Δικτύου για τη Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα και την Ευρώπη, πρ. Επίτροπος ΕΕ , πρ. Υπουργός
