Της Σοφίας Βούλτεψη*
Η κλειδαριά για την αντιμετώπιση του προσφυγικού - μεταναστευτικού προβλήματος, που έχει προσλάβει εφιαλτικές διαστάσεις, βρίσκεται στα χέρια των Βρυξελλών. Αλλά το κλειδί βρίσκεται στην Ελλάδα. Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ χρησιμοποίησαν το κλειδί τους για να ανοίξουν σκόπιμα την πόρτα εισόδου, να διαχειριστούν τα μοναδικά χρήματα εκτός μνημονίου και ελέγχου από τους δανειστές και να μετατρέψουν την μεταναστευτική κρίση σε μπίζνα.
Σήμερα, το κλειδί βρίσκεται στα χέρια μιας νέας κυβέρνησης. Ως αντιπολίτευση, η Νέα Δημοκρατία είχε αναδείξει όλες τις (σκοτεινές) πλευρές αυτής της καταστροφικής πορείας, που ξεκίνησε με γενικά προσκλητήρια και την ανεξέλεγκτη είσοδο 1,5 εκ. ανθρώπων, συνεχίστηκε με την… ηλιοθεραπεία τους και το κλείσιμο των βορείων συνόρων μας, προκάλεσε συμφωνίες είτε χωρίς τη συμμετοχή μας είτε με αναγκαστική προσχώρησή μας σ' αυτές και κατέληξε στο νόμο του 2016 που διόγκωσε το πρόβλημα.
Δεν επρόκειτο για απλή ανικανότητα, αλλά για στρατηγική επιλογή, με σκοπό τον πολλαπλασιασμό των προσφύγων και μεταναστών που φθάνουν στη χώρα μας και επομένως τον πολλαπλασιασμό των ευρωπαϊκών κονδυλίων που θα διαχειρίζονταν με απευθείας αναθέσεις.
Επιπλέον, οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ επιθυμούσαν και προκάλεσαν την τρομερή μεταναστευτική κρίση του πρώτου εξαμήνου (καθώς το πρόβλημα ελεγχόταν και το 2013 και το 2014), διότι ήθελαν να την χρησιμοποιήσουν ως άλλο ένα δήθεν «υπερόπλο» στην τρομερή και φοβερή «διαπραγμάτευσή» τους με την – βαφτισμένη σε «θεσμούς» - τρόικα.
Επέμειναν σ' αυτήν την τακτική μέχρι τέλους. Και έγιναν (παγκοσμίως) η πρώτη κυβέρνηση που οδήγησε την χώρα σε αυτοεγκλωβισμό – αφού το κλείσιμο των συνόρων αποτελούσε απόφαση και των 28 της ΕΕ, στην οποία έβαλε την υπογραφή του ο κ. Τσίπρας, όπως άλλωστε έχει δηλώσει, παρουσία Τσίπρα, και ο Ντόναλντ Τουσκ.
Το ζήτημα είναι τι να κάνουμε τώρα.
«Ως εδώ!» το μήνυμα στην Ευρώπη
Κατ' αρχάς, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να πάρουν το μήνυμα ότι η Ελλάδα έχει πλέον μια νέα κυβέρνηση, η οποία δεν είναι διατεθειμένη να συναλλάσσεται μαζί τους ή να υποχωρεί σε θέματα όπως το μεταναστευτικό με αντάλλαγμα την επιείκειά τους.
Και αυτό σημαίνει ότι οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να πάρουν από την Ελλάδα το μήνυμα «ως εδώ» και οφείλουν να υποχρεωθούν να αντιληφθούν ότι η αδυναμία τους να εφαρμόσουν τις ίδιες τους τις αποφάσεις έχει εξελιχθεί σε πραγματικό κόλαφο.
Οφείλουν επίσης να υποχρεωθούν να αντιληφθούν ότι δεν μπορούν να συνεχίζουν να λαμβάνουν αποφάσεις Πόντιου Πιλάτου, τις οποίες επίσης «ξεχνούν», αφήνοντάς τις να σκονίζονται σε κάποια συρτάρια.
Αλλά και η Ελλάδα από την πλευρά της οφείλει να δείξει την αποφασιστικότητά της να αναστρέψει την άθλια κατάσταση που είχε δημιουργηθεί επί ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ.
Τα βήματα είναι συγκεκριμένα:
Συμφωνίες που δεν τηρούνται
1.Σχηματισμός από την Αθήνα ενός φακέλου με όλες αυτές τις αποφάσεις και συμφωνίες και να τις εναποθέσει στο τραπέζι της επόμενης συνάντησης των αρμοδίων υπουργών της ΕΕ, την οποία πρέπει να προκαλέσει άμεσα η Αθήνα.
Η γλώσσα που θα χρησιμοποιηθεί πρέπει να είναι σκληρή, τόσο όσον αφορά στην εφαρμογή των συμφωνηθέντων, όσο και όσον αφορά στη χαλαρότητα με την οποία αντιμετωπίζονται κάποια κράτη-μέλη. Ήδη, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει πολλές φορές αναφερθεί στις υποχρεώσεις όλων των κρατών-μελών της Ένωσης και στην ανάγκη οι συλλογικές αποφάσεις να γίνονται σεβαστές από όλους.
Όσον αφορά στις επιστροφές, οι συμφωνίες που υποτίθεται ότι εφαρμόζονται είναι οι ακόλουθες:
-Το διμερές Ελληνοτουρκικό Πρωτόκολλο Επανεισδοχής το οποίο υπεγράφη στην Αθήνα στις 8 Νοεμβρίου 2001 και κυρώθηκε με το Ν.3030/2002 (ΦΕΚ Α΄-163/15-07-2002).
-Η Συμφωνία Επανεισδοχής Ευρωπαϊκής Ένωσης - Τουρκίας η οποία υπεγράφη στις 16 Δεκεμβρίου 2013 στην Άγκυρα και τέθηκε σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου 2014 για την επανεισδοχή υπηκόων Τουρκίας.
-Η Κοινή Δήλωση Ε.Ε.-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016 σύμφωνα με την οποία, από τις 20 Μαρτίου 2016, όλοι οι νεοεισερχόμενοι στα ελληνικά νησιά αλλοδαποί θα επιστρέφονται στην Τουρκία.
-Η Συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι 28 τον Ιούνιο του 2018, που προβλέπει περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης, ελεγχόμενα κέντρα, αποτελεσματική φύλαξη των εξωτερικών συνόρων και συνεργασία των ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά στις δευτερογενείς κινήσεις.
2. Άμεση εφαρμογή της ολοκληρωμένης μεταναστευτικής πολιτικής που συγκροτήθηκε ήδη από το 2012, με τρεις πυλώνες: Άσυλο, εξωτερική φύλαξη συνόρων, επιστροφές μεταναστών που δεν δικαιούνταν άσυλο στις χώρες προέλευσής τους. Ο αριθμός των μεταναστών που επιστρέφουν στις χώρες προέλευσής τους πρέπει να είναι τουλάχιστον ίσος με τον αριθμό αυτών που εισήλθαν, όπως συνέβη στα έτη 2013 και 2014. Η κυβέρνηση έχει ήδη ανακοινώσει αλλαγές στη νομοθεσία για το άσυλο.
3. Άμεση εφαρμογή των αποφάσεων των συσκέψεων των πολιτικών αρχηγών υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας της 28ης Νοεμβρίου 2015 και της 4ης Μαρτίου 2016, που η κυβέρνηση Τσίπρα καταστρατηγούσε συστηματικά αν και τις επικαλείτο, με κορωνίδα τον άμεσο διαχωρισμό προσφύγων και μεταναστών. Σύμφωνα με τις αποφάσεις αυτές: Η Ευρώπη οφείλει να επιβάλει σε όλα ανεξαιρέτως τα Κράτη-Μέλη της τον πλήρη σεβασμό των υποχρεώσεών τους, ως προς τον δίκαιο και αναλογικό επιμερισμό των προσφύγων, καθιστώντας σαφές ότι μονομερείς ενέργειες δεν είναι επιτρεπτές και ότι όσοι τις επιλέγουν θα έχουν τις ανάλογες συνέπειες. Να μετεξελιχθεί η Frontex σε πραγματική ευρωπαϊκή Ακτοφυλακή. Να δοθεί λύση στην παραβατική συμπεριφορά της Τουρκίας.
Διαχωρισμός προσφύγων και μεταναστών
4. Άμεσος διαχωρισμός προσφύγων και μεταναστών με πυξίδα τη Σύμβαση της Γενεύης του 1951 η οποία έχει κυρωθεί με το ν.δ. 3989/1959 (ΦΕΚ 201 Α''), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Η Σύμβαση προβλέπει προστασία μόνο όταν η προστασία αυτή δικαιολογείται από γεγονότα (πόλεμος στις χώρες προέλευσης) και δεδικαιολογημένο φόβο διώξεως λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητος, κοινωνικής τάξεως ή πολιτικών πεποιθήσεων. Η Σύμβαση της Γενεύης προβλέπει επίσης ότι δεν δικαιούνται προστασίας πρόσωπα που διώκονται για ποινικά αδικήματα στις χώρες προέλευσής τους, ενώ προβλέπει ότι «πάς πρόσφυξ υπέχει έναντι της χώρας ένθα ευρίσκεται υποχρεώσεις απαιτούσας ιδίως όπως ούτος συµµορφούται προς τους νόµους και κανονισµούς της χώρας ταύτης ως και προς τα δια διατήρησιν της δηµοσίας τάξεως λαµβανόµενα µέτρα». Επομένως ακόμη και αυτοί στους οποίους έχει αναγνωριστεί η ιδιότητα του πρόσφυγα – πόσο μάλλον αυτοί στους οποίους δεν έχει αναγνωριστεί – και επιδεικνύουν παραβατική συμπεριφορά πρέπει να απελαύνονται. Με λίγα λόγια, άμεση απέλαση όσων δεν εμπίπτουν στη Σύμβαση της Γενεύης και όσων λαμβάνουν μέρος σε επεισόδια ή λεηλασίες, ακόμη και αν εμπίπτουν στη Σύμβαση της Γενεύης.
Εφαρμογή των νόμων περί απελάσεων
5. Άμεση εφαρμογή των νόμων περί απελάσεων και επαναφορά των σχετικών διατάξεων που έχουν καταργηθεί. Για παράδειγμα ο νόμος του Ιουνίου 2015 περί απονομής ιθαγένειας σε μετανάστες δεύτερης γενιάς, προβλέπει ότι δεν απελαύνεται όποιος προσέρχεται σε αστυνομικό τμήμα δηλώνοντας ότι θα υποβάλει καταγγελία για εγκληματικές πράξεις. Ο νόμος 4251/2014 προέβλεπε την παροχή της συγκεκριμένης προστασίας όχι σε όποιον «προσέρχεται για να καταγγείλει» αλλά σε όποιον καταγγέλλει. Σύμφωνα με το άρθρο 13 του ΠΔ 90/2008, με τον τίτλο «Κράτηση των αιτούντων», ορίζονταν τα εξής: «Υπήκοος τρίτης χώρας ή ανιθαγενής, που αιτείται τη χορήγηση καθεστώτος πρόσφυγα, δεν κρατείται για μόνο το λόγο ότι εισήλθε και παραμένει παράνομα στη χώρα. Το πρόσωπο που υποβάλλει αίτημα για τη χορήγηση ασύλου, κατά το χρόνο που κρατείται και εκκρεμεί σε βάρος του διαδικασία απέλασης, παραμένει υπό κράτηση και η αίτησή του εξετάζεται με απόλυτη προτεραιότητα. Μέχρι την ολοκλήρωση της διοικητικής διαδικασίας ασύλου δεν απελαύνεται». Επομένως, δεν απελαύνονται μεν, κρατούνται δε έως 60 ημέρες και η διαδικασία απέλασης εξετάζεται κατά προτεραιότητα. Το συγκεκριμένο ΠΔ αντικαταστάθηκε το 2010 με το ΠΔ 114/2010, οπότε και ο περιορισμός δεν μπορεί να υπερβαίνει τις 90 ημέρες και ο συνολικός χρόνος κράτησής του δεν μπορεί να ξεπερνά τις 180 ημέρες. Με το ΠΔ 116/2012 προβλέπεται δυνατότητα παράτασης της κράτησης, η οποία δεν μπορεί να υπερβαίνει τους δώδεκα μήνες. Φυσικά ο χρόνος είναι πολύς, αλλά οι νόμοι αυτοί λειτουργούσαν αποτρεπτικά, διότι ουδείς επιθυμεί να βρεθεί κρατούμενος για έναν χρόνο σε μια ξένη χώρα. Αντίθετα, με το άρθρο 8 του νόμου 4375/2016 υπό περιορισμό τίθενται μόνο εκείνοι που φθάνουν στα hot spots των νησιών και για 25 ημέρες το πολύ. Μετά, αν δεν έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία ταυτοποίησης ή παροχής ή μη ασύλου, αφήνονται ελεύθεροι και… ωραίοι!
Αλλαγές στους νόμους
6. Άμεση αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου συνολικά. Ο περισσότερο ολοκληρωμένος νόμος για το μεταναστευτικό ήταν ο 3386 του 2005, επί υπουργίας Προκόπη Παυλόπουλου. Ο οποίος, όμως, βελτιώθηκε από τους νόμους του 2007, του 2011, του 2014. Όλοι οι νόμοι προέβλεπαν λόγους κράτησης, επιβολής προστίμων και διαδικασίες απέλασης.
7. Άμεση αλλαγή του νόμου 4375/2016, που ψηφίστηκε μάλιστα μετά τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, δήθεν κατ' εφαρμογή της (ενώ στα κομματικά όργανα του ΣΥΡΙΖΑ αναφέρθηκε πως επρόκειτο για ρυθμίσεις από… τον καιρό της Τασίας). Ο νόμος αυτός ξήλωσε όλους τους προηγούμενους, υπονόμευε τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας και καταστρατηγούσε τη συμφωνία των πολιτικών αρχηγών της 4ης Μαρτίου 2016, αφού ούτε διαχώριζε πρόσφυγες από μετανάστες, ούτε δημιουργούσε κλειστές δομές φιλοξενίας. Με το άρθρο 46 καταργήθηκε ο προηγούμενος νόμος βάσει του οποίου η παράνομη είσοδος στη χώρα αποτελούσε αδίκημα, αλλά και το ΠΔ του 2008. Το συγκεκριμένο άρθρο είναι σαφές:
«Αλλοδαπός ή ανιθαγενής που αιτείται διεθνούς προστασίας δεν κρατείται για μόνο το λόγο ότι έχει υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας, καθώς και ότι εισήλθε παράτυπα ή/και παραμένει στη χώρα χωρίς τίτλο διαμονής»!
Αλλαγές στη νομοθεσία περί κράτησης
8. Κατά προτεραιότητα εξέταση των αιτημάτων όσων αντικειμενικά δεν δικαιούνται άσυλο με βάση τη χώρα προέλευσής τους. Το ΠΔ του 2008 προέβλεπε μεν ότι δεν κρατούνται όσοι αιτούνται χορήγηση καθεστώτος πρόσφυγα, αλλά αυτό συνδυαζόταν με την εφαρμογή του νόμου περί απελάσεων και τις προϋποθέσεις της Συνθήκης της Γενεύης. Και, βέβαια, με αυστηρή εφαρμογή του νόμου περί απελάσεων. Αυτό προϋποθέτει διαχωρισμό προσφύγων και μεταναστών που μπορεί να γίνεται άμεσα με βάση τη χώρα προέλευσής τους.
9. Άμεση ψήφιση νόμου για την κράτηση όσων δεν εμπίπτουν στη Συνθήκη της Γενεύης. Ακόμη και αν δεν υπάρχει η δυνατότητα για κράτηση χιλιάδων ατόμων, ένας τέτοιος νόμος λειτουργεί αποτρεπτικά.
Αναθεώρηση της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας
10. Αναθεώρηση της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας υπό το φως των εξελίξεων των τελευταίων τριών χρόνων. Η εκ μέρους της Ελλάδας επίκληση της Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας του Μαρτίου 2016 αποτελεί πλέον γράμμα κενό, διότι η Τουρκία δεν την εφαρμόζει ως προς την υποχρέωσή της για αποτροπή. Όταν οι ροές είναι μεγάλες, δεν υπάρχει δυνατότητα μιας συμφωνίας που προβλέπει μια διαδικασία ανταλλαγής. Επιπλέον, η συμφωνία εκείνη προέβλεπε άνοιγμα νέων κεφαλαίων στην ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, καθώς και ευνοϊκές ρυθμίσεις για την αλλαγή του καθεστώτος της βίζας. Στο μεταξύ, μεσολάβησε η απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία, τον Ιούλιο του 2016, και έκτοτε η ενταξιακή πορεία της έχει παγώσει, λόγω των πρωτοφανών διώξεων και φυλακίσεων ακόμη και ξένων πολιτών ως αντίδραση στην απόπειρα πραξικοπήματος.
Οι Ευρωπαίοι ζητούν την εκπλήρωση και των 72 κριτηρίων εκ μέρους της Άγκυρας, ενώ ήδη από τον Μάιο του 2016, δηλαδή δυο μόλις μήνες μετά τη Συμφωνία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είχε μπλοκάρει την διαδικασία κατάργησης της βίζας, καθώς η Τουρκία δεν δέχεται αλλαγές στον αντιτρομοκρατικό της νόμο. Τον Ιούνιο του 2016, η Επιτροπή ανακοίνωσε πως η Τουρκία δεν πληροί ακόμη τα κριτήρια για την κατάργηση της βίζας.
Μετά το πραξικόπημα, προστέθηκε και η συζήτηση περί επαναφοράς της ποινής του θανάτου – με τους Ευρωπαίους να δηλώνουν σε όλους τους τόνους που δεν πρόκειται να γίνει δεκτή στην ΕΕ χώρα όπου ισχύει η θανατική ποινή.
Στις 17 Αυγούστου 2016 ήλθε και η δήλωση του Βερολίνου:
«Υπό τις παρούσες συνθήκες η γερμανική κυβέρνηση θεωρεί αδιανόητο να ανοίξουν νέα Κεφάλαια ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάτι τέτοιο απαιτεί άλλωστε ομοφωνία», δήλωσε ο Γερμανός κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφεν Ζάιμπερτ.
Με λίγα λόγια η Συμφωνία βρέθηκε στον αέρα αμέσως μετά την υπογραφή της! Και επ' αυτού οι Ευρωπαίοι πρέπει να τεθούν προ των ευθυνών τους.
Τα πράγματα είναι συγκεκριμένα: Η Συμφωνία, στο πρώτο της άρθρο, προέβλεπε ότι «όλοι οι παράτυποι μετανάστες που διασχίζουν την Τουρκία και φθάνουν στα ελληνικά νησιά από τις 20 Μαρτίου 2016 και μετά θα επιστρέφονται στην Τουρκία», με το κόστος της επιστροφής να καλύπτεται από την ΕΕ.
Συμβαίνει αυτό; Ασφαλώς όχι.
Προέβλεπε επίσης η Συμφωνία ότι «για κάθε Σύρο που επιστρέφεται στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά θα υπάρξει ένας Σύρος που θα εγκατασταθεί στην Ε.Ε., βάσει των αντίστοιχων κριτηρίων του ΟΗΕ».
Συμβαίνει αυτό; Ασφαλώς όχι.
Και προέβλεπε επίσης η Συμφωνία ότι θα δημιουργείτο ένας μηχανισμός, σε συνεργασία με την Κομισιόν, τις ευρωπαϊκές αρχές και άλλα κράτη-μέλη, αλλά και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, προκειμένου να εξασφαλιστεί ότι η συμφωνία αυτή ξεκινά να λειτουργεί από την πρώτη ημέρα.
Συνέβη κάτι τέτοιο; Και βέβαια όχι.
Κάτι που επίσης προέβλεπε η Συμφωνία ήταν ότι «η Τουρκία θα λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα για να αποτρέψει τη δημιουργία νέων οδών παράνομης εισόδου στην ΕΕ είτε δια ξηράς είτε δια θαλάσσης, ενώ θα συνεργαστεί με όλες τις γειτονικές χώρες καθώς και την Ε.Ε. προς αυτόν τον σκοπό».
Ούτε αυτό τηρείται.
Συνεπώς, η επίκληση μιας Συμφωνίας που ουσιαστικά έπαψε να ισχύει μετά την απόπειρα πραξικοπήματος δεν έχει πλέον νόημα, διότι και τα δύο μέρη την εφαρμόζουν κατά βούληση.
Να μπει τέλος στην «εθελοντική συμμετοχή»
11. Κατάργηση της εθελοντικής βάσης συμμετοχής των κρατών-μελών της ΕΕ στα προγράμματα μετεγκατάστασης και υποχρέωση όλων να συμμετέχουν σε αυτά. Η Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας προβλέπει την εθελοντική συμμετοχή, καθώς και ότι «μόλις σταματήσουν οι παράτυπες διακινήσεις μεταξύ Τουρκίας και Ε.Ε. ή έστω μειωθούν σημαντικά θα ενεργοποιηθεί το πρόγραμμα Voluntary Humanitarian Admission Scheme. Τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα συμμετάσχουν στο παραπάνω πρόγραμμα σε εθελοντική βάση».
12. Συνδρομή της ΕΕ με υπαλλήλους και εξειδικευμένο προσωπικό σε θέματα ασύλου. Προβλέπεται από την Συμφωνία, αλλά οι ευρωπαϊκές χώρες δεν συμμορφώνονται επικαλούμενες θέματα ασφαλείας των εμπειρογνωμόνων τους, λόγω της βεβαρημένης κατάστασης στα νησιά και του ενδεχομένου οι πολίτες τους να πέσουν θύματα βίας.
Κατάργηση των απευθείας αναθέσεων
13. Άμεση εξεύρεση λύσης για διαγωνισμούς, προκειμένου να καταργηθεί η διάταξη περί απευθείας αναθέσεων, που οδηγεί σε ελέγχους από τον OLAF, την ευρωπαϊκή υπηρεσία κατά της διαφθοράς, με αποτέλεσμα να μην απορροφώνται τα ευρωπαϊκά κονδύλια και τα έξοδα να καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισμό και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Εκατομμύρια ευρώ διατίθενται μέσω απευθείας αναθέσεων σε προμηθευτές – τα περισσότερα για την σίτιση, την ώρα που το προσφερόμενο φαγητό σε πρόσφυγες και μετανάστες είναι άθλιο. (βλέπε σχετικό άρθρο)
Ο επίμαχος νόμος είναι ο 4368/2016 (για το… «παράλληλο πρόγραμμα», όπου ψηφίστηκε τροπολογία η οποία εντάχθηκε ως άρθρο 96. Σύμφωνα με το συγκεκριμένο άρθρο, «το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (ΥΠ.ΕΘ.Α.) δύναται κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης: α. Να προβαίνει σε όλες τις αναγκαίες ενέργειες ή να συνάπτει με τρίτους συμβάσεις εκτέλεσης έργων, παροχής υπηρεσιών, προμήθειας αγαθών ή μισθώσεων σχετικά με την ίδρυση, κατασκευή και συντήρηση των Κέντρων Πρώτης Υποδοχής (ΚΕ.Π.Υ.), Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης (Κ.Υ.Τ.) και των Ανοικτών Δομών Προσωρινής Υποδοχής και Φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών και τη λειτουργία των Κέντρων και Δομών αυτών, αποκλειστικά σε ό,τι αφορά στη μεταφορά, δια? μονή, σίτιση και υγειονομική περίθαλψη των προσφύγων και μεταναστών. Η διαδικασία σύναψης συμβάσεων του προηγούμενου εδαφίου δύναται, για λόγους κατεπείγουσας και απρόβλεπτης ανάγκης, λαμβανομένων υπόψη και λόγων εθνικής ασφάλειας ή δημόσιας τάξης, οι οποίοι ειδικώς αιτιολογούνται, να διενεργείται κατόπιν διαπραγμάτευσης χωρίς δημοσίευση προκήρυξης διαγωνισμού, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης διάταξης της εθνικής νομοθεσίας, με την επιφύλαξη εφαρμογής της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις δημόσιες συμβάσεις».
14. Άμεση εξαίρεση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων από την διαδικασία διάθεσης κονδυλίων για τους μετανάστες. Είναι χρήματα που έπρεπε να διατίθενται ακριβώς για τις δημόσιες επενδύσεις.
Επιστροφή μεταναστών από τη Γερμανία
15. Έλεγχος του τρόπου με τον οποίο εφαρμόζεται η συμφωνία που ο κ. Τσίπρας συνήψε με την κ. Μέρκελ στις 29 Ιουνίου 2018, όταν Ελλάδα και Ισπανία δέχθηκαν επαναπροώθηση μεταναστών από τη Γερμανία στο έδαφός τους. Η συμφωνία με τη Γερμανία ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 2018 και προέβλεπε ότι «η Γερμανία θα μπορεί να επιστρέψει εφεξής στην Ελλάδα, κάθε ενήλικο υπήκοο τρίτης χώρας, ο οποίος θα εντοπίζεται σε έλεγχο στα γερμανο-αυστριακά σύνορα, εφόσον αυτός έχει αιτηθεί άσυλο στην Ελλάδα από τις 1.7.2017 και μετά». Από την πλευρά της η Γερμανία επρόκειτο να δεχτεί σταδιακά και να ολοκληρώσει την επανένωση των οικογενειών από την Ελλάδα και την Ισπανία. Μέχρι στιγμής δεν έχουν δοθεί στη δημοσιότητα στοιχεία σχετικά με το πόσα άτομα έχουν επιστρέψει από την Γερμανία και πόσες οικογένειες έχουν επανενωθεί στη Γερμανία. Οι επιστροφές από την Γερμανία είχαν παγώσει ήδη από το 2011, λόγω της οικονομικής κρίσης, ενώ το 2013, επί κυβέρνησης Σαμαρά, κατά την αρχική συμφωνία για το Δουβλίνο 3, περιελήφθη παράγραφος σύμφωνα με την οποία «όταν ένα κράτος-μέλος βρίσκεται σε κρίση, δεν θα επιστρέφονται σ' αυτό οι μετανάστες που για πρώτη φορά εισήλθαν στην ΕΕ μέσω του συγκεκριμένου κράτους. Επίσης, όταν ένα κράτος-μέλος βρίσκεται σε κρίση, ο αιτούμενος άσυλο θα έχει το δικαίωμα να το ζητά σε άλλη χώρα από αυτήν της πρώτης εισόδου».
Αυτό καταργήθηκε με τη συμφωνία Τσίπρα – Μέρκελ και πρέπει να επανέλθει.
Κόστος υγείας
16. Κοστολόγηση των υπηρεσιών υγείας που παρέχονται σε πρόσφυγες και μετανάστες, ώστε η Ελλάδα να αιτηθεί ειδικό κονδύλι – κατά διαστήματα δίνονται κάποια χρήματα – με ποσά που αντιστοιχούν στον πραγματικό κάθε φορά αριθμό προσφύγων και μεταναστών που φιλοξενεί. Έχει υπολογιστεί ότι το ετήσιο κόστος περίθαλψης 50.000 ως 70.000 προσφύγων και μεταναστών φθάνει τα 30 εκ. ευρώ, δηλαδή όσο και ο ετήσιος προϋπολογισμός ενός μεγάλου νοσοκομείου.
Παρακολούθηση των ροών και καταγγελία
17. Παρακολούθηση ροών από Λιμενικό. Στα νησιά που δέχονται τα μεγαλύτερα κύματα μεταναστών και τα οποία βρίσκονται σε μικρή απόσταση από τα τουρκικά παράλια, οι λιμενικές αρχές παρακολουθούν με τα κιάλια κάθε κίνηση επί του τουρκικού εδάφους. Όταν εντοπίζουν κάποιο καραβάνι προσφύγων και μεταναστών να κατεβαίνει από κάποιο ύψωμα, ειδοποιούν τις τουρκικές αρχές. Το στοίχημα είναι να εμποδιστεί η επιβίβασή τους σε πλοιάρια, καθώς μετά από αυτό το μόνο που απομένει είναι η διάσωση στη θάλασσα. Η Ελλάδα καταγράφει τις περιπτώσεις κατά τις οποίες οι τουρκικές αρχές αδρανούν και τα περιστατικά πρέπει να αναφέρονται αμέσως στην ΕΕ.
Αυστηρή αντιμετώπιση των ΜΚΟ
18. Νομοθετική ρύθμιση για τις ΜΚΟ, διαδικασία η οποία είχε ξεκινήσει το 2014 επί υπουργίας Κυριάκου Μητσοτάκη, αλλά η κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ δεν ολοκλήρωσε. Ο νόμος του Οκτωβρίου 2014 δεν εφαρμόστηκε και ο νόμος του Νοεμβρίου του 2014, η συζήτηση του οποίου διεκόπη από την εκλογική διαδικασία, δεν ψηφίστηκε ποτέ. Έλεγχος των χρηματοδοτήσεων των ΜΚΟ και του τρόπου διάθεσης των κονδυλίων που λαμβάνουν όχι μόνο από την Ελλάδα, αλλά και από το εξωτερικό. Εξασφάλιση απόλυτης διαφάνειας για όποιον ενεργεί επί ελληνικού εδάφους. Αυστηρότερες ποινές για τις οργανώσεις που παραβιάζουν την ελληνική νομοθεσία, όπως πολεοδομικές παραβάσεις, χρήσεις δημοσίων δομών υγείας, ενοικιάσεις χώρων για προσέλκυση δωρεών.
Σοβαρή προετοιμασία για το «Δουβλίνο» και άνοιγμα συνόρων
19. Ο Κανονισμός του Δουβλίνου τελεί υπό μεταρρύθμιση. Αυτή τη φορά η Ελλάδα πρέπει να ανήκει στις χώρες που θα έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση του νέου πλαισίου. Η ΕΕ αδυνατεί να βρει συναινετική λύση ως προς τις αλλαγές της ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η οποία μεταφέρει την ευθύνη στη χώρα πρώτης εισόδου. Εξαιτίας αυτού – και βέβαια λόγω της ανερμάτιστης συμπεριφοράς της προηγούμενης κυβέρνησης – τα βόρεια σύνορά μας παραμένουν κλειστά, κάτι που έπρεπε να είχε τερματιστεί μετά τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και την μείωση των ροών (για την οποία οι Ευρωπαίοι αναπέμπουν συνεχή ωσαννά εδώ και τρία χρόνια).
Τι θα γίνει με τη συμφωνία του Ιουνίου 2018;
20. Στις 29 Ιουνίου 2018 οι 28 συμφώνησαν – μετά από ολονύκτιες συνομιλίες – σε μια σειρά ριζοσπαστικά μέτρα που παραμένουν στο συρτάρι: Να δημιουργηθούν περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης των προσφύγων και μεταναστών που διασώζονται στη θάλασσα εκτός της Ευρώπης σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, να δημιουργηθούν «ελεγχόμενα κέντρα» στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης από όπου θα μπορούν να κατανεμηθούν εντός της Ένωσης όταν θα δικαιούνται ασύλου ή να επαναπροωθούνται στις χώρες τους στην αντίθετη περίπτωση, αντιμετώπιση των «δευτερογενών κινήσεων» μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης χωρίς να περιμένουν την απόφαση για την χορήγηση ασύλου στην χώρα άφιξής τους και ενισχυμένη φύλαξη των εξωτερικών συνόρων.
Ως προς τις «πλατφόρμες επιβίβασης», όπου θα γινόταν ο διαχωρισμός προσφύγων και μεταναστών, οι 28 ζητούσαν «ταχεία επεξεργασία» της ασαφούς ακόμη έννοιας «περιφερειακές πλατφόρμες αποβίβασης», αλλά κάτι τέτοιο δεν έχει ακόμη συμβεί, ενώ καμιά τρίτη χώρα δεν έχει προσφερθεί να φιλοξενήσει τέτοια κέντρα υποδοχής για διασωθέντες στα διεθνή ύδατα. Αντίθετα, οι περισσότερες χώρες έχουν γνωστοποιήσει ότι δεν θα δεχθούν την εγκατάσταση τέτοιων κέντρων στο έδαφός τους.
Ως προς τα «ελεγχόμενα κέντρα», όπου υποτίθεται ότι θα τοποθετούνταν οι διασωθέντες στη θάλασσα προκειμένου να κατανεμηθούν εντός της Ένωσης όταν θα δικαιούνται ασύλου ή να επαναπροωθούνται στις χώρες τους στην αντίθετη περίπτωση, η δημιουργία τους επαφίεται στην διακριτική ευχέρεια των κρατών μελών και κατά τον ίδιο τρόπο η κατανομή των προσφύγων «θα πρέπει να γίνεται σε εθελοντική βάση». Οπότε πάει κι' αυτό…
Ως προς τις «δευτερογενείς κινήσεις», αυτό αποτελεί την κύρια αιτία τριβής μεταξύ των χωρών και μάλιστα υποχρέωσε την κ. Μέρκελ να… υποχρεώσει τον κ. Τσίπρα να αποδεχθεί επιστροφή στην Ελλάδα μεταναστών από την Γερμανία, προκειμένου να σώσει τον κυβερνητικό συνασπισμό της. Δηλαδή την μία μέρα συμφώνησαν και την άλλη έγινε το αντίθετο! Είναι επομένως αναγκαίο να πιέσει η Ελλάδα για την εφαρμογή και αυτής της συμφωνίας.
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β'' Αθηνών Νοτίου Τομέα, πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος.
