Του Φρατζέσκου Φατούρου
Ένας κόσμος τελειώνει
Τι περίεργο! Εδώ και δεκαετίες ο κόσμος αλλάζει ολοφάνερα και εκκωφαντικά κι όμως οι κοινωνίες ούτε έβλεπαν ούτε άκουγαν το παραμικρό. Ούτε το παλιό που καταρρέει αλλά ούτε και το καινούργιο που έρχεται.
Στις συνθήκες παγκοσμιοποίησης, τα αποτελέσματα από τις ασκούμενες εθνικές πολιτικές σύμφωνα με τις κλασικές οικονομικές θεωρίες, της αύξησης της ζήτησης ή της προσφοράς, διοχετεύονται αλλού, αφού η χώρα παραγωγής είναι διαφορετική από τη χώρα κατανάλωσης.
Οι φιλελεύθερες πολιτικές αδυνατούν να στηρίξουν τους παραγωγούς ενώ οι σοσιαλιστικές δεν έχουν πλούτο να μοιράσουν παρά μόνο δανεικό.
Μετά τη δεκαετία του '70 και την επίσημη αυτονόμηση των νομισμάτων από το χρυσό (όχι ότι πριν δεν υπήρχε), δημιουργήθηκε μια νέα υπεραγορά χρήματος και παραγώγων που, παρά την καταναλωτική ευφορία που δημιούργησε τις πρώτες δεκαετίες, στην πορεία κατασπάραξε και την πραγματική οικονομία.
Η τραγική εικόνα ήταν, κράτη, επιχειρήσεις και πολίτες να προκαταναλώνουν κεφάλαια που δεν έχουν, δανειζόμενοι από τράπεζες που δεν τα έχουν! Αυτή ακριβώς είναι και η ληξιαρχική πράξη θανάτου μιας μακράς περιόδου του βιομηχανικού καπιταλισμού.
Ανεξάρτητα με ποια ένταση εμφανίζεται σε κάθε χώρα το φαινόμενο αυτό, η πορεία είναι προδιαγραμμένη, κατάρρευση κάθε οικονομικής και παραγωγικής δραστηριότητας και εν δυνάμει κρατών και των ίδιων των τραπεζών.
Το τέλος του βιομηχανικού καπιταλισμού ακυρώνει επενδυμένα κεφάλαια, δημιουργεί υποαπασχόληση και ανεργία, διαλύει κάθε σύστημα κοινωνικής προστασίας, παράλληλα όμως καταρρέουν και τα πολιτικά εποικοδομήματα που επιλέγουν συνήθως τη λάθος πλευρά της ιστορίας, για την έστω και πρόσκαιρη επιβίωσή τους.
Στον υπαρκτό ρεαλισμό που βιώνουμε αφαιρούνται και οι τελευταίες ελπίδες που είχαν ανθίσει στη ηλίθια φαντασίωση για μια διαρκή δανεική ανάπτυξη.
Όμως, κάθε αλήθεια μπορεί να αφαιρεί μια ελπίδα αλλά γεννά και μια καινούργια.
Η νέα αλήθεια και η νέα ελπίδα είναι ένας άλλος κόσμος, που εμβρυακά υπήρχε μέσα στο παλιό, όπως ακριβώς οι μικρές επιχειρήσεις στο τέλος της φεουδαρχίας, που έμελλε να κυριαρχήσουν.
Ακριβώς η ίδια διαδικασία μετάβασης συμβαίνει και σήμερα, ποιος έδινε σημασία, πριν από λίγα χρόνια, στους πιτσιρικάδες της Google! Μα ακόμα και σήμερα, τι ειρωνεία, πάλι οι κοινωνίες και οι πολιτικοί εκφραστές της το αγνοούν.
Κι όμως από τότε, κόσμος άρχισε να αλλάζει με ασύλληπτους ρυθμούς όταν η γνώση ξέφευγε πλέον από πανεπιστημιακά, εταιρικά και στρατιωτικά φρούρια και την άρπαζαν νέα μυαλά, που μέσα από μια διαρκή προστιθέμενη γνωστική αξία φωτίζουν και ανοίγουν νέους δρόμους στον άνθρωπο και στις κοινωνίες.
Η επιστημονική «τρέλα» κάποιων 20ρηδων, με τους ανοικτούς κώδικες και τη δωρεάν χρήση των αποτελεσμάτων τους, φέρνει τον καινούριο κόσμο.
Έχουμε ήδη αρκετά αποτελέσματα
Πολλά δείγματα του νέου κόσμου τα βιώνουμε ήδη, ανεξάρτητα αν τα θεωρούμε ως «αυτονόητα» επειδή αποτελούν ήδη καθημερινότητα και τα προσπερνούμε. Ενδεικτικά αναφέρω:
• επικοινωνούμε με όλο τον κόσμο.
• έχουμε πρόσβαση σε κάθε είδους πληροφορία, κάνουμε συναλλαγές και συμμετέχουμε στις λειτουργίες της παγκόσμιας αγοράς, χωρίς μεσολαβητές.
• έχουμε τη δυνατότητα να έχουμε τα δικά μας μέσα ενημέρωσης καθώς και για παραγωγή και διανομή εικόνας και ήχου, σε ένα χώρο που κυριαρχούσαν συγκροτήματα και πολυεθνικές με μεγάλες πολιτικές επιρροές.
• έχουμε πρόσβαση σε παγκόσμιες βιβλιοθήκες, άπιαστο όνειρο στον πολίτη μέχρι χθες.
• οι σκοτεινές λειτουργίες των εξουσιαστικών κέντρων όλο και φωτίζονται.
• η δημοκρατία, από διανοητική και διακηρυκτική αξία και ζητούμενο, αυτονομείται από τις πολιτικές οριοθετήσεις και αποκτά πλέον ουσιαστικό περιεχόμενο στα πεδία της πραγματικότητας.
Οι εξελίξεις αυτές και χιλιάδες άλλες, ανέτρεψαν ή αποδυναμώνουν καπιταλιστικούς κολοσσούς με τεράστια πολιτική επιρροή, κλονίζονται κράτη και τράπεζες, χωρίς να ανοίγει ρουθούνι αλλά και χωρίς τα θεωρητικά ανατρεπτικά εργαλεία, δηλαδή τη λενινιστική πρακτική του εργαλείου κόμματος ή κάποιας ταξικής πρωτοπορίας ή στρατευμένης διανόησης.
Το επαναστατικό υποκείμενο πλέον είναι η τεχνολογική γνώση και όχι κάποια κοινωνική ή πολιτική οργάνωση, που εκ των πραγμάτων μετατρέπονται άθελά τους σε φανατικούς υπερασπιστές του παλιού, γιατί αυτό κατανοούν!
Οι αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία
Η γνώση που είναι πλέον βασικός συντελεστής παραγωγής, προσφέρεται δωρεάν σε όλους, για την αποθέωση της ισότητας αλλά και της αξιοκρατίας.
Η υπεραξία των παραγόμενων προϊόντων καρπώνεται όχι μόνο από τον παραγωγό αλλά και από το χρήστη και διαχέεται στον κάθε πολίτη ανάλογα με τις ανάγκες του.
Ο παραδοσιακός ρόλος της κρατικής και κομματικής γραφειοκρατίας και των τραπεζών, εκφυλίζεται.
Εκατομμύρια γραφειοκρατικοί μηχανισμοί, που χρησιμεύουν για τη στήριξη πολλαπλών κέντρων εξουσίας, απομυζούν την πραγματική οικονομία και υποκαθιστούν ή ευτελίζουν τη δημοκρατία, δεν θα έχουν λόγο ύπαρξης.
Η ανάγκη για νόμισμα που δεν θα είναι δυνατή καμιά παρέμβαση στη ροή του και απελευθερωμένο από κάθε κεντρικό ή περιφερειακό τραπεζίτη, μπορεί τεχνολογικά να υλοποιηθεί και ήδη έχουμε μπει σ'' αυτό το στάδιο.
Ο καθένας θα είναι ο συντάκτης και διαχειριστής των συμβολαίων και συναλλαγών του, σε πείσμα της κάθε κρατικής γραφειοκρατίας.
Ο «συλλογικός διανοούμενος» δε διαμορφώνεται πλέον σε μίζερους κομματικούς ή ακαδημαϊκούς χώρους, αλλά σε όλο τον πλανήτη, από τον επιστήμονα του Χάρβαρντ μέχρι το νεαρό μπροστά σε ένα υπολογιστή στην Ινδία, στην Ελλάδα, την Εσθονία κλπ.
Στον επιστημονικά και όχι πλέον οικονομικά, αυτορυθμιζόμενο κόσμο οι έννοιες Δεξιά και Αριστερά είναι άνευ περιεχομένου και η άμεση δημοκρατία διαπερνά κάθε κοινωνική δραστηριότητα, λειτουργία, συναλλαγή και απόφαση.
Η καταστροφική υπερεκμετάλλευση του περιβάλλοντος και του πλανήτη για την παραγωγή ενέργειας, αλλά και οι πολεμικές καταστροφές για την εκμετάλλευση της, θα αποτελούν ένα μακρινό παρελθόν, αφού τεχνολογικά είναι δυνατή η ιδιοπαραγωγή, διανομή και ανταλλαγή της, που δωρεάν μας την παρέχει η φύση.
Όλα γίνονται και λειτουργούν χωρίς να απαιτείται μεσολάβηση από κάποιο ανθρώπινο ή κομματικό εργαλείο. Οι παραδοσιακοί σωτήρες, όπως οι «μάγκες», δεν υπάρχουν πια, γιατί δεν υπάρχει οριοθετημένη εξουσία για να την καταλάβουν έστω και «εξ ονόματος του λαού».
Άλλωστε μια μαθηματική εξίσωση με καμιά βία, ακόμα και με πυρηνικό πόλεμο δεν ελέγχεται και γι'' αυτό οι εξουσίες παίρνουν οριστικό διαζύγιο από τη διακυβέρνηση.
Τα πάσης φύσεως δόγματα, που έχουν αιματοκυλίσει την ανθρωπότητα, δεν ερμηνεύουν τίποτα και κατά συνέπεια δεν παίζουν πλέον κανένα ρόλο.
Από την ανάγκη για μια απροσδιόριστη κοινωνική επανάσταση διαχείρισης της μισθωτής εργασίας, έχουμε ήδη περάσει στην επαναστατική έκρηξη της γνώσης για απελευθέρωση της μισθωτής εργασίας.
Δημιουργούνται οι συνθήκες για ένα πραγματικό διεθνισμό, όχι με όρους κεφαλαίου ή διακρατικών συμφωνιών, αλλά με τη διάχυση της γνωστικής προστιθέμενης αξίας από και σε κάθε πολίτη του πλανήτη, ανεξαρτήτως χρώματος, φυλής και θρησκείας, για να παράγεται μια διαρκής προστιθέμενη γνωστική αξία.
Η μισθωτή εργασία (δουλεία) στην πορεία αυτή όλο και θα περιορίζεται υπέρ του ελεύθερου χρόνου και οι ατομικές ικανότητες θα δίνουν τη χαρά της δημιουργίας σε κάθε άνθρωπο.
Τα εργαλεία για την πραγματοποίηση όλων αυτών βρίσκονται στα αντιεξουσιαστικά blockchains και στους ανοικτούς κώδικες που διαμορφώνουν τους όρους για τη μετάβαση στο μεταβιομηχανικό καπιταλισμό, που στην ολοκλήρωση του θα πρόκειται για ένα μεταμαρξιστικό κομμουνισμό.
Αυτή η γνώση είναι εν δυνάμει το ανατρεπτικό κύτταρο, που ενυπάρχει στο βιομηχανικό καπιταλισμό, που θα ανατρέψει το κοινωνικό και πολιτικό εποικοδόμημα του.
Στη νέα αυτή ιστορική περίοδο οι ανοικτοί κώδικες θα κάνουν πράξη το «από τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητες του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες (προσθέτω και τις ικανότητες) του».
Αν θα επιταχυνθούν οι εξελίξεις, που ούτως ή άλλως έρχονται, θα εξαρτηθεί αν και κατά πόσο γρήγορα θα περάσουμε από την επιστήμη της πολιτικής στην πολιτική της επιστήμης.
