Του Κωνσταντίνου Χαροκόπου
Μόνο επανάσταση δεν προκάλεσαν στον γνωστό κύκλο όσων αναζητούν αφορμές για να στιγματίσουν την κυβέρνηση, οι δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών, για τη μεσαία τάξη και τα εισοδήματα της. Πάλι καλά δηλαδή, που δεν απαίτησαν αυτοί οι “σοφοί”, την παραίτηση της κυβέρνησης, εξ αυτών ακριβώς των δηλώσεων.
Τις περασμένες ημέρες ακούστηκαν κραυγές περί προδοσίας της μεσαίας τάξης και περί υφαρπαγής της ψήφου από τη ΝΔ στις τελευταίες εκλογές. Επίσης, παρουσιάστηκαν απόψεις που ταυτοποιούσαν ιδεολογικά τον νυν υπουργό Χρήστο Σταϊκούρα, με τον πρώην υπουργό Ευκλείδη Τσακαλώτο, λόγω της κοινής αφετηρίας των στατιστικών στοιχείων που χρησιμοποιούν. Που δεν είναι άλλη, από την σειρά των μελετών και ερευνών που πραγματοποιούνται από τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Αναπτύξεως (ΟΟΣΑ).
Είναι γεγονός, πως στην Ελλάδα λόγω της εκτεταμένης φοροδιαφυγής, δεν υπάρχει μια ακριβής καταγραφή των πραγματικών εισοδημάτων, αλλά μόνο αυτών που προκύπτουν από την ετήσια υποβολή των φορολογικών δηλώσεων. Σύμφωνα με αυτά, 6.085.204 φορολογούμενοι δήλωσαν εισοδήματα μέχρι 10.000 ευρώ, 2.078.750 φορολογούμενοι δήλωσαν εισοδήματα από 10.001 έως 20.000 ευρώ, 504.327 δήλωσαν εισοδήματα από 20.001 έως 30.000 ευρώ, 172.839 δήλωσαν εισοδήματα από 30.001 έως 50.000 ευρώ, 51.923 δήλωσαν εισοδήματα από 50.001 έως 100.000 ευρώ και τέλος 14.679 φορολογούμενοι δήλωσαν εισοδήματα υψηλότερα από 100.001 ευρώ.
Και από εδώ, προκύπτει ο όρος του μέσου ή διάμεσου εισοδήματος, ο οποίος χρησιμοποιείται παγκοσμίως από τους μεγάλους οργανισμούς, όπως είναι ο ΟΟΣΑ, η Διεθνής Τράπεζα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κ.α. για την απεικόνιση της πορείας μιας οικονομίας και για την ανάλυση και χάραξη της φορολογικής πολιτικής. Φυσικά η έννοια της μεσαίας τάξης, διαφέρει σημαντικά από την έννοια του μέσου εισοδήματος, καθώς η πρώτη διαμορφώνεται και από άλλους περιουσιακούς και κοινωνικούς παράγοντες. Όμως, με δεδομένο ότι και οι υπόλοιποι περιουσιακοί παράγοντες δημιουργούν θεωρητικά κάποιο εισόδημα που καταγράφεται, η αξιολόγηση των διαθέσιμων στατιστικών στοιχείων για το μέσο ή διάμεσο εισόδημα, είναι χρήσιμη και γι' αυτόν τον λόγο χρησιμοποιείται ευρέως.
Οπότε αντιλαμβανόμαστε εύκολα και δυστυχώς εις βάρος όλων όσων ξιφουλκούν κατά της κυβέρνησης, πως δεν είναι ο υπουργός Οικονομικών, αυτός που καθορίζει, το ποιος ανήκει ή όχι, στη μεσαία τάξη. Δεν είναι ο υπουργός Οικονομικών, αυτός που υποβάθμισε με μια δήλωση του, τη ζωή μας μέσα σε μια ημέρα, όπως υποστηρίζουν οι ξαφνιασμένοι έξαλλοι οικονομολογούντες. Δεν είναι ο υπουργός Οικονομικών, αυτός που αφαίρεσε πλούτο και εισοδήματα από αυτούς, που συμπεριλαμβάνονται με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ στην μεσαία τάξη.
Τα χαρακτηριστικά για τη μεσαία τάξη, ποικίλουν από χώρα σε χώρα και κατά περίπτωση περιλαμβάνουν την ποιότητα ζωής, το επάγγελμα, την κατάσταση απασχόλησης και την κουλτούρα. Για τους λόγους αυτούς έχει υιοθετηθεί ο ορισμός του ΟΟΣΑ, σύμφωνα με τον οποίο ως “μεσαία εισοδηματική τάξη” ορίζεται ο πληθυσμός του οποίου το εισόδημα κυμαίνεται μεταξύ 75% και 200% του διαμέσου ετήσιου εισοδήματος του πληθυσμού κάθε χώρας. Ενδεικτικό είναι ότι, στην Ευρώπη, το ποσοστό του πληθυσμού που “αυτοπροσδιορίζεται”, ως μεσαία τάξη ανέρχεται στο 65,7%, ενώ στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό σχεδόν ταυτίζεται με το “μετρούμενο” 57%, σύμφωνα πάντα με τον ορισμό του ΟΟΣΑ. Συγκριτικά όμως με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. και κυρίως της Ευρωζώνης, η Ελλάδα διαθέτει τη “φτωχότερη” μεσαία τάξη με σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες για όλους τους Έλληνες.
Για να γίνει αυτό πιο κατανοητό, βλέπουμε πως σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό στην Ινδία με ετήσιο εισόδημα 1.480 ευρώ ανήκει στη μεσαία τάξη. Το ίδιο και ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό με ετήσιο εισόδημα 63.050 ευρώ στο Λουξεμβούργο. Είναι τα δύο άκρα, στον προσδιορισμό της μεσαίας τάξης στις χώρες μέλη του ΟΟΣΑ. Στην Ελλάδα τα 9 στα 10 νοικοκυριά της μεσαίας τάξης, δηλώνουν δυσκολίες κάλυψης των βασικών τους αναγκών και σε ένα ποσοστό της τάξης του 75%, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν έκτακτα απροσδόκητα έξοδα.
Στην Ελλάδα ως “μεσαία τάξη”, νοείται σύμφωνα με τον προαναφερθέντα ορισμό “του εισοδήματος που κυμαίνεται μεταξύ 75% και 200% του διαμέσου ετήσιου εισοδήματος του πληθυσμού”, ένα μονοπρόσωπο νοικοκυριό που εισοδηματικά κινείται μεταξύ 6.294 και 16.783 ευρώ. Τα ποσά αυξάνονται όταν αναφερόμαστε σε νοικοκυριό με δύο άτομα όπου το εισόδημα κινείται μεταξύ 8.901 και 23.735 ευρώ, και με τρία άτομα μεταξύ 10.901 και 29.069 ευρώ.
Σύμφωνα με το τελευταίο δημοσιευμένο ετήσιο στατιστικό δελτίο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), το 52% των φορολογικών δηλώσεων είχαν δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα κάτω των 8.000 ευρώ. Το 83% κάτω των 20.000 ευρώ. Στα νοικοκυριά με δύο τέκνα, λίγο περισσότερες από τις μισές φορολογικές δηλώσεις που υποβλήθηκαν, είχαν δηλωθέν οικογενειακό εισόδημα κάτω από 15.000 ευρώ.
Ας συγκρατηθούν λοιπόν οι διαπρύσιοι πολέμιοι της κυβέρνησης, που διακηρύσσουν δεξιά και αριστερά ως “κοψοχέρηδες” κάποιων παλαιότερων εποχών, ότι η κυβέρνηση τους ξεγέλασε. Είναι η στατιστική που καταλήγει σε αυτά τα συμπεράσματα και όχι ο Χρήστος Σταϊκούρας.
Είναι γνωστό, ότι η ύπαρξη μίας ισχυρής και ευημερούσας μεσαίας αστικής τάξης είναι καθοριστικής σημασίας, για κάθε επιτυχημένη οικονομία και κοινωνία συνοχής. Η μεσαία τάξη συντηρεί την κατανάλωση, οδηγεί μεγάλο μέρος των επενδύσεων στην εκπαίδευση, στην υγεία και στον στεγαστικό τομέα και παίζει έναν ρόλο - κλειδί στη στήριξη των συστημάτων κοινωνικής προστασίας μέσω των εισφορών της στη φορολογία. Οι κοινωνίες με ισχυρή μεσαία τάξη έχουν χαμηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας, απολαμβάνουν υψηλότερα επίπεδα εμπιστοσύνης και ικανοποίησης από τη ζωή, καθώς και μεγαλύτερη πολιτική σταθερότητα και καλή διακυβέρνηση. Και είναι προφανές, ότι προς αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση, της ενίσχυσης της μεσαίας τάξεως, πρέπει να κινηθεί η κυβέρνηση. Και τα πρώτα δείγματα γραφής της, δεν είναι απογοητευτικά.
* * *
Ο αρθρογράφος είναι οικονομικός αναλυτής, με ειδίκευση στο σχεδιασμό σύνθετων επενδυτικών στρατηγικών.
Αποποίηση Ευθύνης: Το περιεχόμενο της στήλης, είναι καθαρά ενημερωτικό και πληροφοριακό και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή, ούτε υποκίνηση για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Ο αρθρογράφος δεν ευθύνεται για τυχόν επενδυτικές και λοιπές αποφάσεις που θα ληφθούν με βάση τις πληροφορίες αυτές.
