Η Ελλάδα, δυστυχώς για μας, δεν είναι Ιταλία. Μία κρίση στη Ρώμη θα κάνει το 2015 του Βαρουφάκη να μοιάζει με μάχη με βέλη στην εποχή των πυρηνικών συρράξεων. Η Ελλάδα, πάντως, δεν έχει να ωφεληθεί στο ελάχιστο από αυτή τη νέα διένεξη. Ας μην κάνουμε αυτή τη φορά λάθος λογαριασμούς. Αυτά τα κομμουνιστικά για την αναταραχή δεν έχουν εφαρμογή εδώ.
Η Ιταλία είναι μία παγκόσμια οικονομική δύναμη. Κι η διένεξη της Ρώμης με τις Βρυξέλλες έχει καθαρά οικονομικό υπόβαθρο. Η ιταλική ελίτ δεν έχει κερδίσει κάτι σπουδαίο στην εποχή του ευρώ, όπως έχει συμβεί αντίστοιχα με την γερμανική ελίτ. Κατά συνέπεια, μία πιθανή αποχώρηση από το ευρώ δεν είναι για τους Ιταλούς το τέλος του κόσμου. Όπως δεν ήταν και για τους Βρετανούς η αποχώρηση από την ΕΕ. Το ερώτημα είναι αν η Γερμανία και οι Βρυξέλλες αντέχουν μία δεύτερη απώλεια σε ένα τόσο σύντομο χρονικό διάστημα.
Με άλλα λόγια, πόσο πιθανό θεωρούμε το ενδεχόμενο να υποχωρήσει η Γερμανία και να αποφασίσει να κερδίζει λιγότερα; Αυτό ειδικά χρειάζεται μεγάλη γενναιότητα. Αν συνυπολογίσουμε σε αυτό και την αλαζονεία της γραφειοκρατίας των Βρυξελλών, τότε η μεγάλη δοκιμασία για την Ευρώπη μόλις ξεκινάει.
Να αρχίσουμε να μιλάμε για μία Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων; Είναι το πιο πιθανό σενάριο: Πολλές ταχύτητες, όσες και τα αντίστοιχα νομίσματα. Μόνο που η κατάσταση αυτή δεν μοιάζει με εκείνη των πολλών ταχυτήτων που ονειρευόντουσαν στο Βερολίνο. Οι Γερμανοί ζητούσαν από τους αδύναμους να περιμένουν στον προθάλαμο του ευρώ, μέχρι να περιέλθουν σε κατάσταση υπερδύναμης για να προλάβουν έτσι την πρώτη ταχύτητα. Πέρα από την πλάνη ότι μπορεί αυτό να συμβεί, ένας αδύναμος να γίνει στα ξαφνικά υπερήρωας, η συλλογιστική αυτή έχει ως βασικό άξονα ότι το ευρώ είναι το ιερό δισκοπότηρο και ότι όλοι θέλουν να μεταλάβουν απ' αυτό. Η πιθανή αποχώρηση της Ιταλίας ίσως αποδείξει ότι υπάρχει ζωή και έξω από την ζώνη του ευρώ. Πιστέψτε το, είναι μία ιδέα που δεν θα την αντέξουν οι Γερμανοί…
Οι λύσεις είναι δύο και δεν ξέρουμε αν οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θα δούμε ποια από τις δύο θα εφαρμοστεί. Η πρώτη είναι η δημιουργία των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης, με μία κεντρική κυβέρνηση, με ενιαίο νόμισμα, με κοινά εξωτερικά σύνορα, με ενιαία οικονομική και εξωτερική πολιτική. Αλλά αυτό προϋποθέτει ότι όλοι θα απεμπολήσουν την εθνική τους ανεξαρτησία. Κι όταν λέμε όλοι εννοούμε όλοι και χωρίς εξαιρέσεις. Είναι κάτι που οι «μεγάλοι» θα πρέπει να πουν πρώτοι το «ναι». Προς το παρόν κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Ίσως μία μεγάλη κρίση τους αναγκάσει να αλλάξουν στάση.
Η δεύτερη λύση είναι μία Ευρώπη με χαλαρούς δεσμούς των κρατών-μελών της, με πολλές ταχύτητες και πολλά νομίσματα. Στην πραγματικότητα συζητάμε για το ναυάγιο της σημερινής Ευρώπης. Δεν θα υπάρχει ΕΕ με τη σημερινή έννοια. Κατά πάσα πιθανότητα θα υπάρχει μία Γερμανική Ευρώπη στον Βορρά και κάποιες άλλες στο Νότο και στην Ανατολή…
Η Ελλάδα είναι πολύ αδύναμη για να προσπαθήσει να επωφεληθεί από αυτή τη νέα κρίση. Το αντίθετο! Η Ιταλία θα προκαλέσει μεγάλο εκνευρισμό στα διευθυντήρια για να μας επιτραπεί να σκεφτούμε έστω και την πιθανότητα να κερδίσουμε κάτι. Μία οποιαδήποτε εύνοια στην Ελλάδα σε αυτή την φάση θα προκαλέσει περισσότερο άλλες δυνάμεις εντός της Ευρώπης που θεωρούν ότι η ΕΕ τους οφείλει.
Το πιο δύσκολο κεφάλαιο, πάντως, είναι εκείνο των αγορών. Μπορεί εδώ στην Ελλάδα να έχουμε την πεποίθηση ότι με έναν Νόμο και ένα Άρθρο μπορούμε να στείλουμε τον Μινώταυρο στη σπηλιά του, αλλά ο πραγματικός κόσμος έχει άλλη άποψη για τα δρώμενα: Οι αγορές αποφασίζουν για τα επιτόκια και οι λαοί έχουν ανάγκη από φθηνό χρήμα και ανάπτυξη. Όλα τα άλλα είναι για να έχουμε να λέμε.
Η κρίση στην Ιταλία μπορεί να διώξει διεθνή κεφάλαια από τη Ευρώπη, μπορεί και όχι. Ειδικά εμείς που προσδοκούμε στην επιστροφή μας στις αγορές, δεν θα θέλαμε αυτή την στιγμή μία αναταραχή. Είναι το τελευταίο που θα θέλαμε να μας συμβεί. Ο Μάο έλεγε «μεγάλη αναταραχή, θεσπέσια κατάσταση». Κι αυτό που κατάφερε ήταν να σιχαθούν τόσο πολύ οι Κινέζοι τις αναταραχές ώστε να γίνει το ίδιο το κουμμουνιστικό κόμμα ο υπέρμαχος της ομαλότητας και του καπιταλισμού. Ενδιαμέσως πέθαναν βέβαια μερικές δεκάδες εκατομμύρια Κινέζοι. Οι αναταραχές στις δημοκρατίες είναι ευτυχώς πολύ λιγότερο οδυνηρές, πάντα όμως τις πληρώνει πρώτος ο αδύναμος κρίκος. Κι αυτός στην Ευρώπη δεν είναι η Ιταλία, είμαστε εμείς.
Θανάσης Μαυρίδης
