Του Αλέξανδρου Σκούρα
Η Βραζιλία στη συνείδησή μας είναι η χώρα του ποδοσφαίρου, της Κόπα Καμπάνα και του καρναβαλιού του Ρίο. Το τελευταίο πράγμα που θα σκεφτούμε για την υπέροχη αυτή χώρα είναι να τη χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα μεταρρυθμίσεων και αποτελεσματικής αντιμετώπισης της διαφθοράς. Κι όμως!
Το ντόμινο της αποκάλυψης των σκανδάλων στη Βραζιλία ξεκίνησε με την επιχείρηση «car wash» που έφερε στο φως ένα δίκτυο παράνομων υπερτιμολογήσεων κατασκευαστικών έργων από την κρατικά ελεγχόμενη πετρελαϊκή εταιρεία Petrobras. Το σκάνδαλο αυτό οδήγησε εν τέλει σε δεκάδες συλλήψεις, καθώς και στην καθαίρεση της τέως προέδρου της χώρας Dilma Rousseff.
Η Ελλάδα μπορεί να μην έχει το μέγεθος της Βραζιλίας των 200 εκατομμυρίων πολιτών, όμως έχουμε ανάλογα προβλήματα με τη διαφθορά και την απονομή Δικαιοσύνης. Για τον λόγο αυτόν, καλό θα ήταν να δούμε πώς κατάφερε η Βραζιλία να βελτιώσει τη δικαστική της λειτουργία και να διαλευκάνει σειρά σκανδάλων που έπλητταν τον δημόσιο βίο. Σύμφωνα λοιπόν με έρευνα του Cato Institute, οι Βραζιλιάνοι εφάρμοσαν έξι στοχευμένες μεταρρυθμίσεις:
- Την εισαγωγή της ποινικής διαπραγμάτευσης (plea bargain) στο νομικό σύστημα της χώρας, η οποία επέτρεψε στους δημόσιους κατήγορους να διαπραγματευτούν με εμπλεκόμενους μικρότερες ποινές, εφόσον αυτοί αποκάλυπταν κρίσιμες πληροφορίες για τη διαφθορά.
- Την αξιοκρατική επιλογή των δικαστικών λειτουργών, που εισήχθη στη χώρα με το Σύνταγμα του 1988 και ενίσχυσε την ανεξαρτησία της δικαστικής εξουσίας.
- Την παροχή ισχυρών κινήτρων για την επιλογή των καλύτερων δημόσιων λειτουργών, όπως η αξιολόγηση των δικαστών και των δημόσιων κατηγόρων και η πριμοδότηση των ικανότερων. Η επιλογή μάλιστα άξιων και ικανών δικαστών στο ανώτατο δικαστήριο της Βραζιλίας επέτρεψε την αμερόληπτη δίωξη των πολιτικών που μετείχαν στο σκάνδαλο Petrobras.
- Τη δικαστική μεταρρύθμιση του 2004, η οποία εισήγαγε τον θεσμό του δεδικασμένου για τις αποφάσεις του ανωτάτου δικαστηρίου (σπάνιο φαινόμενο σε χώρες που χρησιμοποιούν αστικό δίκαιο) και την ίδρυση δύο ανεξάρτητων αρχών για την έλεγχο της δικαστικής εξουσίας.
Τέλος, την ανεξαρτησία της ομοσπονδιακής αστυνομίας και των εισαγγελικών αρχών (στη Βραζιλία αναφέρονται και ως η «τέταρτη εξουσία»), η οποία τους επέτρεψε να ανασυνταχθούν στη μάχη κατά της διαφθοράς σύμφωνα με τα πρότυπα του ΟΟΣΑ χωρίς παρεμβάσεις από την εκτελεστική και νομοθετική εξουσία.
Το παράδειγμα αυτό της Βραζιλίας οφείλουμε κι εμείς, που έχουμε υποφέρει από τη διαφθορά, να το μελετήσουμε με προσοχή.
*Το άρθρο του κ. Αλέξανδρου Σκούρα δημοσιεύεται σήμερα Τετάρτη στην εφημερίδα «Φιλελεύθερος».
