Ζούμε σε ένα ανυπόφορο τοξικό περιβάλλον. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να συνηθίσουμε να ζούμε υπό συνθήκες «δημοκρατικής έκπτωσης» και τοξικότητας ζητώντας ολοένα και λιγότερα από τη δημοκρατία μας.
Τα λόγια είναι του Νίκου Μαραντζίδη, καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, που δηλώνει σοκαρισμένος από το γεγονός ότι τόσο καιρό κανείς υπουργός δεν δεσμεύτηκε πως θα συλλάβει τους δράστες κάποιας επίθεσης σε δημόσιο χώρο, παρά αυτό έγινε μετά την επίθεση στην πρεσβεία του Ισραήλ.
Μιλά για ένα εθνολαϊκιστικό πολιτικό φάσμα που δεν αντιλαμβάνεται ότι η ελεύθερη χρήση βίας αφομοιώνεται από τους πολίτες που εθίζονται σε αυτήν, και για μια κοινωνία που συνεχίζει να τελεί υπό το σοκ της «κωλοτούμπας» του 2015.
Το «όλοι ίδιοι είναι» αποτελεί ακόμη το κυρίαρχο πολιτικό-ιδεολογικό αφήγημα, λέει ο κ. Μαραντζίδης, προσθέτοντας ότι η ελληνική κοινωνία δεν έχει ακόμη «θάψει» το «όχι» του δημοψηφίσματος, το οποίο κυκλοφορεί ανάμεσά μας σαν περιπλανώμενο ζόμπι. Τέλος, σε πολιτικό επίπεδο, πιστεύει ότι είναι αρκετά πιθανό να δούμε εκλογές μέσα στο 2018, είτε από ατύχημα, είτε από στρατηγική επιλογή.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Ένα από τα κεφάλαια που στιγμάτισαν τη χρονιά που φεύγει στα καθ' ημάς, ήταν η κλιμάκωση της δημόσιας βίας από κουκουλοφόρους και συλλογικότητες με εισβολές σε πανεπιστήμια, εφορίες, τηλεοπτικούς σταθμούς μέχρι επιθέσεις σε αστυνομικούς, βανδαλισμούς σε λεωφορεία, κ.ο.κ. Απέναντι σε όλα αυτά η κυβέρνηση έκλεινε συχνά το μάτι είτε με φράσεις όπως «τα δικά μας παιδιά», είτε με την αδράνεια που επιδεικνύει. Ποια είναι η γνώμη σας;
Το πρόβλημα είναι εξαιρετικά οξύ. Σε μερικούς χώρους είναι θέμα τύχης ότι δεν έχει τραυματιστεί πολύ σοβαρά κάποιος ή και σκοτωθεί ακόμη. Στα πανεπιστήμια, οι άνθρωποι ζουν υπό το φόβο να μην έχουν καμιά ατυχή συνάντηση. Άσε που στη συνέχεια μπορεί να κληθούν να κάνουν και την αυτοκριτική τους γι' αυτό. Η αδυναμία της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει το πρόβλημα είναι κραυγαλέα. Μερικές φορές οι του ΣΥΡΙΖΑ δείχνουν πως αντιμετωπίζουν τη βία ως νομιμοποιημένο εργαλείο στο πολιτικό τους οπλοστάσιο. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το συνεχές μπρος-πίσω που βλέπουμε από το ΣΥΡΙΖΑ στα θέματα της βίας σχετίζεται με το γεγονός πως η μετακομμουνιστική αριστερά δεν έχει κόψει πλήρως τον ομφάλιο λώρο που την ενώνει με τις επαναστατικές της παραδόσεις. Για να παραφράσω το παλιό σύνθημα, δεν έχουν ακόμη σκοτώσει το κνίτη που 'χουν μέσα τους. Όσο νωρίτερα αποφασίσουν να το κάνουν, πάντως, τόσο το καλύτερο για όλους.
- Η συνεχής προσπάθεια απαξίωσης του θεσμού της Δικαιοσύνης από την κυβέρνηση νομιμοποιεί ηθικά όλα τα παραπάνω;
Υπάρχουν σημάδια ποιοτικής υποβάθμισης της Δημοκρατίας μας. Δημοσιογράφοι και ΜΜΕ δέχονται προσβλητικές και βίαιες λεκτικές επιθέσεις από υπουργούς για αντι-πατριωτική στάση. Πανεπιστήμια και Πρυτάνεις στοχοποιούνται από μηχανισμούς προπαγάνδας αν δεν ευθυγραμμίζονται με τις κυβερνητικές επιθυμίες και θέσεις. Κουκουλοφόροι με συμπεριφορά παρακρατικού ρημάζουν και δέρνουν. Η δικαιοσύνη είτε απαξιώνεται είτε επιχειρείται να ελεγχθεί και οι δικαστές που είναι «απείθαρχοι» υβρίζονται και λοιδορούνται. Πρόκειται για ένα ανυπόφορο, τοξικό περιβάλλον. Ο μεγάλος κίνδυνος είναι να συνηθίσουμε να ζούμε υπό συνθήκες «δημοκρατικής έκπτωσης» και τοξικότητας ζητώντας ολοένα και λιγότερα από τη δημοκρατία μας.
- Πρόσφατα ο Ρουβίκωνας επιτέθηκε με μπογιές στην πρεσβεία του Ισραήλ, η πρέσβειρα επικοινώνησε με τον κ. Τόσκα, και εκείνος δεσμεύθηκε ότι θα συλλάβει όσους κρύβονται πίσω από την επίθεση. Δεν ξέρουμε αν θα το κάνει. Αλλά έπρεπε πρώτα να μας τραβήξει το αυτί η πρέσβειρα του Ισραήλ για να δηλώσει κάποιος υπουργός το αυτονόητο; Έχετε ακούσει εσείς μέχρι σήμερα κάποια παρόμοια δήλωση μέλους της κυβέρνησης όταν ο Ρουβίκωνας εισέβαλε για παράδειγμα στο προαύλιο της Βουλής ή στο Πεντάγωνο ή όταν κάθε τρεις και λίγο το ΠΑΜΑΚ γίνεται στόχος επιθέσεων;
Σχεδόν σοκαρίστηκα όταν διάβασα τη δήλωση του κ. Τόσκα. Το ΠΑΜΑΚ δέχθηκε μέσα σε μια εβδομάδα δύο εγκληματικού χαρακτήρα επιθέσεις που είχαν ως συνέπεια τον τραυματισμό ανθρώπων και καταστροφές στο κτίριο και δεν άκουσα τον κ. Τόσκα να βγει και να δεσμευτεί ότι θα συλλάβει τους ενόχους. Ίσως οι δημόσιες σχέσεις της Κυβέρνησης να έχουν μεγαλύτερη σημασία από τη σωματική ακεραιότητα των φοιτητών και των εργαζομένων του ΠΑΜΑΚ.
Ντρέπομαι να αισθάνομαι πως ζω σε μια χώρα, που ο πολίτης –ο φοιτητής του ΠΑΜΑΚ για παράδειγμα- δείχνει να έχει μικρότερη σημασία από τον Πρέσβη μιας ξένης χώρας, μιας οποιασδήποτε ξένης χώρας. Δεν ξέρω τι ορισμό θα έδιναν άλλοι στην λέξη «προσκυνημένος» και «υποτελής» αλλά εγώ θα έδινα αυτήν: να λογαριάζεις λιγότερο τους πολίτες σου από τις ξένες πρεσβείες. Και για να μην παρεξηγηθώ, δηλώνω σαφώς πως ο κ. Τόσκας έκανε πολύ καλά που τοποθετήθηκε ξεκάθαρα μετά την επίθεση στην Ισραηλινή Πρεσβεία.
- Επίσης το 2017 στιγματίστηκε από αυτή την εμφυλιοπολεμική ρητορική της κυβέρνησης του τύπου "ή με εμάς ή με τους άλλους" η οποία τροφοδοτεί το κοινωνικό μίσος, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τις ηλεκτρονικές αναρτήσεις του κ. Πολάκη. Αυτός ο πολιτικός πολιτισμός της κυβέρνησης τι μηνύματα στέλνει;
Ο λεκτικός εμφύλιος και το κλίμα εθνικού διχασμού δεν είναι προϊόν της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Καλλιεργήθηκε στα χρόνια της κρίσης, ιδιαίτερα ανάμεσα στο 2010-2015, από το εθνολαϊκιστικό μπλοκ με το διαχωρισμό μεταξύ «γερμανοτσολιάδων» και «αντιστασιακών» και αυτό το μπλοκ έφερε τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ στην εξουσία. Αυτός ο πολιτικός πολιτισμός στηρίζεται στο μίσος, το φθόνο και την άγνοια. Επιδιώκει την τυφλή αντιπαράθεση και αρνείται κάθε έννοια ορθολογικού και νηφάλιου διαλόγου. Ευτυχώς στις μέρες μας κάναμε κάποια βήματα προόδου. Όπως το λέει κι ο πρωθυπουργός, εκείνος ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει πλέον.
- Άραγε δεν αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση ότι η ελεύθερη χρήση βίας αφομοιώνεται από τους πολίτες που εθίζονται σε αυτήν; Δεν φοβάται ότι σπέρνει ανέμους και θα θερίσει θύελλες ή έχει άλλες επιδιώξεις;
Το εθνολαϊκιστικό πολιτικό φάσμα δεν ασχολείται με τέτοια ζητήματα. Στο παρελθόν, αντίθετα, δεν ήταν λίγες οι φορές που οι φορείς του εθνολαϊκισμού προέτρεπαν τους πολίτες να λιντσάρουν τους πολιτικούς τους αντίπαλους. Τώρα πια, που βρίσκονται στην εξουσία, οι πιο νηφάλιοι από αυτούς έχουν συνειδητοποιήσει πως αυτό είναι ένα μαχαίρι διπλής κόψης.
- Αυτά τα στοιχεία, όπως ο φόβος, η αυξανόμενη χρήση βίας, η προσπάθεια διχασμού της κοινωνίας, και η απαξίωση των θεσμών, αποτυπώνονται και με ποιο τρόπο στις δημοσκοπήσεις και τις έρευνες που διεξάγετε στο ΠΑΜΑΚ ; Τι πιστεύει για όλα αυτά η κοινωνία;
Βεβαίως και αποτυπώνονται. Προς το παρόν η ελληνική κοινωνία συνεχίζει να τελεί υπό το σοκ της «κωλοτούμπας» του 2015. Το τέως κυρίαρχο αντιμνημονιακό αφήγημα δεν έχει αντικατασταθεί από ένα άλλο συνεκτικό αφήγημα. Σε αυτή τη φάση, η δυσπιστία έναντι των πολιτικών ελίτ και ο πολιτικός κυνισμός («όλοι ίδιοι είναι» ή σε παραλλαγή «γιατί οι άλλοι ήταν καλύτεροι;») συνιστά το κυρίαρχο ιδεολογικο-πολιτικό ρεύμα. Το «Όχι» του δημοψηφίσματος έχει μεν πεθάνει αλλά δεν το έχει θάψει ούτε και πενθήσει η ελληνική κοινωνία. Είναι κατά κάποιο τρόπο ένα άταφο πτώμα, ένα περιπλανώμενο ζόμπι, ένα φάντασμα που στοιχειώνει και την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση.
- Σε τι πιστεύετε ότι συνεισέφερε περισσότερο η διακυβέρνηση της χώρας από τον ΣΥΡΙΖΑ; Μήπως στο ότι γκρεμίστηκαν ιδεολογικές αυταπάτες και το έδαφος για τον επόμενο που θα κυβερνήσει τη χώρα θα είναι λιγότερο δύσβατο σε πολλούς τομείς; Μήπως χάρη στον κ. Τσίπρα ωρίμασε επιτέλους ο Έλληνας, και θα είναι πολύ δύσπιστος απέναντι στον επόμενο που θα τον καλέσει να ξεσηκωθεί;
Αναμφίβολα συνέβαλε τα μέγιστα στο να καταρρεύσουν σε ταχύτατο χρόνο οι κυρίαρχοι κατά τη μεταπολίτευση μύθοι της ελληνικής αριστεράς, που αποτέλεσαν και τη βάση πάνω στην οποία θεμελιώθηκαν οι αντιμνημονιακές αυταπάτες. Επιπλέον, η ελληνική κοινωνία είναι σήμερα πολύ πιο ώριμη για μεταρρυθμίσεις και για συναινετική πολιτική. Τέλος, η διακυβέρνηση της χώρας από τους ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συνέβαλε στην κατάρριψη ενός ακόμη μύθου: πως οι κυβερνήσεις συνεργασίας δεν μπορούν να μακροημερεύσουν. Κρατήστε το αυτό το τελευταίο, μπορεί να μας χρειαστεί στο προσεχές διάστημα με άλλους πρωταγωνιστές ίσως.
- Έχουμε δει πάρα πολλά χρόνια κυβερνήσεις τετραετίας. Με βάση τα δημοσκοπικά σας ευρήματα, τις ενδείξεις που έχετε για τις τάσεις στην κοινωνία, και τις διαμορφούμενες ισορροπίες, πείτε μας, πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο διενέργειας εκλογών μέσα στο 2018; 
Όπως πολλοί άλλοι, εκτιμώ πως είναι αρκετά πιθανό να δούμε εκλογές μέσα στο 2018 είτε από ατύχημα είτε από στρατηγική επιλογή. Αυτό δεν σημαίνει πάντως, πως αποκλείω να δούμε εκλογές το 2019.
- Και στη περίπτωση προκήρυξης εκλογών πόσο πιθανό είναι το ενδεχόμενο αυτοδυναμίας από το κόμμα που θα τις κερδίσει;
Δύσκολα ερώτημα. Τείνω να απαντήσω: δεν γνωρίζω! Εννοώ πως με βάση τις μέχρι τώρα δημοσκοπικές καταγραφές η ΝΔ διεκδικεί και την πρωτιά και την αυτοδυναμία. Αν το πρώτο είναι πλέον πολύ πιθανό, για το δεύτερο είναι πολύ νωρίς να απαντήσουμε. Ο χρόνος και οι συνθήκες που θα πραγματοποιηθούν οι επόμενες εκλογές θα παίξουν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Όπως επίσης, ο αριθμός των κομμάτων που θα εκπροσωπηθούν στη βουλή καθώς και το ποσοστό εκείνων που δεν θα υπερβούν το κατώφλι του 3%. Προς το παρόν επειδή έχουμε χρόνο μπροστά μας, ας δώσουμε περισσότερο χώρο στην πολιτική και ας αφήσουμε τους αριθμούς για το μέλλον.
