Του Σάκη Μουμτζή
Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι αναλύσεις που επισημαίνουν την συσσώρευση νεφών στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Μάλιστα, σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, τις τελευταίες μέρες απετράπη θερμό επεισόδιο σε βραχονησίδα.
Χωρίς να παραγνωρίζω το κύρος και τις γνώσεις των αναλυτών, θα ήθελα τονίσω ότι την τελευταία εικοσιπενταετία η αντιμετώπιση της γείτονος χώρας έχει έντονα τα στοιχεία του συμπλεγματισμού και ο τρόπος που προσεγγίζονται οι διμερείς σχέσεις σε όλα τα επίπεδα, δείχνει μια προϊούσα «φινλαδοποίηση» του τρόπου σκέψης ενός σημαντικού μέρους των σχολιαστών.
Αναμφίβολα ο συσχετισμός δυνάμεων δεν μας ευνοεί, αλλά αυτός έχει ουσιαστικό αντίκρυσμα όταν οι συγκυρίες δίνουν την δυνατότητα αυτή η υπεροχή να δημιουργήσει μια νέα πολιτική πραγματικότητα. Αυτήν την χρονική στιγμή η Τουρκία έχει τέτοια δυνατότητα;
Προκαταρκτικά αναφέρω πως όλες οι στρατηγικές επιλογές της Τουρκικής ηγεσίας –από την δεκαετία του 80 ακόμα- απέτυχαν παταγωδώς όταν έγινε προσπάθεια να εφαρμοσθούν. Η οικονομική διείσδυση του Οζάλ στις μουσουλμανικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας στοίχισε πάνω από 10 δισ. δολάρια τότε, χωρίς ουσιαστικό οικονομικό-πολιτικό αποτέλεσμα, ενώ οι θεωρίες των Νταβούτογλου και Ερντογάν διαψεύστηκαν πλήρως σήμερα.
Η θεωρία «των μηδενικών προβλημάτων με τις γειτονικές χώρες» όχι μόνον κατέρρευσε, αλλά και αντεστράφη, έτσι ώστε σήμερα να μην υπάρχει γειτονική χώρα με την Τουρκία χωρίς προβλήματα μαζί της. Και ο ηγεμονισμός του Ερντογάν στο σουνιτικό τόξο συνετρίβη από τον Αιγύπτιο στρατηγό Σίσι και τους ηγέτες των άλλων βορειοαφρικανικών κρατών.
Να μην αναφέρω δε την στρατηγικά λανθασμένη επιλογή του να διαρρήξει τους δεσμούς της χώρας του με το Ισραήλ, καθώς πίστευε πως ήταν εμπόδιο στα μεγαλεπήβολα σχέδια του για κυριαρχία στον σουνιτικό κόσμο. Τελικά και τις πολυεπίπεδες σχέσεις με το Ισραήλ χάλασε και δεν μπόρεσε να ηγεμονεύσει στα σουνιτικά κράτη.
Αλλά η καθοριστικότερη αποτυχία στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας ήταν η κατάρριψη του ρωσικού αεροπλάνου που την έφερε αντιμέτωπη με την Ρωσία του Πούτιν. Από εδώ και εμπρός ο Ερντογάν θα αισθάνεται για πολλά χρόνια την καυτή ανάσα του Πούτιν στο σβέρκο του.
Η προχθεσινή παρέμβαση του Λαβρόφ στις παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου από τα τουρκικά μαχητικά, δηλώνει την πρόθεση της Ρωσίας να βρεθεί απέναντι στην Τουρκία σε κάθε περιοχή που η τελευταία θεωρεί ως ζωτικό της χώρο. Το μήνυμα αυτό ο Ερντογάν το έλαβε στην Συρία, στο Ιράκ, στον Καύκασο και τώρα στο Αιγαίο. Κι εμείς, όταν αναλύουμε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, θα πρέπει πλέον να το λαμβάνουμε υπ΄όψη. Η Ρωσία είναι μέσα στο παιχνίδι του Αιγαίου.
Επιπροσθέτως, όλες αυτές οι επιθετικές κινήσεις της Τουρκίας έχουν επηρεάσει σοβαρά την οικονομία της καθώς οι κακές σχέσεις της με το Ιραν, την Ρωσία και η αναταραχή στο εσωτερικό, εκτιμάται πως θα της κοστίσουν κοντά στα 70 δισεκ. δολάρια και φυγή επενδυτικών κεφαλαίων.
Δηλαδή δεν υφίσταται τουρκική απειλή; Δεν αμφισβητείται η ελληνική κυριαρχία σε περιοχές του Αιγαίου; Δεν υπάρχει μια αυξανόμενη τουρκική επιθετικότητα λόγω του συσχετισμού δυνάμεων, αλλά και λόγω των αδιεξόδων της πολιτικής Ερντογάν στην Συρία; Φυσικά και υφίσταται, στον ίδιο βαθμό όμως που υπήρχε εδώ και χρόνια. Οποιαδήποτε στρατιωτική ενέργεια των Τούρκων σήμερα κατά ελληνικών βραχονησίδων θα έχει όλα τα χαρακτηριστικά του τυχοδιωκτισμού. Δηλαδή υψηλό και σίγουρο κόστος με αβέβαιο κέρδος.
Για στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στην Κύπρο, ούτε καν να το σκεφτόμαστε. Αρκεί να δούμε στο χάρτη πού βρίσκεται η ρωσική ναυτική βάση στη Συρία και θα καταλάβουμε αμέσως το γιατί.
Συνεπώς, μπορεί η χώρα μας λόγω της οικονομικής κατάστασης να αντιμετωπίζει προβλήματα που ακουμπούν και τις Ένοπλες Δυνάμεις, όμως το γενικότερο ισοζύγιο με την Τουρκία δεν έχει επιδεινωθεί, καθώς τα δικά της προβλήματα είναι και σοβαρότερα και πιο πολύπλοκα.
Ας τα έχουμε και αυτά υπόψη στις αναλύσεις μας.
