«Το βασικό είναι να προσπαθούμε να μην καταστροφολογούμε. Θα πρέπει να βρούμε τους μηχανισμούς και τη λογική μέσα μας», λέει στο liberal.gr για τις ιδιαίτερες φετινές γιορτές η ψυχολόγος Μαρία Βασιλική Οσάνα και προσθέτει ότι «υπάρχει πολύς «χώρος» για να δημιουργήσουμε πλέον νέες παραδόσεις».
Η κ. Οσάνα σημειώνει ότι προ πανδημίας «κάναμε εθιμοτυπικά και μόνο κάποια πράγματα, με συνέπεια να χάνουμε το πραγματικό νόημα», ενώ τονίζει πως ειδικά φέτος καλό είναι «να μην σπάσουμε τα όνειρα για τον άγιο Βασίλη, αφού είναι μια καλή ευκαιρία και για τους γονείς να γίνουν δημιουργικοί».
Δηλώνει ότι «ακόμα και διαδικτυακά να μιλήσουμε με συγγενείς μας, ας το κάνουμε. Κι ας μας γίνει και μάθημα για τις επόμενες χρονιές», εξηγώντας ότι «δεν χάνεται το νόημα με την διαδικτυακή επικοινωνία, το νόημα είναι στην ψυχή μας».
Συνέντευξη στον Βασίλη Γαλούπη
Ποια είναι η διαπίστωσή σας μέσα από τη δουλειά σας για το κλίμα των ημερών; Τι διαφορετικό έχουν τελικά τα φετινά Χριστούγεννα;
Έχω την αίσθηση ότι τα φετινά Χριστούγεννα μάς έχουν βοηθήσει να ζήσουμε στο παρόν. Με όλη αυτή την αγωνία που έχουμε να μην χάσουμε τα Χριστούγεννα έχει έρθει ένα πολύ όμορφο αντίστροφο αποτέλεσμα. Να είμαστε, δηλαδή, παρόντες σ? αυτές τις γιορτές.
Είχαν ουσιαστικά τη δική τους ρουτίνα οι γιορτές πριν από την πανδημία…
Ακριβώς. Κάναμε εθιμοτυπικά και μόνο κάποια πράγματα, με συνέπεια να χάνουμε το πραγματικό νόημα. Δεν θέλω να αναφερθώ μόνο στο θρησκευτικό σκέλος. Αξίζει, όμως, να επανιδρύσουμε τα Χριστούγεννα, με την έννοια να ξαναγεννηθεί ο σωτήρας στην καρδιά μας, ό,τι κι αν σημαίνει σωτήρας για τον καθένα μας. Για κάποιον μπορεί να είναι μια καλύτερη σχέση με την οικογένεια, έστω κι αν ακούγεται ως κλισέ. Για κάποιον άλλον μπορεί να είναι μια πνευματική γαλήνη που δεν μπορούσε να τη βρει με όλες τις αποσπάσεις της καθημερινότητας. Αλλά σίγουρα μάς βοηθάει να έχουν μεγαλύτερη συναισθηματική αξία τα φετινά Χριστούγεννα.
Υπάρχει κάποιος «οδηγός» ειδικά για τις φετινές γιορτές; Πώς να διαχειριστούμε τις ανησυχίες των παιδιών, δικές μας ανασφάλειες, τους φόβους για την υγεία ανθρώπων μας ή τη μοναξιά για κάποιους ηλικιωμένους; Υπάρχει κάποια «συνταγή»;
Αρχικά πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να μειώσουμε τον πανικό μας και τον φόβο μας, για την υγειονομική κρίση που περνάμε. Διότι δεν μπορούμε να τα ρίξουμε αυτά σε καμία κυβέρνηση, αυτό θα ήταν σφάλμα σε ανθρώπινο επίπεδο. Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε για να αποφύγουμε το στρες είναι να έχουμε ασφάλεια, δηλαδή να κρατήσουμε την υγεία μας. Και είμαστε πρώτα υπεύθυνοι εμείς σ' αυτό που λέμε ατομική ευθύνη. Και να είμαστε ευέλικτοι στην αλλαγή του προγράμματος, να έχουμε την ικανότητα να προσαρμοστούμε καλά ακόμα κι αν χρειαστεί να περάσουμε τα φετινά Χριστούγεννα μόνοι μας. Κι αν κάποιοι έχουν χάσει τους ανθρώπους τους, θα πρέπει σαφέστατα να αφήσουμε το περιθώριο στον εαυτό μας να θρηνήσει.
Για τα παιδιά;
Πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή γιατί δεν καταλαβαίνουν πολύ καλά τι συμβαίνει και δεν έχουν τη δυνατότητα να αντιληφθούν το «για πάντα» ή το «ποτέ», οπότε πρέπει να μιλάμε με πολύ απλά λόγια και με αγάπη. Να μην σπάσουμε τα όνειρα για τον άγιο Βασίλη. Είναι μια καλή ευκαιρία οι γονείς να γίνουν δημιουργικοί. Βλέπουμε κι από το εξωτερικό διάφορα «μοντέλα» με π.χ. πατημασιές του άγιου Βασίλη στο σπίτι. Δεν θα κάνει κακό αυτό στα παιδιά στο μέλλον. Αντίθετα, βοηθάει τη δημιουργικότητά τους.
Όσοι χρειάζονται βοήθεια, τι πρέπει να κάνουν;
Είναι πολύ σημαντικό ότι όσοι το νιώθουμε, θα πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια. Αν έχουμε ανάγκη από κάποια ψυχολογική υποστήριξη υπάρχουν πολλές τηλεφωνικές γραμμές. Δεν είναι κάτι κακό. Πρέπει να το αποβάλλουμε αυτό το ταμπού σήμερα κιόλας. Ειδικά την περίοδο των εορτών τα συναισθήματα είναι λίγο πιο έντονα.
Τι καινούργιο φέρνουν τα Χριστούγεννα της πανδημίας;
Υπάρχει πολύς «χώρος» να δημιουργήσουμε νέες παραδόσεις πλέον. Ακόμα και η διαδικτυακή επικοινωνία βοηθάει. Μας έχει περάσει φέτος τόσο έντονα στη λογική μας ότι πολλοί άνθρωποι θα περάσουν μόνοι τους στις γιορτές, που μοιάζει σαν τα προηγούμενα χρόνια να μην συνέβαινε αυτό. Ακόμα και διαδικτυακά να μιλήσουμε με συγγενείς μας, ας το κάνουμε. Κι ας μας γίνει και μάθημα για τις επόμενες χρονιές. Δεν χάνεται το νόημα με την διαδικτυακή επικοινωνία. Το νόημα είναι στην ψυχή μας. Από εκεί πηγάζει το καλό που μπορούμε να δώσουμε στον άλλον. Και είναι το μόνο που μας έχει απομείνει να μοιραστούμε και να λάβουμε.
Πως θα ξαναβρούμε την ψυχική μας υγεία μετά από αυτή τη μεγάλη περιπέτεια; Εννιά μήνες πανδημίας είναι ένας ικανός χρόνος για να μας επηρεάζει ψυχολογικά;
Νομίζω ναι, θα την ξαναβρούμε. Είναι σημαντικό να θυμίζουμε στον εαυτό μας ότι έχουμε συνδέσει για όλη αυτή την περίοδο το «μέσα» με το καλό, το «έξω» με κακό. Έχουμε αρχίσει να εμφανίζουμε συμπεριφορές απομόνωσης και περιθωριοποίησης. Ακούμε κάποιον να βήχει και απευθείας το μυαλό μας πάει στο ότι πρέπει να απομακρυνθούμε από αυτόν. Τέτοιες αυτόματες αρνητικές σκέψεις δεν θα φύγουν εύκολα. Δεν είναι τόσο απλό. Θα χρειαστεί προσπάθεια. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι όλοι πρέπει να αναζητήσουν ψυχολογική βοήθεια. Πολλοί έχουν τους εσωτερικούς τους μηχανισμούς για να το αντιμετωπίσουν. Θα χρειαστεί χρόνος.
Η καθημερινότητά μας δεν θα είναι ίδια. Θα έχουμε μάθει να εκτιμάμε κάποια πράγματα παραπάνω και θα γίνει μια επαναξιολόγηση. Μια διαφορετική στοχοθέτηση. Από τη δουλειά μου αντιλαμβάνονται ότι οι περισσότεροι πια ενδιαφέρονται να έχουν την υγεία τους για να μπορούν να δουλεύουν. Αρχίζουν και σβήνουν οι τάσεις της τελειομανίας. Από την άλλη δεν πρέπει να φοβηθούμε αν κάποιοι έχουμε λίγο πιο αργή προσαρμογή.
Το βασικό είναι να προσπαθούμε να μην καταστροφολογούμε. Θα πρέπει να βρούμε τους μηχανισμούς και τη λογική μέσα μας. Μονάχα αυτή θα μας βοηθήσει. Να παραμένουμε ψύχραιμοι. Ούτε να καταναλώσουμε όλα τα αντισηπτικά του σύμπαντος, ούτε να φτάσουμε σε ένα σημείο που θα αναπτυχθούν εμμονές. Δεν είναι κάτι που συμβαίνει προσωπικά σε έναν άνθρωπο, είναι μια περίοδος που τη βιώνουμε όλοι μαζί. Η πρώτη καραντίνα που ήταν κοντά στο Πάσχα ήταν μια αφορμή για αυτοβελτίωση και αυτοκριτική. Με μεγάλη μου χαρά διαπιστώνω ότι οι άνθρωποι τώρα που είναι Χριστούγεννα παύουν να κοιτάνε μόνο τον εαυτό τους, αλλά προσέχουν λίγο και τον διπλανό τους.
Η Μαρία Βασιλική Οσάνα είναι Ψυχολόγος ΜS Συμβουλευτικής Ψυχολογίας και Ψυχοθεραπείας
