«Τώρα που γράφω, ακούω το πλυντήριο πιάτων να κουδουνάει τα νερά και το ψυγείο να γουργουρίζει. Μπορώ να γράψω με φασαρία, αρκεί να είναι έξω από το δωμάτιο (την κουζίνα). Δυστυχώς δεν συγκεντρώνομαι όταν ακούω μουσική, δεν την έχω σαν ‘χαλί’ ενώ γράφω. Το ‘χαλί’ μου είναι οικοκυρικής φύσεως»…
Εξομολογείται η Μανίνα Ζουμπουλάκη στο Liberal ρωτώντας τάχα μου αθώα «Φτιάχνω ένα δυνατό μαύρο τσάι με μέλι και στρώνομαι, μετράει αυτό ως τελετουργία;»
Η Μανίνα έχει τρία παιδιά και σχεδόν 30 βιβλία: Ανάμεσά τους, «Κενά μνήμης», «Η μυροβόλος άνοιξις», «Φεύγα», «Ριζότο», «Η ζωή (δεν) είναι ταινία», «Η σκόνη της ημέρας», «Αληθινή Star», «Το μεγάλο Καλοκαίρι», «Αόρατα κορίτσια», «Κάτι μου κρύβεις», «Άκουσέ με», «Φερμουάρ», «Ευτυχία», «Το (σχεδόν) ημερολόγιο μιας 82χρονης», «Μη φοβάσαι», «Αέρας στο πρόσωπό της»…
Μπορεί να γράψει παντού αλλά ιδανικά γράφει στην κουζίνα.
Ηρωίδα της «αυτή που δεν το βάζει κάτω, που έχει χιούμορ, που πέφτει και σηκώνεται» και έτσι και την βρει, πάει, μετά έχει και την ιστορία. Ωστόσο θα το παραδεχτεί «Όλοι οι συγγραφείς τριγυρνάμε γύρω από την προσωπική μας Μαύρη Τρύπα, και το γράψιμο είναι ο τρόπος μας να μην πέφτουμε μέσα…» Και θα μας μιλήσει για όλα, το οικιακό και συγγραφικό χάος το οποίο ειδικά στην περίπτωσή της, τελικά, λειτουργεί ρολόι!
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κυρία Ζουμπουλάκη, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Μπορώ να γράψω παντού… αλλά ιδανικά, γράφω στην κουζίνα, αφού έχουνε φάει τα παιδιά μου, από μεσημέρι και μετά, όσο αντέχω. Φτιάχνω ένα δυνατό μαύρο τσάι με μέλι και στρώνομαι, μετράει αυτό ως τελετουργία;
Σηκώνομαι κάθε τόσο να βάλω κανένα πλυντήριο, να βρω κάτι που χάθηκε, να κλείσω ένα ταξί για κάποιο παιδί, να απλώσω ρούχα κλπ. Τις έχω εντάξει στο πρόγραμμα γραψίματος τις οικοκυρικές δραστηριότητες (μη φανταστεί κανείς ότι σκοτώνομαι, σκούπα πχ δεν βάζω σχεδόν ποτέ)…
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Ξεκινάω με μια ηρωίδα, μια ιδέα που την κουβαλάει η ηρωίδα. Τόσο αυτήν όσο και την ιδέα, την έχω στο κεφάλι μου κανα-δυο μήνες μέχρι να αρχίσω να γράφω. Οι ιδέες έρχονται κυρίως ενώ γράφω, αλλά μερικές φορές πριν με πάρει ο ύπνος ή μόλις ξυπνήσω το πρωί.
Σημειώνω σε μπλοκάκι στο κομοδίνο μου αν και πολλές φορές δεν καταλαβαίνω τα γράμματά μου πια. Μετά γράφω κάθε τίτλο κεφαλαίου σε ένα τετράδιο, με δυο-τρία πράγματα δίπλα, για να μου θυμίζουν τι συμβαίνει σε κάθε κεφάλαιο.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Κάποια κομμάτια του ‘Ημερολόγιου μιας 82χρονης’ τα έγραψα μέσα στο τραίνο Αθήνα-Θεσσαλονίκη, σε διάφορα πήγαινε-έλα. Είχα το λαπτοπ μαζί, σε μια διαδρομή έπεσα σε κυρία που ήθελε κουβέντα και συνέχισα να γράφω… τα ξαναείδα μετά και ήταν αρλούμπες, εννοείται τα έγραψα από την αρχή - μπορώ να γράψω οπουδήποτε και οποτεδήποτε αλλά όχι όταν μου μιλάει κάποιος.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Χαχα σίγουρα, αλλά αν τα ήξερα, θα τα έγραφα χαρτί και καλαμάρι χωρίς να τα ζαλίζω. Όλοι οι συγγραφείς τριγυρνάμε γύρω από την προσωπική μας Μαύρη Τρύπα, και το γράψιμο είναι ο τρόπος μας να μην πέφτουμε μέσα… ρίχνουμε ματιές στο χάος και ανακαλύπτουμε πράγματα, δεν τα βλέπουμε (όμως) όλα.
Επανέρχεται σε όλα τα βιβλία μου η δυνατή ηρωίδα με το σκοτεινό παρελθόν, που έχει περάσει πολλά και αντέχει πάντα. Δεν είναι ποτέ φρεσκαδούρα, ίσως επειδή άρχισα να καταλαβαίνω πολλά πράγματα μετά τα 40 μου – η μέση ηρωίδα βιβλίου μου είναι γύρω στα 40-45.
Όλες βλέπουν όνειρα, επίσης ίσως επειδή κι εγώ βλέπω όνειρα. Όλες είναι χωρισμένες, δουλεύουν, έχουν παιδιά, παλεύουν να τα μεγαλώσουν και να επικοινωνήσουν μαζί τους, παλεύουν γενικά να τα βγάλουν πέρα… ναι, σίγουρα οι ηρωίδες μου έχουν πολλά κοινά μεταξύ τους και κάμποσα με εμένα (εκτός από το ‘δυνατή’, που δεν είμαι, αλλά το δουλεύω). Τώρα παραδόξως γράφω μια ηρωίδα που είναι 27 και δεν έχει καμιά όρεξη να κάνει παιδιά, να δούμε που θα με βγάλει…
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Την παραπάνω ηρωίδα: αυτήν που δεν το βάζει κάτω, που έχει χιούμορ, που πέφτει και σηκώνεται. Έτσι και την βρω, μετά έχω την ιστορία – η ιστορία της γεννιέται από μόνη της δηλαδή.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Να έχει οπωσδήποτε παρελθόν. Όσο πιο σκοτεινό, τόσο το καλύτερο. Τραύματα, έρωτες, περιπέτειες, τα πάντα όλα – για να ενδιαφέρει την/τον αναγνώστρια/η, και κυρίως εμένα, που την γράφω για ένα χρόνο περίπου και δεν λέει καθόλου να την βαρεθώ πριν την ώρα της!
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Η κυρία Ελένη, του ‘Φερμουάρ’. Είναι η ιστορία φίλης που την κακοποιούσε ο άντρας της, ήξερα λεπτομέρειες αλλά δεν είχα σκεφτεί να ‘την’ γράψω. Μια μέρα είδα σε σουπερμάρκετ του Ψυχικού μια κυρία, λίγο σαν την Κάτια Δανδουλάκη, καλοντυμένη, με πέρλες και καλή τσάντα – όταν κατέβασε το γυαλί ηλίου, φάνηκε ένα μαυρισμένο μάτι. Αμέσως έγινε η κυρία Ελένη, σύζυγος υπουργού, κι έτσι άρχισα να γράφω το ‘Φερμουάρ’. Συνδυασμός προσωπικής ιστορίας (της φίλης μου) και τυχαίας συνάντησης με ξυλοδαρμένη κυρία…
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Ας πούμε ‘Τα μυστικά του βάλτου’ της Πηνελόπης Δέλτα. Είχε περιπέτεια, Ελληνικό τοπίο, και βάθος μαζί. Ακόμα το θεωρώ σπουδαίο βιβλίο.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
‘Το φύλλο, το πηγάδι και το αγγέλιασμα’ του Βασίλη Βασιλικού. Έχω χρόνια να το ξαναδιαβάσω, μου έδειξε (όταν το πρωτοδιάβασα) πόση σημασία έχουν τα στοιχεία της ζωής μας που θεωρούμε ασήμαντα, όταν δεν γράφουμε. Τους δίνουμε τη σωστή αξία όταν αρχίζουμε να γράφουμε.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Πάρα πολλοί… η Δέλτα, ο Βασιλικός, που ανέφερα ήδη. Κοσμάς Πολίτης, Κωνσταντίνος Καβάφης, Νίκος Καββαδίας, Μανόλης Αναγνωστάκης, Μίμης Σουλιώτης. Διαβάζω συνέχεια, άμα πάμε σε σύγχρονους, Alice Munro, Kapka Kassabova, Margaret Atwood, η Rowling του Χάρυ Πόττερ μου αρέσει πολύ, και τα αστυνομικά που γράφει με ανδρικό ψευδώνυμο…μου αρέσουν (ευτυχώς!) τα βιβλία των φίλων μου – Γιώργος Ευσταθίου, Γιώργος Παυριανός, Χριστίνα Μανιά, Φώτιος Θαλασσινός, Χρήστος Δούλης, Ελένη Καραμαγγιώλη, Τέσση Παπαθανασίου, Απόστολος Αναγνωστόπουλος, Θεόδωρος Θεοδωρίδης. Ο Θοδωρής Γκόνης γράφει καταπληκτικά… πολλοί συγγραφείς μου αρέσουν, θέλω ολόκληρο τηλεφωνικό κατάλογο παλαιού τύπου για να τους χωρέσω.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Τώρα που γράφω, ακούω το πλυντήριο πιάτων να κουδουνάει τα νερά και το ψυγείο να γουργουρίζει. Μπορώ να γράψω με φασαρία, αρκεί να είναι έξω από το δωμάτιο (την κουζίνα). Δυστυχώς δεν συγκεντρώνομαι όταν ακούω μουσική, δεν την έχω σαν ‘χαλί’ ενώ γράφω. Το ‘χαλί’ μου είναι οικοκυρικής φύσεως όπως είπα… Διαβάζω βιβλία και κόμικς τα βράδια πριν κοιμηθώ, δεν κοιμάμαι αλλιώς. Συνήθως ψάχνω βιβλία σχετικά με αυτό που γράφω, ή αστυνομική λογοτεχνία, που κολλάει παντού.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Το καλοκαίρι του ΄21 βγήκε το ‘Αέρας στο πρόσωπό της’ και όσο το έγραφα, έψαξα πολύ τις γυναίκες του 1821, έχω μια ηρωίδα σύγχρονη και μία που ζει στο 1821 στον ‘Αέρα’. Μου κόλλησε η περίοδος, και τώρα γράφω ένα περιπετειώδες μυθιστόρημα που εκτυλίσσεται το 1836. Η τωρινή ηρωίδα πατάει πάνω σε ένα πραγματικό κορίτσι, που σώθηκε από την έξοδο του Μεσολογγίου – της βάζω μια φανταστική ζωή βέβαια, πάρα πολύ περιπετειώδη… ακόμα είμαι στη μέση, έχω δρόμο, κι εγώ και αυτή. Να δούμε.
