Του Κώστα Μήλα*
Όπου βρεθεί και όπου σταθεί ο κ. Τσίπρας «διαλαλεί» ότι εξερχόμαστε των Μνημονίων και ότι επιστρέφουμε στην κανονικότητα. Πρόκειται περί απίστευτης ανακρίβειας εφάμιλλης, για να θυμηθούμε και το πνεύμα των ημερών, του χονδροειδούς ψέμματος ότι... ο Άγιος Βασίλης μπορεί ως καμικάζι οδηγός, σε μία νύκτα, να μοιράσει δώρα σε όλα τα παιδάκια του κόσμου δωρεάν. Βέβαια, ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος κ. Στουρνάρας δεν θα μπορούσε να στηλιτεύσει με τέτοιο τρόπο την προαναφερθείσα προκλητική ανακρίβεια αλλά, εκ του θεσμικού του ρόλου, έχει την υποχρέωση να θέσει το θέμα προληπτικής γραμμής στήριξης μετά τα Μνημόνια κάτι που φυσικά εξοργίζει τους κυβερνώντες επειδή τους «χαλάει» το ψευδεπίγραφο success story.
Ο κ. Τσίπρας ενθαρρύνεται, βεβαίως, και από την αποκλιμάκωση στο 10-ετές κόστος δανεισμού του ελληνικού κράτους καθώς το spread μεταξύ των 10-ετών ελληνικών και των αντίστοιχων γερμανικών ομολόγων έχει μειωθεί αισθητά στο 3,67%. Ασφαλώς και αυτή η εξέλιξη είναι θετική αλλά όπως εκτιμά και ο αγαπητός φίλος (και πρώην συμφοιτητής) Ηλίας Λεκκός και το ερευνητικό Τμήμα της Τράπεζας Πειραιώς, μάλλον θα χρειαστεί να περιμένουμε μέχρι το...2020 έτσι ώστε να βγούμε επιτέλους από τον (η έκφραση είναι δική μου) «πιστοληπτικό σκουπιδότοπο».
Ας μην λησμονούμε επιπλέον ότι οι διεθνείς επενδυτές έχουν την «ευχέρεια» να αγοράζουν τα ελληνικά ομόλογα και, στο βαθμό που αλλάξουν (για οποιοδήποτε λόγο) γνώμη, να τα εκποιήσουν πάραυτα. Από την άλλη πλευρά, οι μακροχρόνιοι, και ας μου επιτραπεί η έκφραση «ευσυνείδητοι επενδυτές», προτιμούν να βεβαιωθούν πρώτα ότι θα προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις και, τότε και μόνον τότε, να αποφασίσουν περαιτέρω επενδύσεις στη χώρα μας.
Με άλλα λόγια, η αποκλιμάκωση του spread δημιουργεί, αυτήν την περίοδο, μία είδους «τεχνητή ευφορία» η οποία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα καθώς το επενδυτικό boom στο οποίο προσβλέπει ο κ. Τσίπρας, και άρα η επιστροφή στην «κανονικότητα», δεν βρίσκεται άμεσα στον ορίζοντα. Και πώς να επιστρέψουμε στην κανονικότητα όταν οι επενδύσεις, ευρισκόμενες σήμερα στο 10,8% του ΑΕΠ, θα επιστρέψουν (σύμφωνα με το ΔΝΤ) στα επίπεδα του 2011 (ήτοι 15,1%) μόνο το...2022;
Αυτό συμβαίνει επειδή οι επενδύσεις (ως ποσοστό του ΑΕΠ) επηρεάζονται τα μέγιστα ως εξής: πρώτα από την βελτίωση του δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας, μετά από την μείωση του συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων και κατόπιν από την αποκλιμάκωση του spread. Το Γράφημα 1 (μία εικόνα χίλιες λέξεις;) εξηγεί γιατί η χειροτέρευση του δείκτη κυβερνητικής αποτελεσματικότητας (government effectiveness index από την βάση δεδομένων της World Bank), αποτελεί τροχοπέδη στην αύξηση των επενδύσεων και την επιστροφή στην κανονικότητα. O συγκεκριμένος δείκτης μας κατατάσσει, μεταξύ 215 κρατών, πολύ χαμηλότερα από τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωζώνης ως προς την ποιότητα των παρεχόμενων δημοσίων υπηρεσιών και τον βαθμό ανεξαρτησίας του κρατικού μηχανισμού από πολιτικές πιέσεις...
Γράφημα 1: Επενδύσεις/ΑΕΠ (Investments/GDP, %) και κυβερνητική αποτελεσματικότητα (government effectiveness), 1996-2017.
Αυτό, σε συνδυασμό με τον υψηλότατο συντελεστή φορολογίας των επιχειρήσεων (ο οποίος, ευρισκόμενος στο 29% σήμερα, υπερβαίνει κατά 5 ολόκληρες ποσοστιαίες μονάδες τον μέσο όρο 35 χωρών του ΟΟΣΑ: «αναχαιτίζει» τα όποια οφέλη από την μείωση του spread με αποτέλεσμα η επιστροφή στην κανονικότητα να αποτελεί, προς το παρόν, όνειρο «θερινής νυκτός».
Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα επιτείνεται από το ότι δεν είμαστε σε θέση να μετρήσουμε με (σχετική) ακρίβεια την εξέλιξη των επενδύσεων στην Ελλάδα. Από το Γράφημα 2, παρατηρούμε, για παράδειγμα, ότι η ΕΛΣΤΑΤ αρχικά εκτιμούσε μείωση των επενδύσεων κατά 14% σε ετήσια βάση το τέταρτο τρίμηνο του 2016 για να αλλάξει κατόπιν την εκτίμηση της σε μείωση 7,4%. Για το δεύτερο τρίμηνο του 2017, η αρχική εκτίμηση ήταν ετήσια μείωση 4,6% για να «γυρίσει» κατόπιν σε αύξηση 1%!!! Πως λοιπόν να προσελκύσουμε περαιτέρω επενδύσεις όταν δεν μπορούμε να καταγράψουμε επαρκώς αυτές που ήδη λαμβάνουν (ή δεν λαμβάνουν) χώρα;
Γράφημα 2: Ετήσια μεταβολή επενδύσεων παγίου κεφαλαίου (%) 2015-2017, βάσει στοιχείων Σεπτεμβρίου 2017 και Δεκεμβρίου 2017.
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ
http://www.statistics.gr/documents/20181/9e46a3e6-bc7f-4b65-99a9-e69a95bc8038 και http://www.geotee.gr/MainNewsDetail.aspx?CatID=1&RefID=20528&TabID=5
* Ο κ. Κώστας Μήλας, Καθηγητής και Πρόεδρος του Ερευνητικού Τομέα στο Τμήμα Οικονομικών, Χρηματοοικονομικών και Λογιστικής, University of Liverpool.
