Του Αθανάσιου Πίτατζη*
Με το τουρκικό γεωτρύπανο έτοιμο να αρχίσει γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το τουρκικό σεισμογραφικό πλοίο «Barbaros» να εκτελεί σεισμικές έρευνες ή τουλάχιστον να επιχειρεί ανάμεσα σε Κύπρο και Κρήτη συνοδεία του Τουρκικού Ναυτικού, στην άκρη της λεκάνης της Ανατολικής Μεσογείου και πιο συγκεκριμένα στην ΑΟΖ του Λιβάνου, πρόσφατες μελέτες σεισμογραφικών εταιρειών που παρουσιάστηκαν στο Λονδίνο τον Σεπτέμβριο του 2018, πιστοποιούν πιθανότατα την ύπαρξη αρκετά μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου και φυσικού αερίου. Βέβαια, οι μελέτες αυτές είναι με μεγάλο ποσοστό αβεβαιότητάς και μέχρι να εκτελεστούν γεωτρήσεις, αυτές οι ποσότητες είναι στα χαρτιά και δεν είναι εμπορικά διαθέσιμες. Όμως, πιστοποιούν ότι η λεκάνη της Νοτιοανατολικής Μεσογείου έχει να μας δώσει πολύ μεγάλες εκπλήξεις όσον αφορά τις ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Λίβανος εξόρυξη υδρογονανθράκων, από καθυστέρηση σε καθυστέρηση
Ο Λίβανος όπως και η Ελλάδα κήρυξε τον πρώτο γύρο για προσέλκυση εταιρειών για εξερεύνηση και παραγωγή υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ του to 2013-2014, και μετά από χρόνια αδράνειας και πολιτικής αναταραχής, η διαδικασία ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2018. Ο λόγος που παρομοιάζουμε τον Λίβανο με την Ελλάδα στο θέμα εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων είναι οι πολλές κοινές αδυναμίες που εντοπίζονται στον σωστό τρόπο και αδράνειας στην λήψη αποφάσεων, την υψηλή διαφθορά, τα πολιτικά παιχνίδια από την εκάστοτε κυβέρνηση με αυτό το θέμα και τέλος τις χρονοβόρες διαδικασίες αδειοδότησης. Βέβαια, και οι δύο χώρες τα τελευταία χρόνια έχουν βελτιώσει πολλά σημεία από τα παραπάνω, αλλά χρειάζεται ακόμη πολύ δουλειά επί του θέματος. Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου αδειοδότησης στον Λίβανο ανακήρυξαν σαν νικητή της διαδικασίας το κονσόρτσιουμ εταιρειών που αποτελείται από τις γνωστές εταιρείες υδρογονανθράκων την Ιταλική ΕΝΙ και την Γαλλική Total, αλλά και την Ρωσική JSCNovatek για τα οικόπεδα 4 και 9. Το τελευταίο οικόπεδο συνορεύει με την Ισραηλινή ΑΟΖ, όπου υπάρχει μια διαφορά μεταξύ των δύοχωρών. Επίσης αυτό το οικόπεδο συνορεύει και με το Ισραηλινό οικόπεδο που περιέχει τα κοιτάσματα φυσικού Αερίου Taninκαι Karish, τα οποία διαχειρίζεται η Ελληνική εταιρεία υδρογονανθράκων Ενεργειακή Αιγαίου (EnergeanOilandGas). Αυτό το οικόπεδο θα ανεβάσει το γεωπολιτικό θερμόμετρο ανάμεσα στο Ισραήλ και το Λίβανο.
Εξερεύνηση και Παραγωγή Υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο, Πηγή: http://www.executive-magazine.com/economics-policy/the-saga-of-lebanons-first-licensing-round
Σύμφωνα με τις πρόσφατες μελέτες σεισμογραφικών εταιρειών ο Λίβανος ενδέχεται να έχει στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη του πιθανότατα μεγάλες ποσότητες φυσικό αερίου και πετρελαίου, αυτά τα κοιτάσματα είναι παρόμοια με αυτά της Κύπρου και του Ισραήλ και ανήκουν στο ίδιο πετρελαϊκό σύστημα της Λεκάνης της Λεβαντίνης, όπως το Κυπριακό Αφροδίτη και όλα τα Ισραηλινά κοιτάσματα. Παρακάτω παρουσιάζονται εφτά πιθανές περιοχές ¨στην ΑΟΖ του Λιβάνου που μπορεί να περιέχουν κοιτάσματα πετρελαίου.
Στόχοι για γεωτρήσεις με μεγάλη πιθανότητα ύπαρξης κοιτασμάτων πετρελαίου στην ΑΟΖ του Λιβάνου, Πηγή: Παρουσίαση, Lebanon 2nd Round, Evidence for Oil Generation, Spectrum, September 20, 2018, London, The Geological Society, Event, Opportunities in the Eastern Mediterranean, http://www.findingpetroleum.com/event/Opportunities-in-the-Eastern-Mediterranean/96ebb.aspx
Χάρτης των ΑΟΖ των Κρατών της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, Πηγή: Platts,https://www.platts.com.es/news-feature/2018/oil/2018-oil-natgas-outlook/2018-cyprus-lebanon-offshore
Από όλα τα οικόπεδα/blocks της ΑΟΖ του Λιβάνου, τα οικόπεδά 3 και 5, φαίνονται να έχουν μεγάλο ενδιαφέρον, παρακάτω θα αναλυθεί οι πιθανές ποσότητες φυσικού αερίου που μπορεί να περιέχονται σε αυτά τα δύο οικόπεδα, τα οποία θα περιέχονται στον δεύτερο γύρο αδειοδότησης για εξερεύνηση και παραγωγή υδρογονανθράκων από το Λίβανο. Αυτός ο γύρος θα προκηρυχτεί το 2019, ο οποίος θα περιέχει τα οικόπεδα/ blocks 2,3,5,6 και 7.
Σύμφωνα με την εταιρεία σεισμογραφικών ερευνών Spectrum, το οικόπεδο 3 στην ΑΟΖ του Λιβάνου μπορεί να περιέχει:
• 17+ κοιτάσματα στόχους για γεωτρήσεις μια συγκεκριμένης γεωλογικής κατηγορίας, οι οποίοι έχουν μέγεθος από 15 έως 35 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου ή αλλιώς από 2.5 έως 6 ισοδύναμα δισεκατομμύρια μέτρα πετρελαίου
• 2-3 μεγάλα κοιτάσματα στόχους για γεωτρήσεις μια συγκεκριμένης γεωλογικής κατηγορίας, οι οποίοι έχουν μέγεθος από 8 έως 15 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου ή αλλιώς από 1.3 έως 2.5 ισοδύναμα δισεκατομμύρια μέτρα πετρελαίου.
Σύμφωνα με την εταιρεία σεισμογραφικών ερευνών Spectrum, το οικόπεδο 5 στην ΑΟΖ του Λιβάνου μπορεί να περιέχει:
- 25+ κοιτάσματα στόχους για γεωτρήσεις μια συγκεκριμένης γεωλογικής κατηγορίας, οι οποίοι έχουν μέγεθος από 30 έως 50 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου ή αλλιώς από 5 έως 8.3 ισοδύναμα δισεκατομμύρια μέτρα πετρελαίου
- 2 μεγάλα κοιτάσματα στόχους για γεωτρήσεις μια συγκεκριμένης γεωλογικής κατηγορίας, οι οποίοι έχουν μέγεθος από 8 έως 15 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου ή αλλιώς από 1.3 έως 2.5 ισοδύναμα δισεκατομμύρια μέτρα πετρελαίου.
Tο οικόπεδο 5 στηνΑΟΖτουΛιβάνου, Πηγή: Παρουσίαση, Lebanon 2nd Round, Evidence for Oil Generation, Spectrum, September 20, 2018, London, The Geological Society, Event, Opportunities in the Eastern Mediterranean, http://www.findingpetroleum.com/event/Opportunities-in-the-Eastern-Mediterranean/96ebb.asp
Οι επιπλοκές με το Ισραήλ σε αυτήν την περίπτωση θα ήταν καταστροφικές και για την Ελλάδα και για την Κύπρο. Οπότε η Ελλάδα και η Κύπρος θα πρέπει να εξετάσουν αυτό το μελλοντικό σενάριο πολύ σοβαρά, και να το λάβουν υπόψη τους στους μελλοντικούς γεωπολιτικούς και ενεργειακούς σχεδιασμούς. Ένας άγνωστος Χ θα είναι και η μελλοντική γεωπολιτική εμπλοκή των ΗΠΑ, της ΕΕ και της Ρωσίας σε μια τέτοια κατάσταση.
Ίσως όχι η πιο οικονομικότερη λύση, αλλά γεωπολιτικά αποδεκτή από όλες τις χώρες στην περιοχή για την μελλοντική αξιοποίηση των κοιτασμάτων του Λιβάνου, είναι η εξαγωγή υγροποιημένου φυσικού αερίου από πλωτή εξέδρα (το λεγόμενο και FLNG)
Αυτή η επιλογή θα έλυνε αυτόν τον γεωπολιτικό μελλοντικό γόρδιο δεσμό. Συνολικά τα οικόπεδα 3 και 5 της ΑΟΖ του Λιβάνου, μπορεί να περιέχουν κοιτάσματα/στόχους φυσικού αερίου για γεωτρήσεις μεγέθους μεγαλύτερα από 100 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου ή 16 ισοδύναμα δισεκατομμύρια μέτρα πετρελαίου.
Ο Λίβανος ανακοίνωσε ότι αυτόν τον μήνα θα προκηρύξει νέο γύρο για προσέλκυση εταιρειών για εξερεύνηση και παραγωγή υδρογονανθράκων, ο οποίος αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος το 2019. Τέλος να αναφέρουμε ότι για να κατανοήσουμε το πιθανό μέγεθος των αποθεμάτων του Λιβάνου (με μεγάλη πιθανότητα από 50 εώς 100 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια φυσικού αερίου), θα πρέπει να τα συγκρίνουμε με τα 22 μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου παγκοσμίως. 
Λίστα με τα 22 μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου παγκοσμίως, Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_natural_gas_fields
Είναι εμφανές, ότι το πιθανό μέγεθος των αποθεμάτων φυσικού αερίου του Λιβάνου θα είναι ένα υπολογίσιμο μέγεθος παγκοσμίως, που θα βρίσκεται πολύ κοντά στον μεγαλύτερο εισαγωγέα φυσικού αερίου, την Ευρώπη. Βέβαια, όπως αναφέραμε ήδη σε αυτό το άρθρο μέχρι να γίνουν γεωτρήσεις, όλα αυτά τα νούμερα/μεγέθη είναι μελέτες, οι οποίες βέβαια πρέπει να λαμβάνονται πολύ σοβαρά.
Επίλογος
Η Νοτιοανατολική Μεσόγειος είναι πολύ κοντά στο να γίνει ο νέος Περσικός Κόλπος, το μέγεθος των υδρογονανθράκων της περιοχής μεγαλώνει γεωμετρικά χρόνο με το χρόνο. Αυτή η γεωπολιτική πραγματικότητα, μπορεί είτε να προσφέρει οικονομική ευημερία και σταθερότητα για όλες τις χώρες της περιοχής είτε περιφερειακή αποσταθεροποίηση δεκαετιών.
* Ο Αθανάσιος Πίτατζης είναι Μηχανικός Παραγωγής και Διοίκησης με Μεταπτυχιακό στην Τεχνολογία Φυσικού Αερίου και Πετρελαίου, εργάζεται σαν μηχανικός παρακολούθησης απόδοσης φωτοβολταϊκών συστημάτων στην Μεγάλη Βρετανία. Είναι αναπληρωματικό μέλος της εκτελεστικής επιτροπής του Greek Energy Forum. Επίσης είναι αναλυτής στο Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ). Οι απόψεις που εκφράζονται είναι αποκλειστικά προσωπικές.
