Του Διονύση Διονυσίου*
Η Τουρκία urbi et orbi διαμηνύει σε κάθε περίπτωση ότι θα διασφαλίσει τα συμφέροντα της και στη θάλασσα. Η τουρκική «Γαλάζια Πατρίδα» εκτείνεται και ελέγχεται διά των κανονιοφόρων σε εκατοντάδες ναυτικά μίλια τα οποία διεκδικεί ως δική της Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη.
Οι κινήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο αναπόδραστα αμφισβητούν το γεωτρητικό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αφού επιχειρούν να διαβρώσουν διεθνείς συμφωνίες οριοθέτησης που έχει υπογράψει η Κυπριακή Δημοκρατία με την Αίγυπτο και το Ισραήλ στη λογική της μέσης απόστασης. Την ίδια στιγμή περιπλέκουν ακόμα περισσότερο τη λύση του Κυπριακού.
Η Κυπριακή Δημοκρατία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε κατάσταση πολιορκίας:
- Από ξηράς η Τουρκία ελέγχει το 36% του εδάφους με 30.000 στρατιώτες διαθέτοντας απόλυτη υπεροχή και στον αέρα. Ανά πάσα στιγμή μπορεί μέσω ενός θερμού επεισοδίου να ανατρέψει και το status quo της Πράσινης Γραμμής. Ήδη προχωρεί στο άνοιγμα της πόλης των Βαρωσίων αλλά και σε άνοιγμα Προξενείου στην Αμμόχωστο.
- Στη θάλασσα αλωνίζουν τα τουρκικά αντιτορπιλικά συνοδεύοντας τα δύο σκάφη Φατίχ και Γιαβούζ που διενεργούν γεωτρήσεις. Τον Φεβρουάριο του 2018 τα ίδια αντιτορπιλικά παρεμπόδισαν γεωτρύπανο της ΕΝΙ το οποίο ετοιμαζόταν να τρυπήσει σε αδειοδοτημένο θαλάσσιο τεμάχιο της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Όλα εν ολίγοις συντείνουν στο ότι μετά το ναυάγιο στο Κραν Μοντανά τον Ιούλιο του 2017 ο δείκτης πολυπλοκότητας του Κυπριακού ανέβηκε κατακόρυφα. Με βάση τις κινήσεις της Τουρκίας και τα τετελεσμένα που δημιουργεί, η εξεύρεση λύσης σήμερα δεν επικεντρώνεται μόνο στη διευθέτηση των διαφορών μεταξύ των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο και κατά πόσο η Κύπρος διά της κατάργησης των εγγυήσεων θα μετατραπεί σε ένα κανονικό κράτος το οποίο θα λειτουργεί υπό ομοσπονδιακό σύστημα εντός της ΕΕ.
Κυπριακή ΑΟΖ
Τι σημαίνει η γεώτρηση του Φατίχ 37 χιλιόμετρα ανοικτά της Πάφου; Αυτή η κίνηση στις συγκεκριμένες συντεταγμένες και αναλογικά οι προεκτάσεις της επί χάρτου, δίνουν ασφαλή ένδειξη για το τι θεωρεί σήμερα ως δική της ΑΟΖ η Τουρκία. Ότι δηλαδή η ΑΟΖ της τέμνεται με αυτή της Αιγύπτου και της Λιβύης και ότι το Καστελλόριζο δεν διαθέτει ΑΟΖ. Εν ολίγοις αυτό που επιχειρεί η Τουρκία είναι αυτό που λέει και δημόσια. Ότι μεγάλο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου της ανήκει και ότι δεν μπορεί να αποκλειστεί από τους διαδρόμους του φυσικού αερίου και του πετρελαίου. Η άσκηση επί χάρτου γίνεται εις βάρος της αδύνατης Κυπριακής Δημοκρατίας αυτή τη στιγμή υπό τα αδιάφορα βλέμματα των πάντων.
- Αν η κυπριακή ΑΟΖ υπολογιστεί με βάση τη συμφωνία μέσης γραμμής που υπέγραψε η Κυπριακή Δημοκρατία με την Αίγυπτο το Ισραήλ και τον Λίβανο, κι αν επίσης θεωρηθεί ότι μια τέτοια συμφωνία θα υπογραφεί μετά τη λύση του Κυπριακού και με την Τουρκία, η Κύπρος ως νησί έχει δικαίωμα σε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ γύρω στα 83.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αν σε αυτό το νούμερο προστεθούν και τα 15.000 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα που είναι τα χορικά της ύδατα και τα οποία αποτελούν μέρος της κυριαρχίας της, τότε η Κύπρος έχει δικαιώματα σε μια θαλάσσια περιοχή στην Ανατολική Μεσόγειο έκτασης 98.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Πρόκειται για έκταση λίγο μεγαλύτερη από την Ουγγαρία και περίπου 10 φορές μεγαλύτερη από το χερσαίο έδαφος που έχει το νησί.
- Αν η κυπριακή ΑΟΖ υπολογιστεί με βάση τις συντεταγμένες που θέτει η Τουρκία, και επιχειρεί να παγιώσει διά της παράνομης γεώτρησης της, τότε η Κυπριακή Δημοκρατία θα έχανε γύρω στα 34.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, έκταση που περίπου αντιστοιχεί στο 40% της ΑΟΖ που υποστηρίζει ότι σήμερα διαθέτει. Αν το Κυπριακό παραμείνει χωρίς λύση, τότε σε αυτό το ποσοστό θα πρέπει να προστεθεί και η λεγόμενη Τ/κ ΑΟΖ, με αποτέλεσμα η ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας να συρρικνωθεί κατά 50%. Διά της υπόθεσης αυτής παρόμοια ή και περισσότερα ποσοστά διεκδικεί και από την Ελλάδα αν καταφέρει να πείσει ή να επιβάλει ότι πχ το Καστελόριζο δεν δικαιούται ΑΟΖ.
Το συμπέρασμα
Θα μπορούσε κάποιος με βάση τα πιο πάνω να αρκεστεί κανείς στην τουρκική αδιαλλαξία. Νομίζω αυτή η διαπίστωση δεν αρκεί. Πέρα από ομφαλοσκοπήσεις θα έπρεπε να σημειωθεί επίσης ότι η πολιτική ηγεσία της Κύπρου σήμερα πληρώνει τα επίχειρα του τακτικισμού της. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης, διά της στήριξης του Έλληνα ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά, δεν εξάντλησε όλα τα περιθώρια που είχε στη διάθεση του στο Κραν Μοντανά, προτιμώντας αντί δημοψηφίσματος λύσης να επανεκλεγεί στις Προεδρικές Εκλογές με το άνετο 56% λίγους μήνες αργότερα. Τότε στο τραπέζι δεν βρισκόταν το Φυσικό Αέριο. Στο τραπέζι βρισκόταν από τη μια η πολιτική ισότητα και η αποτελεσματική συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων και από την άλλη η κατάργηση των τουρκικών εγγυήσεων και η κατάθεση χάρτη για επιστροφή εδαφών υπό Ε/κ διοίκηση. Με την Ελλάδα να έχει το πάνω χέρι, αφού αποποιούμενη το εγγυητικό της δικαίωμα του 1960 στην Κύπρο (μαζί με την Μεγάλη Βρετανία) έθετε την Τουρκία υπό τρομερή πίεση ώστε να εγκαταλείψει οριστικά τον γεωστρατηγικό έλεγχο της Κύπρου.
Σε περίπτωση που προκύψει σήμερα ένας νέος γύρος συζητήσεων στο Κυπριακό, η λύση του, λόγω φυσικού αερίου, δεν θα αφορά μόνο τις δύο κοινότητες στην Κύπρο, αλλά άμεσα και την Ελλάδα και την Τουρκία αφού σε πρώτη φάση ίσως χρειαστεί να συζητούν ταυτόχρονα και την οριοθέτηση της δικής τους ΑΟΖ. Εκτός κι αν το θέμα αυτό παραπεμφθεί σε δεσμευτική διαιτησία μετά τη λύση του Κυπριακού. Πόσο όμως έτοιμες είναι η Ελλάδα και η Τουρκία για μια τέτοια συζήτηση; Ποτέ δεν ήταν έτοιμες τα προηγούμενα χρόνια. Οπότε για όλους, η μη λύση του Κυπριακού και η παραμονή στο status quo ήταν μια κάποια λύση. Τα τελευταία 2 χρόνια βέβαια το status quo αλλάζει άρδην εις βάρος των Ελλήνων της Κύπρου.
*O Διονύσης Διονυσίου είναι δημοσιογράφος στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
