Αξιοσημείωτη κλιμάκωση χαρακτηρίζει ο Κώστας Λάβδας την χθεσινή αναφορά του τουρκικού υπ. Εξωτερικών που μιλά για «κυριαρχικά δικαιώματα της Τουρκίας στο Καστελόριζο τα οποία δεν πρόκειται να απεμπολήσει». Είναι μια δήλωση που προμηνύει σοβαρή κλιμάκωση μετά την Σύνοδο, σημειώνει χαρακτηριστικά.
Στην συνέντευξη του στο liberal, ο καθηγητής Ευρωπαικής Πολιτικής στο Πάντειο, μιλά για τον εκνευρισμό που διακατέχει τον Ερντογάν μετά και την λεκτική επίθεση Πομπέο σε Τσαβούσογλου, αλλά και για τις νέες εμπρηστικές του δηλώσεις κατά του Εμ. Μακρόν, καθώς πάνω στο γάλλο πρόεδρο σκοντάφτει η προσπάθειά του να εργαλειοποιήσει τον ισλαμισμό και την τζιχαντιστική δυναμική με στόχο τις δυτικές κοινωνίες. Ο Ερντογάν θα παίξει το χαρτί του ισλαμισμού μέχρι τέλους, όπως λέει ο κ.Λάβδας.
Ειδικά πάντως για την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής δεν έχει αυταπάτες, προσθέτοντας ότι η εσωτερική διαφωνία της ΕΕ με Ουγγαρία – Πολωνία επισκιάζει το ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Πώς να εκλαβουμε την νέα τουρκική Navtex για άσκηση εντός του τουρκολιβυκού μνημονίου και νοτιανατολικα της Κρήτης αλλά και τις νέες δηλώσεις του τουρκικού ΥΠΕΞ, λίγες ημέρες πριν την Σύνοδο;
Συνέχιση της γνωστής τουρκικής τακτικής αλλά με αξιοσημείωτη κλιμάκωση. Η Τουρκία εξακολουθεί να μας πιέζει να πάμε σε διάλογο και διαπραγματεύσεις με ανοικτή ατζέντα, εφ’ όλης. Η κλιμάκωση συνίσταται στην δήλωση του τουρκικού ΥΠΕΞ ότι «καμία κύρωση δεν πρόκειται ποτέ να κάνει την Τουρκία να απεμπολήσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα στο Καστελλόριζο ή τον εναέριο χώρο των 10 ναυτικών μιλίων». Είναι μια δήλωση που προμηνύει σοβαρή κλιμάκωση μετά την Σύνοδο.
- Ενόψει της Συνόδου, είχαμε προ ημερών νέες εμπρηστικές δηλώσεις Ερντογάν για τον Εμμανουέλ Μακρόν, όπως ότι ελπίζει η Γαλλία να τον «ξεφορτωθεί σύντομα» και ότι αποτελεί «βάρος». Δείχνουν όλα αυτά εκνευρισμό και ότι ενόψει της Συνόδου της Τετάρτης-Πέμπτης βλέπει το κλίμα να βαραίνει;
Εκνευρισμός σαφώς υπάρχει, ειδικά μετά την λεκτική επίθεση του Πομπέο στον Τσαβούσογλου, η οποία επίθεση μπορεί να ήλθε αργά αλλά σημαίνει πολλά και για το μέλλον (δεν είναι μυστικό ότι ο Πομπέο τοποθετείται πια με γνώμονα την μεθεπόμενη περίοδο) αλλά και για το κλίμα των επόμενων εβδομάδων προς την παράδοση της εξουσίας στον Μπάϊντεν στις 20 Ιανουαρίου.
Οπότε εκνευρισμός υπάρχει, αλλά δεν βρίσκεται εκεί η πραγματική εξήγηση. Οι συνεχείς και κλιμακούμενες επιθέσεις στον Μακρόν σχετίζονται με την ανενδοίαστη ενθάρρυνση του ισλαμισμού στο εσωτερικό των δυτικών κοινωνιών, με έμφαση στη Γαλλία η οποία έχει λάβει και τα σαφέστερα μέτρα. Η προσχηματική επίκληση της «ισλαμοφοβίας» από τον Ερντογάν γίνεται για να καλύψει αυτήν ακριβώς την τακτική. Θυμίζω ότι στις 26 Οκτωβρίου η Άγκυρα δεν δίστασε να επιτεθεί λεκτικά και στη Γερμανία, με αφορμή την έφοδο της γερμανικής αστυνομίας σε τζαμί στο Βερολίνο. Τότε ο Τούρκος πρόεδρος είχε δηλώσει ότι «με τέτοιες επιθέσεις κατά των δικαιωμάτων των Μουσουλμάνων πολιτών ο ευρωπαϊκός φασισμός έχει εισέλθει σε μια νέα φάση».
Θεωρώ κατά συνέπεια ότι πέρα από την σαφή στήριξη της Γαλλίας στην Ελλάδα και την Κύπρο, που καθιστά το Παρίσι κύριο στόχο επιθέσεων του Ερντογάν, υπάρχει και η κρίσιμη διάσταση της συνεχούς προσπάθειας κινητοποίησης και εργαλειοποίησης του ισλαμισμού αλλά και της τζιχαντιστικής δυναμικής από τη σημερινή Τουρκία. Δεν είναι τόσο εκνευρισμός όσο κλιμάκωση μιας πρακτικής.
Πράγματι, η Τουρκία επιδίδεται σε μια μακροχρόνια άσκηση ισορροπίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης με την επιλεκτική μάλιστα βοήθεια της Ρωσίας, η οποία επιθυμεί να παραμένει η Τουρκία σε αυτό τον ρόλο. Διαβάσαμε και τις νέες δηλώσεις Λαβρόφ. Όπως έχουμε εξηγήσει και στο παρελθόν, η Τουρκία αναζητά ρόλο ως μουσουλμανική ηγεμονική παρουσία στην περιοχή και στο σουνιτικό κόσμο πέρα από αυτή. Διεκδικεί ζωτικό χώρο στην περιοχή αλλά και μερίδιο στην πολιτισμική ηγεμονία του σουνιτικού Ισλάμ σε παγκόσμιο επίπεδο. Θα εξακολουθήσει να προβάλλει τον ρόλο της ως περιφερειακή μουσουλμανική δύναμη με ηγεμονικές τάσεις στο σουνιτικό κόσμο, ενισχύοντας παράλληλα την ετοιμότητα στο εσωτερικό εθνικιστικό μέτωπο.
- Συνολικά, με βάση τις μέχρι τώρα ενδείξεις, τις δηλώσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων και όλη την εικόνα που εισπράττετε, πως οδεύουμε προς την Σύνοδο;
Πρέπει να θυμόμαστε τρεις κρίσιμες παραμέτρους. Πρώτον, ότι η Σύνοδος Κορυφής ως θεσμός ούτως ή άλλως καθορίζει γενικά πλαίσια και δίνει γενικές κατευθύνσεις, οπότε η εξειδίκευση συγκεκριμένων μέτρων για την Τουρκία άμεσα μοιάζει απίθανη. Δεύτερον, ότι η λήξη της γερμανικής προεδρίας στην ΕΕ και το πέρασμα της σκυτάλης στην Πορτογαλία είναι απίθανο να συνδυαστούν με πραγματικές κυρώσεις στην Τουρκία.
Τρίτον και εξίσου σημαντικό, η συγκεκριμένη Σύνοδος θα εστιαστεί κυρίως στο πρόβλημα της Ουγγαρίας και της Πολωνίας που ενδέχεται να δυναμιτίσει την πορεία της ΕΕ τα επόμενα χρόνια και την διαχείριση των συνεπειών της πανδημίας. Αναφέρομαι στις διαπραγματεύσεις για την έγκριση του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021-2027 της ΕΕ καθώς επίσης και του Ταμείου Ανάκαμψης για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της πανδημίας.
Το παρόν Πλαίσιο λήγει στο τέλος του Δεκεμβρίου και η Σύνοδος επείγεται να βρει λύση καθώς χρειάζεται ομοφωνία τόσο για το Πλαίσιο όσο και για το Ταμείο, διότι ως γνωστόν η Ουγγαρία και εν μέρει η Πολωνία δεν συμφωνούν με τη σύνδεσή τους με τον σεβασμό του κράτους δικαίου. Σε αυτή την κομβική στιγμή αναζήτησης λύσεων, οι σχέσεις του Βερολίνου με το Παρίσι δεν πρόκειται να επηρεαστούν ιδιαίτερα από τις υπαρκτές διαφορές στο ζήτημα της Τουρκίας.
Οπότε η Σύνοδος θα επικεντρωθεί περισσότερο σε αυτό το ζήτημα που είναι φλέγον για το μέλλον της Ένωσης και λιγότερο στην Τουρκία. Για την Τουρκία θα ειπωθούν ορισμένα πιο σκληρά πράγματα σε σχέση με το παρελθόν, θα φανεί ένα βαρύ κλίμα, αλλά επί της ουσίας θα υπάρξει παραπομπή σε μελλοντικές περαιτέρω αποφάσεις και ενέργειες.
- Ας πάμε σε ένα άλλο μέτωπο. Μετά τις πρόσφατες βολές Πομπέο κατά Τσαβούσογλου στην Σύνοδο του ΝΑΤΟ και το παρασκήνιο που αποκάλυψε ο Ν. Δένδιας, έγινε γνωστό ότι το νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό (NDAA) του 2021 προβλέπει την επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας για την απόκτηση του ρωσικού συστήματος S-400. Τι μπορεί να σημαίνει αυτό στην πράξη;
Πρόκειται για σημαντική εξέλιξη. Οι σχετικές διατυπώσεις στον εγκριθέντα νέο αμυντικό προϋπολογισμό φέρνουν την Τουρκία πιο κοντά σε κυρώσεις βάσει του Νόμου του 2017 (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act - CAATSA) για τις κυρώσεις σε χώρες που εξοπλίζονται από την Ρωσία. Είναι πιθανό ο Τραμπ να εξακολουθήσει να προστατεύει την Τουρκία είτε άμεσα (σε σχέση με τη συγκεκριμένη πρόβλεψη) είτε παρεμπιπτόντως, καθώς έχει ήδη απειλήσει με βέτο τον αμυντικό προϋπολογισμό στο σύνολό του για να πιέσει το Κογκρέσο σε σχέση με ένα άλλο, άσχετο νομοθέτημα, μια κίνηση που έχει ήδη επισύρει οξύτατες επιθέσεις όχι μόνο από Δημοκρατικούς αλλά και από Ρεπουμπλικανούς νομοθέτες. Ακόμη και εάν γίνει έτσι, ο Μπάϊντεν θα έχει κληρονομήσει ένα σημαντικό εργαλείο για να νουθετήσει την Άγκυρα.
Πάντως σε κάθε περίπτωση, οι ΗΠΑ τουλάχιστον πάγωσαν το πρόγραμμα των F-35 για την Τουρκία, ενώ δυστυχώς από την άλλη πλευρά στο εσωτερικό της ΕΕ δεν βλέπουμε τη Γερμανία να πράττει ανάλογα με το δικό της πρόγραμμα των υποβρυχίων για την Τουρκία. Το έχουμε επισημάνει και στο παρελθόν. Η σύγκριση είναι δυσάρεστη αλλά δίκαιη, καθώς αναφέρεται και στις δυο περιπτώσεις σε παλαιότερα προγράμματα που τρέχουν από χρόνια, κάτι που το Βερολίνο επιμένει να προβάλλει ως λόγο αδυναμίας ακύρωσης της παράδοσης των υποβρυχίων στην Άγκυρα.
- Με μια φράση, πώς θα αποδίδατε τις εξελίξεις των ημερών;
Στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ η εσωτερική διαφωνία με Ουγγαρία–Πολωνία επισκιάζει το ζήτημα των σχέσεων με την Τουρκία, ενώ στο διεθνές περιβάλλον η Ρωσία με νέες δηλώσεις εξωθεί την Τουρκία σε σκληρή στάση.
