Του Γιάννη Μαντζίκου
Την ώρα που στη Βουλή των Αντιπροσώπων και στη συνέχεια στη Γερουσία των ΗΠΑ αναμένεται να κριθεί το μέλλον της προεδρίας του Ντόναλντ Τραμπ με αφορμή την έρευνα για το σκάνδαλο με την Ουκρανία, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν την ιστορία πίσω από τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη, τον άγνωστο Έλληνα ζωγράφο, τα έργα του οποίου έχουν σφραγίσει εικονογραφικά το Καπιτώλιο, το μέρος δηλαδή όπου θα παιχθεί το μέλλον του Αμερικανού προέδρου.
Εξάλλου, ένα νέο άγαλμα του ζωγράφου κοσμεί εδώ και λίγο καιρό το πάρκο Brown-Leanos στο Ουέστ Γκεϊτσέρκλ στην Ανάπολις του Μέριλαντ με πρωτοβουλία της τοπικής ελληνικής και ιταλικής κοινότητας προς τιμήν του ανθρώπου που ο συγγραφέας Γρηγόρης Χαλιακόπουλος αποκάλεσε στο βιβλίο του «Ο ζωγράφος με τις τρεις πατρίδες».
Όλα ξεκίνησαν από τα Φιλιατρά Μεσσηνίας, όπου γεννήθηκε ο πατέρας του Κωνσταντίνου, Σταύρος Μπρουμίδης, γόνος μιας εκ των παλαιότερων οικογενειών της πόλης. Κάποια στιγμή η ζωή τον υποχρέωσε να μεταναστεύσει στην Ιταλία, όπου γνώρισε την Άννα Μπιανκίνι. Μαζί της, στις 26 Ιουλίου 1805, απέκτησε τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη και η γέννηση αυτού του παιδιού ήταν η απαρχή ώστε το όνομα Μπρουμίδης να μείνει στην αιωνιότητα.
Την εποχή εκείνη στην Ιταλία ανθούσαν οι τέχνες και οι επιρροές από μεγάλους Ιταλούς ζωγράφους της Αναγέννησης ήταν έντονες.
Ο μικρός Κωνσταντίνος δείχνει από την αρχή την κλίση του στη ζωγραφική και πιτσιρίκος ακόμα φιλοτεχνεί τοιχογραφίες στα παλάτσο της αριστοκρατίας. Όταν μεγαλώνει, σπουδάζει ζωγραφική στην Ακαδημία του Αγίου Λουκά στη Ρώμη και έχει δασκάλους μεγάλα ονόματα της ιταλικής τέχνης.
Ως εκ τούτου, το 1840 του ανέθεσε ο πάπας Γρηγόριος ΙΣΤ'' τη διόρθωση μιας μισοκατεστραμμένης τοιχογραφίας του Ραφαέλο στη στοά του Βατικανού. Αργότερα δημιουργεί μόνος του μια τοιχογραφία του Αρχάγγελου Μιχαήλ, κι επίσης παίρνει εντολή να φιλοτεχνήσει το πορτρέτο του πάπα Πίου Θ'' για τη στοά του Βατικανού.
Το 1848 η Ιταλία ήταν ένα ηφαίστειο. Ο λαός ζητούσε την Ένωση όλων των ιταλικών κρατιδίων. Οι πάπες αντιδρούσαν. Οι φιλελεύθερες ιδέες του Μαντσίνι και του Γκαριμπάλντι συνέπαιρναν τις λαϊκές μάζες. Εκείνη την εποχή ο Μπρουμίδης υπηρετούσε σαν λοχαγός του Βατικανού, παράλληλα με τις καλλιτεχνικές του ασχολίες. Σε μια συμπλοκή αρνήθηκε να πυροβολήσει και έτσι φυλακίστηκε επί δεκατέσσερις μήνες και αποφυλακίστηκε με τον όρο να μην ξαναγυρίσει στην Ιταλία.
Στις ΗΠΑ
Στις 18 Σεπτεμβρίου 1852 έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να επιβιώσει, αρχικά εργάστηκε ως ζωγράφος και έφτιαξε δεκάδες πορτρέτα. Φιλοτέχνησε τη «Σταύρωση του Χριστού» στον ναό του Αγίου Στεφάνου και το 1854 ταξίδεψε στο Μεξικό, όπου ζωγράφισε την «Αγία Τριάδα» στον μητροπολιτικό ναό της πρωτεύουσας. Σιγά σιγά η φήμη του εξαπλώθηκε και οι Αμερικανοί τού ανέθεσαν να κοσμήσει τους τοίχους του Καπιτωλίου, για το οποίο εργάστηκε μέχρι τον θάνατό του. Το κτίριο σχεδιάστηκε από τον Γουίλιαμ Θόρτον το 1793 και ήταν εμπνευσμένο από τη δυτική πρόσοψη του Λούβρου και το Πάνθεον του Παρισιού. Το Καπιτώλιο κατασκευαζόταν από το 1793 μέχρι το 1811, αν και η πρώτη σύγκληση του Κογκρέσου έγινε το 1800, μέσα στο ημιτελές κτίριο.
Η πρώτη του δουλειά στον ναό της αμερικανικής δημοκρατίας ήταν η αίθουσα συνεδριάσεων της Επιτροπής Γεωργίας. Την ώρα που στήνει τις σκαλωσιές του, ο υπουργός Πολέμου, Τζέφερσον Ντέιβις, μεσολαβεί ώστε να γίνουν δέκα τα δολάρια της ωριαίας αμοιβής του, από τα οχτώ της αρχικής συμφωνίας.
Ένα από τα σημαντικότερα έργα του (αν όχι το σημαντικότερο) είναι η «Αποθέωση του Ουάσινγκτον», το οποίο κοσμεί την οροφή του κτιρίου και φιλοτεχνήθηκε αμέσως μετά τον αμερικανικό εμφύλιο. Είναι εμπνευσμένο από την ελληνική μυθολογία και ο Ουάσινγκτον απεικονίζεται στον ουρανό, ντυμένος με μοβ ένδυμα. Δεξιά και αριστερά του στέκονται οι θεές Νίκη και Ελευθερία, ενώ περιτριγυρίζεται από φιγούρες όπως η θεά Αθηνά, που συμβολίζει τη σοφία, και ο θεός Ηφαιστος, που εκπροσωπούσε την ακμάζουσα βιομηχανική παραγωγή. Λέγεται πως ο Μπρουμιδης δούλευε ώρες ατελείωτες πάνω στις σκαλωσιές, ώστε να έχει το Καπιτώλιο τη σημερινή μορφή και αίγλη του, παγκοσμίως. Πληρώθηκε, σύμφωνα με τις γραπτές μαρτυρίες, από το λογιστικό τμήμα του Καπιτωλίου, για το συνολικό έργο του μέσα στην πάροδο των ετών με το ποσό των 80.712 δολαρίων.
Μεταξύ άλλων, έργα του στο Καπιτώλιο είναι η «Νομοθεσία» στην προεδρική αίθουσα του Senate Annex και το πορτρέτο του Βενιαμίν Φραγκλίνου στην ίδια αίθουσα. Στο θόλο του Καπιτωλίου έχει επίσης ζωγραφίσει τη θεά Αθηνά να συζητάει με τον Βενιαμίν Φραγκλίνο, τον εφευρέτη του τηλεγράφου Mορς και τον Φούλτον, εφευρέτη του πρώτου ατμόπλοιου, σε μια αλληγορία τέχνης και γραμμάτων.
Ξεχασμένος...
Ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης, που τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε μέσα στη μοναξιά και τη φτώχεια, ποτέ δεν έπαψε να ζωγραφίζει για το Καπιτώλιο, ακόμα κι όταν ήταν άρρωστος. Πέθανε στην Ουάσιγκτον στις 19 Φεβρουαρίου 1880. Ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Γκλένγουντ, το νεκροταφείο των διασημοτήτων της Ουάσινγκτον, το μνήμα του παρέμεινε ωστόσο χωρίς επιγραφή. Για τα επόμενα 72 χρόνια κανείς δεν θα ασχολούνταν μαζί του, μέχρι να αρχίσει τουλάχιστον η προσωπική οδύσσεια της ξεναγού του Καπιτωλίου το 1952 για να αναβιώσει και πάλι στη συλλογική μνήμη των Αμερικανών τον άνθρωπο που φιλοτέχνησε τα αμερικανικά ιδεώδη στο λίκνο της δημοκρατίας.
«Θα μου επιτρέψετε να κάνω ειδική μνεία της θαυμαστής ιδιοφυΐας, που επί τόσο πολύ χρόνο, τόσο ευγενικά και τόσο ωραία είναι συνυφασμένη με το Καπιτώλιο», σχολίασε ο γερουσιαστής Βούρχις το 1880 για τον Έλληνα ζωγράφο, ο οποίος το 2008 έλαβε μεταθανάτια το Χρυσό Μετάλλιο του Κογκρέσου σε αναγνώριση της προσφοράς του στο αμερικανικό κράτος.
* Αναδημοσίευση από τον «Φιλελεύθερο» της Τρίτης 05 Νοεμβρίου 2019.
AP PHOTO
