«Μέσα σε μια μέρα “συνάντησα” την Μελουζίνη τρεις φορές, σε ένα πηγάδι, στην πρόσοψη μιας πόρτας και σε ένα διήγημα. Κατάλαβα αμέσως πως έψαχνε τρόπο να μπει στο βιβλίο», υποστηρίζει η Κωνσταντία Σωτηρίου για την ηρωίδα της που «φρόντισε» να την συναντήσει. Η νεαρή συγγραφέας από την Κύπρο που ήρθε κι αγαπήθηκε και βραβεύτηκε από το πρώτο κιόλας βιβλίο της, μιλώντας στο liberal.gr αποκαλύπτει εμμονές, τελετουργία γραφής, συγγραφικά πλάνα και κόσμους, μας ανοίγει το εργαστήρι της και την καρδιά της.
«Ίσως υποσυνείδητα να αναζητώ ηρωίδες που έζησαν κάποια δράματα. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου ο συγγραφέας έχει ένα κοινωνικό ρόλο να επιτελέσει και θέλω οι ηρωίδες μου να δικαιώνονται μέσα από τα βιβλία μου», θα πει όσον αφορά τις επιλογές.
Και για τις εμμονές της: «Νοουμένου ότι και τα τρία μου βιβλία αποτελούν μέρος μιας τριλογίας (για το πώς οι γυναίκες στην Κύπρο διηγούνται τον πόλεμο) θα έλεγα πως ναι, έχω την εμμονή να επανέρχομαι στην γυναικεία αφήγηση, στην προφορικότητα, στις δοξασίες, στους θρύλους και τα παραμύθια. Βασική μου εμμονή θα έλεγα είναι οι γυναίκες αφηγήτριες και ο κόσμος τους. Είναι μέσα σε αυτό τον κόσμο που νιώθω καλά».
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κυρία Σωτηρίου, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Γράφω τα πρωινά που είναι ή ώρα που έχω καθαρό μυαλό. Αυτό που θέλω περισσότερο από όλα είναι να είμαι ήρεμη, ξεκούραστη και συγκεντρωμένη –συνθήκες που δεν ισχύουν πλέον τόσο συχνά Θέλω να είμαι «γεμάτη», από ενέργεια, από αγάπη, από εικόνες για να μπορέσω να γράψω. Από εκεί και πέρα γράφω πάντα στο σπίτι μου, συνήθως στο σαλόνι κι έχω πάντα δίπλα μου το αγαπημένο μου φλιτζάνι με ζεστό τσάι. Και την αγαπημένη μου συλλογή από γάτες που μαζεύω από τα ταξίδια μου.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Χρειάζομαι οπωσδήποτε πλάνο, θέλω να ξέρω πού πηγαίνω. Έχω πάντα ένα βασικό σκαρίφημα για το πώς θα γραφτεί, ποιοι θα είναι οι κεντρικοί ήρωες, αν θα έχω πολλές φωνές και αν θα έχω κείμενα στην διάλεκτο. Είμαι άτομο της προεργασίας. Πιστεύω πως τα βιβλία θέλουν δουλειά και έρευνα, δεν φτάνει μόνο η έμπνευση.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Η «Πικρία Χώρα», που είναι το τελευταίο. Όχι πως γράφτηκε αλλόκοτα όσο για το ότι μέχρι την τελευταία στιγμή έκανα αλλαγές και πρόσθετα μικρά κείμενα. Φτάσαμε σχεδόν στο τυπογραφείο για να νιώσω πως έφτασε και το βιβλίο στο τέλος. Στα άλλα μου βιβλία ήμουν πιο σίγουρη όταν παρέδιδα το κείμενο.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Νοουμένου ότι και τα τρία μου βιβλία αποτελούν μέρος μιας τριλογίας (για το πώς οι γυναίκες στην Κύπρο διηγούνται τον πόλεμο) θα έλεγα πως ναι, έχω την εμμονή να επανέρχομαι στην γυναικεία αφήγηση, στην προφορικότητα, στις δοξασίες, στους θρύλους και τα παραμύθια. Βασική μου εμμονή θα έλεγα είναι οι γυναίκες αφηγήτριες και ο κόσμος τους. Είναι μέσα σε αυτό τον κόσμο που νιώθω καλά.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Να μου κινήσει εμένα πρώτα από όλα το ενδιαφέρον. Να είναι μια καλή ιστορία. Να σκεφτώ επίσης πως αυτή είναι μια ιστορία που να μπορεί να λεχθεί. Και μετά να δω αν θα μπορέσω να την πω εγώ όπως την θέλω, με τα δικά μου μέσα, την δική μου την γλώσσα. Πιστεύω πως δεν μετρά μόνο η ιστορία αλλά και πως θα την αφηγηθείς την ιστορία.
- Τι χρειάζεται ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωας σας ή ηρωίδα σας;
Θέλω οι ηρωίδες μου, επειδή συνήθως επιλέγω ηρωίδες, να είναι ανθρώπινοι. Και βλέπω να έχω μια ροπή να δώσω λόγο σε αυτούς που δεν μπορούν να μιλάνε. Να πω δηλαδή ανείπωτες ιστορίες, ατόμων που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να μαρτυρήσουν για αυτά που έζησαν. Ίσως υποσυνείδητα να αναζητώ ηρωίδες που έζησαν κάποια δράματα. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου ο συγγραφέας έχει ένα κοινωνικό ρόλο να επιτελέσει και θέλω οι ηρωίδες μου να δικαιώνονται μέσα από τα βιβλία μου.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Η Μελουζίνη. Όχι ακριβώς ηρωίδα, την αναφέρω σε ένα απόσπασμα στο τρίτο βιβλίο μου. Με βασάνιζε λίγο πώς να ενώσω τα κείμενα του βιβλίου σε κάποια στιγμή και ήθελα αυτό το κάτι που θα έδινε πνοή στην ιστορία. Μέσα σε μια μέρα «συνάντησα» την Μελουζίνη τρεις φορές, σε ένα πηγάδι, στην πρόσοψη μιας πόρτας και σε ένα διήγημα. Κατάλαβα αμέσως πως έψαχνε τρόπο να μπει στο βιβλίο.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Δεν θα ξεχάσω ποτέ την εντύπωση που μου έκανε η «Αστραδενή» της Ευγενίας Φακίνου. Έκτοτε διάβασα κι άλλα βιβλία που συγκλόνισαν τον κόσμο μου, ποτέ όμως άλλο που να με τραντάξει τόσο όσο τότε. Κοιτάζοντας πίσω πιστεύω πως μαζί με το βιβλίο ήταν πολλά πράγματα. Η ηλικία που το διάβασα, οι συνθήκες που εκείνη την εποχή βίωνα.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Το Διπλό Βιβλίο του Δημήτρη Χατζή. Είναι το αγαπημένο μου βιβλίο, το βιβλίο που με παρηγορεί και σε αυτό επιστρέφω πάντα. Δεν νομίζω ότι μου άλλαξε η ζωή, αλλά το διαβάζω πάντα όταν νιώθω πως αλλάζει η ζωή μου.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Μου αρέσει πολύ η Αλίς Μονρό, η Μαρία Μήτσορα, η Έλενα Μαρούτσου και η Κάλλια Παπαδάκη από τις πιο σύγχρονες, ο Φίλιπ Λάρκιν, ο Μανόλης Αναγνωστάκης και η Κατερίνα Γώγου.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Σε όλα μου τα βιβλία υπάρχει πάντα μια μουσική υπόκρουση την οποία ακούω μόνο εγώ. Μου αρέσει να ακούω εθνίκ τραγούδια σε γλώσσες που δεν καταλαβαίνω, σέρβικα ή κάτι τουρκικές διαλέκτους που μιλάνε στα βάθη της Ανατολίας και με δυσκολεύουν όταν τις ακούω. Αυτό στην αρχή. Μετά θέλω σιωπή και ησυχία για να γράψω. Πρόσφατα έλαβα μέρος σε μια εκπληκτική διαδραστική εκδήλωση όπου κληθήκαμε με άλλες δύο συγγραφείς να γράψουμε κείμενα με έμπνευση τα έργα της πρωτοπόρου Κύπριας ζωγράφου Λουκίας Νικολαϊδου και αντιλήφθηκα πόσο η συγγραφή μπορεί να μιλά με πολλές τέχνες.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Ακόμα είμαι στην στήσιμο, στο πλάνο και στην έρευνα. Δεν θέλω να πω για την ώρα το θέμα. Αλλά ετοιμάζομαι να γράψω κάτι που αγγίζει ξανά τις εμμονές μου. Τις ανείπωτες ιστορίες του κόσμου μου. Να δώσω λόγω στις γυναίκες. Άλλωστε για αυτές τις εμμονές μας είναι που γράφουμε.
[Το εργαστήρι του συγγραφέα]
* Η Κωνσταντία Σωτηρίου είναι συγγραφέας.
