Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών σε Ισπανία και Ιταλία είναι ενδεικτικές του θολού τοπίου που επικρατεί αναφορικά με την εφαρμογή του κανόνα για το bail-in στις διασώσεις τραπεζών και των ανησυχιών για τις επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη των καταθετών.
Η Banco Popular στην Ισπανία διασώθηκε κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, τουλάχιστον σύμφωνα με τις αρμόδιες αρχές. Ο τραπεζικός κολοσσός Santander έσπευσε να αναλάβει τις τύχες της Popular και όλοι «πανηγύριζαν» που δεν χρησιμοποιήθηκαν χρήματα των φορολογούμενων και ταυτόχρονα δεν πειράχθηκαν οι καταθέσεις. Βέβαια, οι κάτοχοι ομολόγων χαμηλής εξασφάλισης και οι μέτοχοι της Banco Popular είδαν τις επενδύσεις τους να «εξαϋλώνονται».
Στην Ιταλία, οι αρχές τρέχουν να βρουν αγοραστή αλλά δεν βρίσκουν. Τα περιθώρια στενεύουν απειλητικά καθώς δύο τράπεζες της περιφέρειας του Veneto, Banca Popolare di Vicenza και Veneto Banca, καλούνται να εξασφαλίσουν 1,2 δισ. ευρώ από ιδιώτες, στο πλαίσιο μιας «προληπτικής» ανακεφαλαιοποίησης, πριν οι εκροές καταθέσεων λάβουν τη μορφή χιονοστιβάδας. Είναι μία παρόμοια λύση με αυτή που προωθήθηκε για την Monte Paschi. Μάλιστα, ο υπουργός Οικονομικών της Ιταλίας, Pier Carlo Padoan σχεδόν πανηγυρίζει, και αυτός, υποστηρίζοντας ότι το bail-in δεν θα εφαρμοστεί καθόλου σε αυτές τις τράπεζες.
Το Liberal απευθύνθηκε στον Ιταλό καθηγητή Οικονομικών Lorenzo Codogno, ο οποίος έχει διατελέσει επικεφαλής οικονομολόγος του υπουργείου Οικονομικών της Ιταλίας την περίοδο 2006-2015. Όπως εκτιμά ο κ. Codogno, μπορεί η οδηγία για τη συμμετοχή των ιδιωτών στις διασώσεις τραπεζών να βρίσκεται σε πλήρη ισχύ, ωστόσο οι ευρωπαϊκές αρχές θέλουν με κάθε τρόπο να αποφύγουν την εμπλοκή των νοικοκυριών.
Συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μαριόλη
- Κύριε Codogno, πιστεύετε ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές Αρχές τις τραπεζικές κρίσεις και πιο συγκεκριμένα την περίπτωση της ισπανικής Banco Popular και των τραπεζών του Veneto, είναι ο ενδεδειγμένος έτσι ώστε να μην προκληθεί χάος στις αγορές;
Δεν θα έλεγα ότι η Banco Popular αποτελεί ένα ιδανικό παράδειγμα διότι όπως διαβάζουμε η τράπεζα αντιμετώπιζε μία τρομακτική κρίση ρευστότητας και ήταν θέμα ωρών να οδηγηθεί σε «λουκέτο». Πιστεύω λοιπόν, πως το γεγονός ότι μία μεγαλύτερη τράπεζα την διέσωσε - το οποίο εξαρτάται πολύ από την αξία των δραστηριοτήτων της κλπ - είναι μία σωστή απόφαση. Όπως γνωρίζετε, στην Ιταλία υπάρχουν δύο τράπεζες που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, οι δύο τράπεζες του Veneto, αλλά δεν υπάρχει αγοραστής. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά της Ιταλίας με την Ισπανία στην παρούσα φάση. Ότι στην Ιταλία δεν υπάρχει αγοραστής.
- Ναι, όμως, οι τράπεζες που σήμερα δεν βρίσκουν αγοραστή και δεν έχουν τα κεφάλαια που απαιτούνται, έχουν περάσει τα stress tests της ΕΚΤ. Μήπως υπάρχουν κενά στην όλη διαδικασία;
Θα πρέπει να δούμε κάθε τράπεζα ξεχωριστά. Εξαρτάται από το επιχειρηματικό μοντέλο και τα οικονομικά στοιχεία κάθε τράπεζας. Εξαρτάται, επίσης, από το πως αντιμετωπίζονται τα «κόκκινα» δάνεια. Από το κατά πόσο επιτυγχάνεται μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων. Γι' αυτόν ακριβώς το λόγο είναι δύσκολο να μιλήσουμε συνολικά και γενικευμένα. Πιστεύω ότι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να δούμε κάθε περίπτωση τράπεζας ξεχωριστά.
- Μήπως οι ευρωπαϊκές Αρχές θέλουν, κατά κάποιο τρόπο, να αποφύγουν την εφαρμογή της Οδηγίας για το bail-in;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θέλουν να εφαρμόσουν την Οδηγία, όμως το πρόβλημα είναι ότι αναγκαστικά θα πρέπει να δείξουν μεγαλύτερη ευελιξία. Βλέπετε, για παράδειγμα, τόσο στην περίπτωση των τραπεζών του Veneto, όσο και στην περίπτωση της Monte Paschi, θα εφαρμοστεί μία προληπτική ανακεφαλαιοποίηση, η οποία στην ουσία είναι ένας τρόπος να παρακαμφθούν οι κανονισμοί, όμως θα πρέπει όλο αυτό να γίνει με ευελιξία.
Διότι υπάρχουν συγκεκριμένες περιπτώσεις τραπεζών που αν οδηγηθούν σε ένα «πλήρες» bail-in, θα μπορούσαν να προκληθούν συστημικά προβλήματα. Κάτι τέτοιο συμβαίνει στην Ιταλία, γιατί πολλά από τα ομόλογα των τραπεζών βρίσκονται σε χέρια ιδιωτών επενδυτών που είναι νοικοκυριά.
Συνεπώς, οι αρχές θα πρέπει να είναι προσεκτικές. Πρέπει πιστεύω να επιτραπεί ένας βαθμός ευελιξίας. Όπως γνωρίζετε, στην περίπτωση των δύο τραπεζών στην περιφέρεια του Veneto, οι Βρυξέλες επιτρέπουν την προληπτική ανακεφαλαιοποίηση αλλά απαιτούν την άντληση 1,2 δισ. ευρώ από ιδιώτες κάτι που εκτιμώ ότι είναι αρκετά δύσκολο. Πιστεύω, ωστόσο, ότι στο τέλος της ημέρας ο τραπεζικός κλάδος θα δώσει τα χρήματα που απαιτούνται.
- Στην Ιταλία, το πρόβλημα είναι, όπως λέτε, ότι αν εφαρμοστεί χωρίς καμία «εξαίρεση» ο κανονισμός, τότε θα υπάρξουν επιπτώσεις για τα νοικοκυριά. Στην Ελλάδα, στην περίπτωση που εφαρμοζόταν το bail-in θα επηρέαζε τους καταθέτες. Σε ένα τέτοιο σενάριο, πως θα μπορούσαν οι αρχές να δείξουν ευελιξία;
Νομίζω ότι κανείς δεν θέλει να φτάσουμε σε αυτό το σημείο. Αυτό που θέλουν είναι το σύστημα να ξεφύγει από την κρίση σταδιακά και να βρει λύσεις σε όλα τα προβλήματα. Όλοι θέλουν να αποφύγουν την εμπλοκή των καταθέσεων σε bail-in.
Ενδεχομένως, λοιπόν, οι αρχές θα ασκήσουν πιέσεις στις τράπεζες να προχωρήσουν σε εκδόσεις ομολόγων, μετατρέψιμων ομολόγων, τα οποία είναι επιλέξιμα για bail-in, στην περίπτωση που αυτό χρειαστεί. Εκτιμώ ότι θα κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση. Βασικά, οι αρχές θα ασκούν πιέσεις στις τράπεζες να εκδίδουν ομόλογα τα οποία πληρούν τις προδιαγραφές για να συμμετάσχουν σε ενδεχόμενο bail-in. Άρα, στην περίπτωση που δεν μπορεί να αποφευχθεί το «κούρεμα», τα ομόλογα αυτά θα υποστούν πρώτα τις συνέπειες και όχι οι καταθέτες.
