ΤουΒ ΚωνσταντίνουΒ Σαραβάκου*
Οι περισσότερες μορφές κοινωνικής οργάνωσης που εκκινούν από μία κοινωνιοκεντρική βάση θεωρούν την κρατική οργάνωση ως την αντιπροσωπευτική δύναμη του συνόλου της κοινωνίας, δηλαδή κράτος και κοινωνία σχεδόν ταυτίζονται. Αν και ορισμένες αναρχικές θεωρίες όπως και η μαρξική προσέγγιση θεωρούν το κράτος εχθρό, καθώς το αντιλαμβάνονται ως καπιταλιστικό κράτος, οι σημερινές κοινωνιοκεντρικές προσεγγίσεις από τη ριζοσπαστική Αριστερά μέχρι τη λαϊκίστικη Δεξιά συνεχίζουν να θεωρούν το κράτος ταυτόσημο με την κοινωνία.
Αυτή η πεποίθηση αποτυπώνεται πιο καθαρά στο διαρκές αίτημα της αναδιανομής των πόρων και της κρατικής παρέμβασης στην ιδιωτική ζωή των ατόμων. Το κράτος πρέπει να έχει έσοδα, γιατί το κράτος πρέπει να φροντίσει τους ανθρώπους, άρα το κράτος προωθεί το κοινωνικό καλό, το κράτος είναι κοινωνικό, το κράτος είναι καλό. Το κοινωνικό καλό (ή αγαθό) ταυτίζεται με τη δραστηριοποίηση του κράτους στην ιδιωτική σφαίρα των πολιτών.
Αυτός ο συλλογισμός είναι πολλαπλώς εσφαλμένος, όχι μόνο για όσες και όσους απεχθάνονται την καταναγκαστική αλλά απαραίτητη, ώς έναν βαθμό, φύση του κράτους, αλλά και για τους ανθρώπους που αναζητούν την αποτελεσματικότητα στην κρατική πρόνοια. Όταν το κράτος παρεμβαίνει, δεν προσπαθεί να εξασφαλίσει κάποιο κοινωνικό αγαθό, αλλά όπως έχει δείξει η σχολή της δημόσιας επιλογής (public choice theory) το κράτος αποτελείται επίσης από άτομα που επιδιώκουν να πραγματώσουν τους δικούς τους σκοπούς. Συνεπώς, ότι το κράτος θα παρέμβει δεν διασφαλίζει με κανέναν τρόπο ότι ένα κοινωνικό αγαθό πρόκειται να ευνοήσει τους πολίτες.
Όπως εύκολα διαπιστώνουμε από τα αποτελέσματα της κοινωνικής πολιτικής στην Ελλάδα, αν και σχεδόν το 20% του ΑΕΠ πηγαίνει σε δαπάνες κοινωνικής προστασία, μόλις το 3%-4% του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της σχετικής φτώχειας καταφέρνει να ανακουφιστεί από τις σχετικές κοινωνικές μεταβιβάσεις. Το μεγαλύτερο μέρος της δαπάνης της κοινωνικής προστασίας αφορά συντάξεις και όχι την ανακούφιση των αδύναμων. Το κράτος διαχειρίστηκε και συνεχίζει να διαχειρίζεται τους πόρους των πολιτών με σκοπό τη δική του αναπαραγωγή και όχι την επίτευξη ενός κοινωνικού αγαθού, όπως οι φίλοι του κράτους υποστηρίζουν.
Το κοινωνικό, δηλαδή η κοινωνία και τα άτομα που την απαρτίζουν και η ευημερία τους, δεν πρέπει να ταυτίζεται με το κρατικό. Το κράτος έχει την τάση να μεγαλώνει καταλαμβάνοντας όλο και περισσότερο χώρο στην ιδιωτική σφαίρα των πολιτών. Είναι εκεί για να προσφέρει τις υπηρεσίες που αν δεν υπήρχε το κράτος θα αύξαναν τη βία στη ζωή μας. Το κοινωνικό μπορεί να επιτευχθεί χωρίς να εξαρτάται από το κρατικό, η κοινωνία των πολιτών το αποδεικνύει καθημερινά.
*Ο ΚωνσταντίνοςΒ ΣαραβάκοςΒ είναι ερευνητής του ΚΕΦίΜ, πολιτικός επιστήμονας.
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Παρασκευής 3 Ιανουαρίου
