Αξιοποιώντας το άρτια εκπαιδευμένο και εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, την εδραιωμένη θέση της χώρας στον παγκόσμιο χάρτη της Έρευνας & Ανάπτυξης ο τομέας των Επιστημών Υγείας και Φαρμάκου παρουσιάζει εξαιρετική δυναμική ανάπτυξης βασιζόμενος τόσο στην εγχώρια αγορά, όσο και στην επέκτασή του εκτός των Ελληνικών συνόρων.
Τα τελευταία χρόνια το ελληνικό οικοσύστημα των Επιστημών Υγείας εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς, με όλο και περισσότερες νεοσύστατες και νεοφυείς επιχειρήσεις να εγκαθιστούν διεθνείς συνεργασίες με καταξιωμένες επιχειρήσεις του εξωτερικού στον τομέα της Έρευνας & Ανάπτυξης, με στόχο την ανάπτυξη ανταγωνιστικών προϊόντων και υπηρεσιών. Σε αυτή τη δυναμική ανάπτυξη, καθοριστικό ρόλο παίζει η συμβολή των ελληνικών υποδομών Έρευνας & Ανάπτυξης, οι οποίες αποτελούνται από διεθνώς αναγνωρισμένα Ερευνητικά Ινστιτούτα, ερευνητικές ομάδες και Πανεπιστημιακές Ερευνητικές μονάδες.
Οι Κλινικές μελέτες, ένας τομέας που μπορεί να δεκαπλασιαστεί σε μικρό χρονικό διάστημα με ελάχιστο κόστος . Η μόνη πραγματική & αναγκαία επένδυση αποτελεί και το συγκριτικό και απόλυτο πλεονέκτημα της Ελλάδας: πληθώρα εξειδικευμένου προσωπικού στο Χώρο των Επιστημών Υγείας (Γιατροί, Φαρμακοποιοί, Νοσηλευτές, Βιολόγοι,…)
Έχοντας ως κινητήριο μοχλό των προβλημάτων την υπερσυνταγογράφηση (70 εκατ. συνταγές αντιστοιχούν ετησίως σε λιγότερο από 11 εκατ. Ανθρώπους), την υπερτιμολόγηση ιατρικών υλικών και συσκευών, την λειτουργία των κρατικών νοσοκομείων χωρίς διπλογραφικά λογιστικά συστήματα και μηχανοργάνωση και πολλά άλλα, κρίνεται επιτακτική η ανάγκη ύπαρξης ενός διαρθρωτικού μοντέλου ανταγωνιστικότητας στο χώρο της υγείας, έχοντας ως πρωταρχικό πυλώνα την αύξηση του αριθμού των κλινικών μελετών που πραγματοποιούνται στα Ελληνικά Νοσοκομεία .
Oι νέες κλινικές μελέτες προσφέρουν σημαντικά οφέλη που αφορούν:
- τους ασθενείς: Περίπου 5 000 ασθενείς έχουν πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα, δωρεάν επισκέψεις, διαδικασίες, εξετάσεις, στα πλαίσια της μελέτης. πρώιμη πρόσβαση σε φάρμακα που δεν κυκλοφορούν ακόμα στην Ελλάδα, πρόσβαση σε καινοτόμα φάρμακα και σε «ορφανά» φάρμακα (για σπάνια νοσήματα), εντατικότερη απ’ ότι συνήθως παρακολούθηση των συμπτωμάτων και της κατάστασης της υγείας του ασθενούς κατά τη διάρκεια της μελέτης
- την ερευνητική κοινότητα: Η επένδυση σε ερευνητές και επαγγελματίες υγείας με τη διεξαγωγή κλινικών μελετών συμβάλλει στην αύξηση της επιστημονικής και της ακαδημαϊκής έρευνας στη χώρα. Οι κλινικές μελέτες ωφελούν την ερευνητική κοινότητα στο εσωτερικό μιας χώρας με τη διαμόρφωση περιβάλλοντος για υψηλού κύρους δημοσιεύσεις και διεθνείς συνεργασίες. Παράλληλα, οι επαγγελματίες υγείας με την εισαγωγή νέων φαρμάκων στη θεραπευτική φαρέτρα έχουν τη δυνατότητα επιλογής της κατάλληλης θεραπείας ανά περίπτωση.
- την ευρύτερη οικονομία: εισροή σημαντικών κεφαλαίων στην Ελλάδα, σημαντική πηγή νέων θέσεων εργασίας, αύξησης της απασχόλησης και στο εθνικό σύστημα υγείας με βελτίωση της οργάνωσης και του εξοπλισμού. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, οι αποζημιώσεις των ερευνητών καταβάλλονται θεσμικά στους φορείς, εισροή σημαντικών κεφαλαίων προς τα Νοσοκομεία (15%) και προς τα ΕΛΚΕ/ΕΛΚΕΑ (5%).
Εισαγωγή στις μελέτες
Υπάρχουν 2 τύποι κλινικών μελετών:
- οι παρεμβατικές κλινικές μελέτες : κλινικές δοκιμές (Φάρμακα που δεν έχουν ακόμα εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων , σε φάση R&D – Ερευνάς και ανάπτυξης
- οι μη-παρεμβατικές κλινικές μελέτες (επιδημιολογικές,…) (Φάρμακα ήδη εγκεκριμένα – Επιδημιολογικές μελέτες ή Μελέτες Ασφαλείας )
Αν και μεγάλος αριθμός των μη-παρεμβατικών μελετών έχουν επιστημονική αξία ή πρέπει να πραγματοποιηθούν μετά από αιτήματα Αρμοδίων Αρχών, ο προϋπολογισμός τους είναι ασήμαντος για τον αριθμό των ασθενών που εντάσσουν.
Υπάρχουν 3 τύποι Χορηγών/ CRO στην Ελλάδα:
- Εταιρίες που έχουν και άλλη δραστηριότητα στην Ελλάδα πέραν της διεξαγωγής των κλινικών δοκιμών (πχ: Φαρμακευτικές εταιρίες, τοπικές CRO)
- Εταιρίες που δεν έχουν συνήθως καμία άλλη κύρια δραστηριότητα στην Ελλάδα πέραν την διεξαγωγή των κλινικών δοκιμών στην Ελλάδα (πχ : οι πιο πολλές πολυεθνικές CRO): Ίσως οι καλύτεροι συνομιλητές – Εισροή χρήματος απευθείας από το εξωτερικό , Θέσεις εργασίας με πολύ καλές προδιαγραφές, πολύ καλή προοπτική για νέους επιστήμονες που θέλουν μια διεθνή καριέρα μένοντας στην Ελλάδα (Αναστροφή του brain drain σε brain gain).
- Επιστημονικές Κοινότητες/ Δίκτυα Ερευνητών (μη- εμπορικές / επιστημονικές μελέτες)
The global CRO market value reached $39 billion in 2018 and is expected to exceed $44 billion by 2021, as patent expiration, proliferation of generic medications, and technological innovations like mHealth and big data influence product development all leading to greater outsourcing of work to CROs. (Ref: https://www.proclinical.com/blogs/2019-5/top-10-contract-research-organisations-cros-to-watch-in-2019).
Πρόταση:
Λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη για αλλαγή του παραγωγική μοντέλου της χώρας, δίνοντας έμφαση σε παγκόσμια αγαθά και υπηρεσίες, οι οποίες θα δημιουργήσουν ποιοτικές και υψηλά αμοιβόμενες θέσεις στη χώρα μας, προτείνουμε ο ίδιος ο Πρωθυπουργός να συμμετάσχει σε τηλεδιάσκεψη με τους Γενικούς Διευθυντές των μεγαλύτερων CROS (κατ’ ανάθεση Οργανισμοί Έρευνας) στο κόσμο, ζητώντας τους ουσιαστικά να επενδύσουν μέσω της δημιουργίας hubs είτε κλινικής έρευνας, είτε Φαρμακοεπαγρύπνησης/Κανονιστικών υποθέσεων (τη μερίδα του λέοντος τέτοιων hubs κρατά η Βουλγαρία και η Ρουμανία) στην Ελλάδα, όπου θα μπορούν να εργαστούν Φαρμακοποιοί, Ιατροί, Νοσηλευτές, Βιολόγοι, Χημικοί, Μοριακοί Βιολόγοι με εξαιρετικές απολαβές, συνεργαζόμενοι με συναδέλφους τους από όλα τα μήκη και πλάτη της γης.
Προσεγγίζοντας την κλινική έρευνα τόσο ως προτεραιότητα της πολιτικής υγείας όσο και ως μοχλό ανάπτυξης για την Ελλάδα, σκοπός μας αποτελεί να κινητοποιήσουμε τις δυνάμεις που με δημιουργική σκέψη, θα αναλάβουν την ενίσχυση της χώρας στο πεδίο της κλινικής έρευνας.
* Ο Χρήστος Ίσκος είναι φαρμακοποιός, σύμβουλος κλινικών δοκιμών (Υπεύθυνος Κλινικών Μελετών/Ειδικός Κανονιστικών Υποθέσεων).
** Ο Xαράλαμπος Νάκος είναι φαρμακοποιός, οικονομολόγος Υγείας με ειδίκευση σε Κλινικές Μελέτες, Φαρμακοεπαγρύπνηση και Πολιτική Υγείας Φαρμάκου.
