Σκεφθείτε κάποιο πρόσωπο, εκ πρώτης όψεως άξιο της εμπιστοσύνης σας, που πήρε πρωτοβουλία, ώστε να συγκεντρωθούν χρήματα -με προσφορές δικές σας και κάποιων άλλων- προκειμένου να βοηθηθεί κοινός φίλος σας, ευρισκόμενος σε μεγάλη οικονομική δυσκολία και ανέχεια, πιθανότατα λόγω προβλήματος υγείας ή επαγγελματικού ατυχήματος. Σε περίπτωση που στη συνέχεια επιβληθεί στο άτομο, το οποίο είχε τη θεάρεστη αυτή πρωτοβουλία, ένα μεγάλο πρόστιμο για παρανομίες του -πχ από την πολεοδομία ή την τροχαία- και αυτός ή αυτή χρησιμοποιήσει προς πληρωμή του τα προσφερθέντα για ανακούφιση του αναξιοπαθούντος φίλου ποσά, δεν νομίζω πως θα βρίσκονταν πολλοί εισαγγελείς απρόθυμοι να χαρακτηρίσουν τη συγκεκριμένη ενέργεια ως «υπεξαίρεση». Πάντως με βεβαιότητα εκεί θα πήγαινε η σκέψη ενός πρώην νομικού σαν την ταπεινότητά μου*…
Ωστόσο…
Υπήρξε δήλωση του Αγίου Μεσογαίας –που ακούω μάλιστα πως ανήκει στους φωτισμένους και ιδιαίτερα πεπαιδευμένους ιεράρχες- σύμφωνα με την οποία, για πληρωμή προστίμων επιβληθέντων από τα αρμόδια όργανα της πολιτείας για παράνομη λειτουργία ναών, θα χρησιμοποιηθούν τα χρήματα του φιλόπτωχου ταμείου. Και η δήλωση αυτή προκάλεσε αντιδράσεις ικανές να τροφοδοτήσουν έναν γενικότερο προβληματισμό.
Πιο συγκεκριμένα, το διαδίκτυο κατακλύστηκε από καταγραφή απόψεων ανθρώπων προφανώς προσκείμενων στην εκκλησία –μεταξύ αυτών και νομικών(!)- οι οποίοι υποστηρίζουν ότι η εκκλησία ΔΙΚΑΙΟΥΤΑΙ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΕΙ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΤΗΣ τα χρήματα που της προσφέρθηκαν, δηλαδή της εμπιστεύτηκαν οι πιστοί, και τα οποία ζήτησε για τελείως διαφορετικό σκοπό από εκείνον για τον οποίον τελικώς τα διαθέτει.
Εδώ όμως τίθενται –πέραν των ενδεχόμενων(;) νομικών/ποινικών διαστάσεων του θέματος- δύο ζητήματα:
Πρώτον… Μήπως θα έπρεπε κάθε πιστός, κάθε (φιλ)άνθρωπος που διαθέτει το περίσσευμα ή το υστέρημά του για να ανακουφίσει συνανθρώπους του να πληροφορηθεί το «δικαίωμα» αυτό που –φαίνεται ή φέρεται να- διεκδικεί η εκκλησία; Και το οποίο καταφανώς ο Άγιος Μεσογαίας υποστηρίζει, χωρίς προσχήματα ή ενδοιασμούς. (Εκτός εάν θεωρήσουμε πως δεν το διεκδικεί γενικώς, αλλά μόνο επί του συγκεκριμένου, ώστε να «τιμωρήσει» την πολιτεία -στην ουσία, όμως, τους δωρητές πιστούς, κυρίως δε τους δωρολήπτες ανήμπορους- επειδή νομοθέτησε «αντιεκκλησιαστικώς» ή έστω επειδή θέλησε να υπαγάγει τον ιερό αυτό θεσμό στην ίδια υποχρέωση τήρησης της νομιμότητας, στην οποία υπάγονται οι κοινοί θνητοί….) Και αν γινόταν ευρύτατα γνωστή αυτή η αξίωση, αυτό το διεκδικούμενο «δικαίωμα» των λειτουργών του κλήρου, ένα ποσοστό των φιλάνθρωπων δεν θα αποφάσιζε να προωθεί ΑΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΑ τις αγαθοεργίες του προς τους πάσχοντες, κάτι που θα υπονόμευε την οικονομική, άρα και την πολιτική δύναμη της «εκκλησίας-διαχειριστού», ίσως μάλιστα και το κοινωνικό της κύρος, ασφαλώς δε την επιρροή της;
Δεύτερον… Μπορεί κανείς να φανταστεί θεσμό άλλο πλην της Εκκλησίας –και του Κομμουνιστικού Κόμματος- που να διεκδικεί δημόσια και επίσημα το δικαίωμα να χρησιμοποιεί κατά την κρίση του την περιουσία των πιστών του (/καιή ευρύτερα του κοινωνικού όλου), από τους οποίους ζητεί να του εμπιστευθούν, χωρίς μάλιστα λογοδοσία, τη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων τους για συγκεκριμένους και εξειδικευμένους σκοπούς;
Και ποιο είναι το ιδεολογικό υπόστρωμα που επιτρέπει στους θεσμούς αυτούς να διεκδικούν δημόσια –κάποιοι θα έλεγαν «ξεδιάντροπα»- το δικαίωμα της κατά βούληση χρήσης του προϊόντος του μόχθου των ανθρώπων που τους εμπιστεύονται;
Στο τελευταίο αυτό ερώτημα, ωστόσο, πιστεύω πως η απάντηση είναι απλή: Ιδεολογικοί μηχανισμοί/θεσμοί οι οποίοι αξιώνουν, σε τελική ανάλυση δε καταφέρνουν, να αποσπούν την καθολική προσχώρηση των πιστών τους ως ανθρώπινων οντοτήτων -εν ονόματι των όσων υπέροχων υπόσχονται και δεσμεύονται να προσφέρουν, σε ένα μέλλον ενθαδικό ή μεταθανάτιο, πάντως κάπως άδηλο-, εύλογα και αυτονόητα, θα έλεγα, αξιώνουν να έχουν την πλήρη διαχείριση και της απειροελάχιστης αυτής πτυχής της προσωπικότητας των πιστών τους που είναι η οικονομική τους ελευθερία. Και την οποία, φυσικά, καταργούν…
Σε τελική ανάλυση, μάλιστα, θα μπορούσε πράγματι να θεωρηθεί πως η εναπόθεση από τους πιστούς στους θεσμούς αυτούς της διαχείρισης προσφορών που αποβλέπουν στη σωτηρία –εγκόσμια ή όχι- των προσφερόντων συνιστά εκδήλωση της καθολικής προσχώρησής τους στις αξίες του θεσμού, κάτι που νομιμοποιεί την εκ μέρους του κατά βούληση αξιοποίηση των προσφερομένων…
*Πάντως και ένας κορυφαίος εισαγγελέας της χώρας, στον οποίο απευθύνθηκα, για υπεξαίρεση μου μίλησε… (Αλλά μου ζήτησε να μην αναφέρω το όνομά του, λόγω στενότατης συγγένειάς του με κληρικό…)
