Καλλιεργήθηκαν υψηλές προσδοκίες από την κυβέρνηση για επίλυση στο Σκοπιανό, δίχως να υπάρχει κάποιο απτό δεδομένο ή προετοιμασία. Στον αντίποδα η όλη διαδικασία κατέστη γρήγορα όμηρος εσωτερικών προτεραιοτήτων και ερεθίστηκαν ξανά αντανακλαστικά αδιαλλαξίας.
Τα λόγια είναι του Κώστα Υφαντή, αναπληρωτή καθηγητή στο Πάντειο, ο οποίος βλέπει ότι δύσκολα θα φτάσουμε σε λύση στο όνομα της FYROM. Και εξηγεί ότι αν βιώσουμε στο θέμα ένα deja vu, αποκλειστικά υπεύθυνη θα είναι η κυβέρνηση.
«Αυτή άνοιξε τη συζήτηση με τους συγκεκριμένους όρους και επέτρεψε στον Πάνο Καμμένο να φανεί αδιάλλακτος ως ο πατριώτης της υπόθεσης», τονίζει χαρακτηριστικά. Επισημαίνει επίσης ότι ακόμη και στο σενάριο που υπάρξει συμφωνία στο όνομα, το θέμα θα παραμείνει ανοικτό καθώς υπάρχουν πολλές «ουρές», όπως το πώς θα αποκαλείται η υπηκοότητα και η γλώσσα των γειτόνων μας.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Κάντε μας μια αποτίμηση της μέχρι τώρα κατάστασης γύρω από το θέμα του ονόματος. Προς ποια κατεύθυνση εκτιμάτε ότι οδεύουμε;
Καλλιεργήθηκαν υπερβολικές προσδοκίες ότι αυτή τη φορά είμαστε κοντά σε λύση, δίχως να υπάρχει κανένα δεδομένο, παρά μόνο ότι το καλοκαίρι έχουμε τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Καλλιεργήθηκε επίσης η εντύπωση ότι η σημερινή κυβέρνηση των Σκοπίων ως λιγότερο ακραία από εκείνη του Γκρουέφσκι, θα ήταν διατεθειμένη να κάνει υποχωρήσεις. Κακώς.
Στο μεταξύ, ζήσαμε μια αστεία κατάσταση όπου το υπουργείο Εξωτερικών καλλιεργούσε προς τα έξω μια αισιοδοξία, βασισμένη σε έναν αριστερό βολονταρισμό του κ. Κοτζιά, όπως και του Πρωθυπουργού, ότι αυτή η κυβέρνηση καταφέρνει και λύνει θέματα, τα οποία οι προηγούμενοι έσπαγαν τα μούτρα τους. Στην ουσία όμως δεν έχει καταφέρει να λύσει απολύτως τίποτα σε κανένα τομέα της εξωτερικής πολιτικής, όλα είναι ανοικτά.
Ζήσαμε επίσης το γνωστό πρόβλημα του φεουδαρχικού συστήματος αυτής της κυβέρνησης, και αναφέρομαι στο Βιλαέτι του υπουργού Άμυνας, ο οποίος αμέσως βγήκε να δηλώσει ότι οι ΑΝΕΛ δεν πρόκειται να δεχθούν καμία λύση με τον όρο «Μακεδονία».
Σαν αποτέλεσμα όλων των παραπάνω, άνοιξε η πόρτα της εσωστρέφειας και της συζήτησης στο εσωτερικό με όρους που μας πάνε πίσω περίπου 25 χρόνια. Η κυβέρνηση επιχειρεί να παγιδεύσει την αξιωματική αντιπολίτευση, χρησιμοποιώντας το Σκοπιανό, όχι προκειμένου να κλείσει ένα εθνικό θέμα, αλλά για να το εκμεταλλευτεί εσωτερικά.
- Δηλαδή λέτε ότι δεν υπήρχε τίποτα που να δικαιολογεί μια αισιοδοξία σαν αυτή που προβλήθηκε προς τα έξω;
Αυτό ακριβώς λέω. Άλλο είναι η ελληνική βούληση να κάνουμε μια ακόμη προσπάθεια, και η ευνοϊκότερη, όπως τουλάχιστον φαίνεται συγκυρία στο εσωτερικό της άλλης πλευράς, και άλλο να υπάρχουν πραγματικές συνθήκες εξεύρεσης λύσης.
Κάπως έτσι λοιπόν η εξωτερική πολιτική καθίσταται όμηρος εσωτερικών προτεραιοτήτων, κοντόθορων στοχεύσεων και μιας προσπάθειας να κτίσουμε αν όχι καριέρες, υστεροφημίες. Κάποιος είχε πει ότι με το Μακεδονικό τη δεκαετία του '90 κτίστηκαν καριέρες. Σήμερα φαίνεται ότι καταβάλλεται προσπάθεια να κτιστούν υστεροφημίες και να σωθούν ενδεχομένως καριέρες!
- Αν αληθεύει ότι πάνω στο τραπέζι βρίσκονται τα ονόματα «Βόρεια Μακεδονία», «Άνω Μακεδονία» και «Nova Macedonia». Τι σημαίνουν το καθένα από αυτά στην προσπάθεια να βρεθεί λύση;
Πρώτη παρατήρηση, όλα τα παραπάνω ονόματα τα έχουμε ξαναδεί, κανένα δεν είναι καινούργιο. Επομένως αποκαλύπτεται ότι οι επιλογές του Nimetz είναι περιορισμένες, δηλαδή δεν μπορεί να βγάλει ξαφνικά λαγούς από το καπέλο.
Επιστρέφουμε σε ένα κεκτημένο της μέχρι σήμερα διαπραγμάτευσης. Ο μόνος λόγος για τον οποίο επανήλθε ο Nimetz είναι φαίνεται να τον έχουν πείσει πως η συγκυρία τόσο στην Ελλάδα, όσο και στη FYROM είναι ευνοϊκότερη απ' ότι στο παρελθόν. Αλλά ακόμη και αν υπήρχε μια τέτοια προοπτική προ δύο μηνών, η ίδια η κυβέρνηση την έχει υπονομεύσει.
- Ωστόσο κάποιο από τα παραπάνω ονόματα πιστεύετε ότι έχει περισσότερες πιθανότητες να γίνει αποδεκτό σε Ελλάδα και FYROM από τα άλλα;
Στην Ελλάδα θα προτιμούσαμε αυτό που είναι πιο κοντά στο γεωγραφικό προσδιορισμό, δηλαδή στην απόφαση του Βουκουρεστίου. Με άλλα λόγια είτε το Άνω, είτε το Βόρεια Μακεδονία.
Υποθέτω ότι θα το προτιμούσαμε αμετάφραστο αλλά το ζήτημα δεν είναι μόνο το όνομα.
Είναι και οι «ουρές» της υπόθεσης όνομα. Πως δηλαδή θα καταγραφεί η υπηκοότητα, θα ονομάζονται οι γείτονες «Βορειομακεδόνες» ή «Ανωμακεδόνες» και θα χρησιμοποιείται και επισήμως αυτός ο όρος; Πως θα ονομάζεται η γλώσσα τους, βορειομακεδονική ή ανωμακεδονική;
Δηλαδή, ακόμα και αν δεχτούμε ότι τα βρίσκουμε στο όνομα, το ζήτημα δεν κλείνει. Εκτός και αν η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να συμφωνήσει στο όνομα και να αφήσει όλα τα υπόλοιπα στην άκρη.
- Άρα, ακόμη και στο καλό σενάριο, οδεύουμε σε μια λύση ημιτελή, αυτό λέτε;
Πάντοτε, το μεγαλύτερο πρόβλημα και στις προηγούμενες προσπάθειες που έγιναν δεν ήταν τόσο πολύ το όνομα όσο το τι σημαίνει το όνομα ή το αν το όνομα ακυρώνει τον αλυτρωτισμό των Σκοπίων.
Ο «φόβος» είναι ότι η κυβέρνηση στην προσπάθεια της να αναδείξει ότι αυτή διαπραγματεύεται και πετυχαίνει θα μπορούσε να κλείσει το ζήτημα μόνο στο όνομα αφήνοντας όλα τα υπόλοιπα.
- Απόρροια και κίνδυνος μιας βιασύνης που υπαγορεύεται από μικροπολιτικούς λόγους;
Τελικά, ναι. Τελικά ασκείται εξωτερική πολιτική κοιτώντας στο εσωτερικό. Δεν είναι η μόνη κυβέρνηση που το έχει κάνει αυτό, το έχουν κάνει και άλλες κυβερνήσεις, αλλά θεωρητικά η προσδοκία είναι ότι μετά από 25 χρόνια έχουμε ωριμάσει ως πολιτικό σύστημα.
- Ζούμε επομένως ένα deja vu;
Πάει να γίνει κάτι τέτοιο. Με τα συλλαλητήρια, με τον συναισθηματισμό, τον ρομαντισμό θα έλεγα ο οποίος αρχίζει να στοιχειώνει τη διαπραγμάτευση και την εσωτερική συζήτηση, πάμε προς τα εκεί.
Για αυτό αποκλειστικά υπεύθυνη είναι η κυβέρνηση. Αυτή άνοιξε τη συζήτηση με αυτούς τους όρους και επέτρεψε στον ένα κυβερνητικό εταίρο να φανεί αδιάλλακτος και να φανεί ο πατριώτης της υπόθεσης, ερεθίζοντας αντανακλαστικά τα οποία δεν επιτρέπουν να υπάρξει ένα εσωτερικό μέτωπο που να στηρίξει τη διαπραγμάτευση.
- Και μία ερώτηση για την πλευρά της FYROM. Έχουμε σαν δεδομένο τον Stoltenberg του ΝΑΤΟ, να στέλνει μήνυμα στη FYROM ότι αν δεν βρεθεί λύση δεν θα γίνει μέλος της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Ταυτόχρονα ο ΥΠΕΞ, Ντιμιτρόφ, άφησε για πρώτη φορά ανοιχτό παράθυρο να μην βρεθεί λύση. Επιπλέον ο πρόεδρος της χώρας Ιβανόφ, κάνει αντιπολίτευση μην υπογράφοντας το διάταγμα για την αλβανική χώρα;
Το αντάρτικο του Ιβάνοφ μπορεί να μην σχετίζεται άμεσα, με τη διαπραγμάτευση στη Νέα Υόρκη, ωστόσο το να έχουμε πόλωση εθνοτική στο εσωτερικό των Σκοπίων τη στιγμή που εξελίσσεται η διαπραγμάτευση θα κάνει την κυβέρνηση λιγότερο ικανή ή πρόθυμη να προχωρήσει συμβιβασμό.
Νομίζω ότι αν εμείς, ή μία μεγάλη πλειοψηφία στην Ελλάδα εμφανίζεται αδιάλλακτη ή απρόθυμη να συμβιβαστεί, το ίδιο συμβαίνει και στην άλλη πλευρά.
Υπάρχει μία κοινή γνώμη η οποία έχει γαλουχηθεί όλα αυτά τα χρόνια με ένα παραπάνω από εμάς εθνικιστικό παροξυσμό. Μία κοινή γνώμη η οποία νιώθει ότι διεθνώς έχει δικαιωθεί γιατί μπορεί να μην έχει μπει στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. αλλά εδώ «ο ένοχος είναι η Ελλάδα και το βέτο αλλά υπάρχουν 140 κράτη που μας έχουν αναγνωρίσει με το συνταγματικό μας όνομα.
Το μήνυμα είναι ότι το δίκαιο είναι με το μέρος μας και οι Έλληνες απλώς χρησιμοποιούν την σχετικά ισχυρή θέση τους απέναντι μας για αν ας εκβιάσουν και σε κάθε περίπτωση επειδή δεν είμαστε λιγότερο πατριώτες από τους Έλληνες δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε ποτέ». Για να το πω διαφορετικά, όπως λέμε εμείς ότι το όνομα είναι η ψυχή μας, το ίδιο λένε και αυτοί.
- Και που καταλήγουμε;
Ότι δεν πρόκειται να υπάρξει λύση η οποία να μην περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία και πολύ δύσκολα θα υπάρξει υποχώρηση της άλλης πλευράς στο ζήτημα της εθνικής ταυτότητας και της γλώσσας. Άρα deja vu, ναι. Από τη στιγμή που η όλη διαδικασία κατέστη όμηρος εσωτερικών προτεραιοτήτων και στις δύο πλευρές και από τη στιγμή που τόσο γρήγορα ερεθίστηκαν ξανά αντανακλαστικά αδιαλλαξίας, πολύ δύσκολα θα φτάσουμε σε λύση. Μακάρι να διαψευσθώ. Αυτή πάντως τη στιγμή δεν θα πρέπει να έχουμε πολύ υψηλές προσδοκίες, εκτός και αν έχει γίνει τέτοια προεργασία και μας εκπλήξουν όλοι και όλα τα υπόλοιπα είναι για το θεαθήναι.
(φωτογραφία AP)
