«Ο Τσάρλυ και το εργοστάσιο της σοκολάτας» σε ηλικία 6 χρονών τής την έκανε τη… ζημιά. Το διάβασε και από τότε δεν σταμάτησε να διαβάζει. Ενδεχομένως εκεί να χρωστά ακόμα και το ότι ενώ σπούδασε Φαρμακοποιός, στη συνέχεια έγραψε, απόκτησε βιβλιοφιλικό μπλογκ, βιβλιοπωλείο κι έφτασε αισίως και στο τρίτο της βιβλίο. Η Κατερίνα Μαλακατέ στο «Χωρίς πρόσωπο» που μόλις σχεδόν κυκλοφόρησε από το Μεταίχμιο μας βάζει δύσκολα αλλά έτσι ή αλλιώς τα δύσκολα είναι εκείνα που την θέλγουν.
«Βαριέμαι τις ιστορίες χωρίς ανατροπές» θα μας πει, «μερικές φορές μπορεί να μου γίνει και βάσανο το κεντρικό θέμα, όπως η μεταμόσχευση προσώπου για το “Χωρίς πρόσωπο”. Αν και τα περισσότερα έχουν ειπωθεί, δεν έχουν ειπωθεί με τον τρόπο μας», επιμένει.
Και ανοίγοντάς μας το εργαστήρι της συγγραφής της, μας μιλάει για όλα: συνθήκες, ήρωες, ηρωίδες, ιστορίες, αγαπημένους συγγραφείς, εμμονές… «Έχω εμμονή με την ταυτότητα, με το ποιοι είμαστε. Αυτό είναι το κεντρικό μου θέμα», αποκαλύπτει. Και πολλά ακόμα.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κυρία Μαλακατέ, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Λογοτεχνία γράφω μόνο τα πρωινά, κατά προτίμηση στη γωνιά μου στο υπόγειο και στον υπολογιστή που αποφεύγω να συνδέω στο ίντερνετ. Όλα τα υπόλοιπα κείμενα μπορώ να τα γράψω παντού και πάντα. Ακόμα και σε πολύβουες καφετέριες, σε ένα μικρό λάπτοπ με τα παιδιά να παίζουν γύρω μου ή να κάνουν τα μαθήματά τους.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Για να γράψω ένα διήγημα χρειάζομαι μόνο την αρχική φράση. Για να γράψω ένα μυθιστόρημα χρειάζομαι πολλά μικρά διηγήματα γύρω από το ίδιο θέμα. Να μου γίνει με κάποιον τρόπο έμμονη η ιδέα πως πρέπει να γράψω για αυτό το ζήτημα κι αυτούς τους ήρωες. Κι έπειτα κάνω πλάνα, και κρατάω σημειώσεις στο χέρι, και όταν πια ξεκινάω να γράψω, όλα αυτά τα καταστρατηγώ.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Έγραψα το πρώτο μου βιβλίο, το «Κανείς δεν θέλει να πεθάνει» με αφορμή ένα ασπρόμαυρο επεισόδιο του Twilight zone. Εκεί ένας φυλακισμένος αλλάζει κορμί με τον συγκρατούμενό του για να αποφυλακιστεί. Στο βιβλίο μια ηλικιωμένη κατάκοιτη αλλάζει κορμί με την γυναίκα που τη φροντίζει και βγαίνει επιτέλους στην πόλη.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Έχω εμμονή με την ταυτότητα, με το ποιοι είμαστε. Αυτό είναι το κεντρικό μου θέμα. Αγαπώ να αλλάζω αφηγητές, κουσούρι και προτέρημα και των τριών βιβλίων μου. Μου ταιριάζει να γράφω μικρότερα κομμάτια που μοιάζουν με διηγήματα, να τελειώνουν οι σκηνές. Χρησιμοποιώ στα κρυφά κομμάτια από το ημερολόγιο μου και τα αποδίδω σε ήρωες. Προς το παρόν δεν με έχει πάρει κανείς χαμπάρι.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Να ‘χει κάτι το αλλόκοτο. Βαριέμαι τις ιστορίες χωρίς ανατροπές. Μερικές φορές μπορεί να μου γίνει και βάσανο το κεντρικό θέμα, όπως η μεταμόσχευση προσώπου για το «Χωρίς πρόσωπο». Αν και τα περισσότερα έχουν ειπωθεί, δεν έχουν ειπωθεί με τον τρόπο μας.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Πρέπει να έχει λόγο ύπαρξης στην πλοκή. Δεν ξεκινάω ποτέ από τον ήρωα, ξεκινάω πάντα από την ιστορία.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Ανέβασα κάποτε (λίγο καιρό πριν ξεσπάσει η κρίση) στο blog μια παρουσίαση για βιβλίο αγαπημένου μου Έλληνα συγγραφέα. Η παρουσίαση δεν ήταν κολακευτική και το ίδιο βράδυ ο συγγραφέας άρχισε να σχολιάζει, σχεδόν σε παραλήρημα, πως εγώ και οι όμοιοί μου είμαστε η αιτία που θα φύγει από την Ελλάδα και θα πάει να ζήσει στο νησί του συγγραφέα στη Γαλλία. Κάποια χρόνια μετά, κεντρικός ήρωας στο «Σχέδιο» ήταν ένας συγγραφέας που μόλις τα πράγματα στην Ελλάδα σκούρυναν, έφυγε για Παρίσι.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Το πρώτο πρώτο; Πρέπει να ήμουν 6 χρονών και διάβασα τον Τσάρλυ και το εργοστάσιο της σοκολάτας. Από τότε δεν σταμάτησα σχεδόν ποτέ να διαβάζω.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Διαβάζω πολύ κι αυτού του τύπου οι ερωτήσεις πάντοτε με δυσκολεύουν. Αν ήταν να διαλέξω μόνο ένα, θα έλεγα οι Αδελφοί Καραμαζώφ. Ως τώρα το έχω διαβάσει τρεις φορές, στα 15, στα 25, στα 35 μου. Πάω ολοταχώς για την επόμενη.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Ελπίζω να μην αδικήσω κανέναν, σχεδόν τρέμω στην ιδέα. Θα γράψω αυτούς που μου έρχονται πρώτοι στον νου: Ντοστογιέφσκι, Τσέχωφ, Ντίκενς, Κάφκα, Φώκνερ, Σελίν, Μπελ, Μπέρνχαρντ, Όστερ, Μαρίας, Μπόρχες, Μάρκες, Πεσσόα, Καμύ, Κορτάσαρ, Μπολάνιο, Ντελίλο, Έλιοτ, Πάουντ, Καβάφης, Σεφέρης, Σαχτούρης, Ασλάνογλου. Η λίστα είναι ατελείωτη.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Έχω ανάγκη την απόλυτη σιωπή. Όμως, διαβάζω όσο γράφω, μπορεί και κατά τη διάρκεια του χρόνου που έχω αποκλειστικά για γράψιμο. Κλέβω χρόνο για διάβασμα από παντού, σαν κοριτσάκι.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Είναι στα σπάργανα ακόμα, είναι πολύ νωρίς. Διαφαίνεται πως θα είναι αστυνομικό, κι αυτό εκπλήσσει ακόμα κι εμένα.
[Το εργαστήρι του συγγραφέα]
