Τριγυρισμένη από τις αρκαδικές κορυφές και αρμονικά ενταγμένη σε αυτό το ορεινό ανάγλυφο, μοιάζει να περιμένει ήρεμη να την «ανακαλύψουν». Η ξεχωριστή ομορφιά της αποτελείται από ένα σύνολο εικόνων όπου συμμετέχουν το Κάστρο, τα πετρόχτιστα σπίτια, τα γεφύρια, οι εκκλησιές της, ο Αλφειός και ο Λούσιος.
Το χωριό είναι χτισμένο στη θέση της αρχαίας πόλης Βρένθης, η οποία σύμφωνα με ικανό αριθμό αρχαιολόγων και ιστορικών ήταν ουσιαστικά η αρχαία Γόρτυνα. Ανηφορίζοντας τον δρόμο προς το χωριό, σύντομα το βλέμμα σκλαβώνεται από το κάστρο που στέκει στην κορυφή βραχώδους λόφου. Η ελληνική σημαία που κυματίζει στην άκρη ενός πύργου του Κάστρου υπενθυμίζει ότι αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι με την ταραχώδη ιστορία του χωριού.
Η πηγή του Σπολάτη με τον γεροπλάτανο και το πέτρινο κτίριο του δημοτικού σχολείου ουσιαστικά οριοθετούν την είσοδο στο χωριό. Οι γειτονιές μοιάζουν να αναπτύσσονται εκατέρωθεν του στενού δρόμου με κάποια από τα σπίτια να είναι αναστηλωμένα διατηρώντας τα χαρακτηριστικά της αρκαδικής αρχιτεκτονικής των 18ου και 19ου αι. Ανάμεσα στους μαχαλάδες και τα πετρόχτιστα σπίτια βρίσκονται και τρία επιβλητικά καστρόσπιτα. Του Ματζουράνη στο Κάστρο, της Λεβένταινας και του Κουντάνη στον πίσω μαχαλά. Από τις αρχές του 13ου αι. η Καρύταινα εμφανίζεται με το σημερινό της όνομα, ενώ κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας θα παίξει σημαντικό ρόλο εξαιτίας του ισχυρού κάστρου της, του «Τολέδο της Ελλάδας» όπως το είπαν. Σύμφωνα με το «Χρονικό του Μορέως» το έχτισε ο Γοδεφρείδος ντε Μπριέλ στα μέσα του 13ου αι. και είναι ένα από τα αντιπροσωπευτικότερα δείγματα της γαλλικής αρχιτεκτονικής. Σήμερα, προσφέρει εντυπωσιακή θέα προς την Καρύταινα, τον Αλφειό που αργοσέρνεται στην βαθιά κοίτη του και το Λύκαιον Όρος, όπου ο αέρας των αρκαδικών βουνών θα σας ταξιδέψει στην άγρια ομορφιά αλλά και στην ταραγμένη ιστορία τούτης της γης.
Ιστορίες κάτω από το Κάστρο
Η Καρύταινα έχει χαρακτηριστεί διατηρητέος οικισμός και βρίσκεται σε υψόμετρο 582, στο βουνό Αγιος Ηλίας (ή Ακρειοβούνι). Άκμασε κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και έχει ενδιαφέρον να μπεις στην ψυχή της, άρα να την περπατήσεις! Η βόλτα με τα πόδια στο χωριό και γύρω από αυτό είναι η χαρά των αισθήσεων. Αν είστε πρωινός τύπος πρέπει οπωσδήποτε να ανεβείτε στο ύψωμα του Προφήτη Ηλία, απ'' όπου θα έχετε εκπληκτική θέα στην Καρύταινα, στον κάμπο της Μεγαλόπολης, στο Κάστρο που πιθανόν θα ξεπετάγεται μέσα από την πρωινή ομίχλη, αλλά και προς τα αρκαδικά βουνά. Στη συνέχεια κατηφορίστε μέσα στον οικισμό παρατηρώντας τα πετρόχτιστα σπίτια του χωριού με τα χαρακτηριστικά της αρκαδικής αρχιτεκτονικής των 18ου και 19ου αι. και περάστε από την εκκλησιά της Ζωοδόχου Πηγής με το περίφημο με φράγκικες επιρροές τριώροφο καμπαναριό.
Συνεχίζοντας τον περίπατο, κάποια στιγμή δεξιά σας ένα κατηφορικό σοκάκι θα σας οδηγήσει στο εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου του 13ου-14ου αι. με τις παλιές αγιογραφίες. Από τον πίσω μαχαλά και την παλιά αγορά, που κάποτε έσφυζε από ζωή, μπορείτε να ανηφορίσετε προς την είσοδο του Κάστρου. Το πιθανότερο να φτάσετε λαχανιασμένοι (εκατόν δέκα πέτρινα και ανηφορικά σκαλοπάτια είναι η αναγκαία προϋπόθεση), αλλά αξίζει ο κόπος. Είναι ένα από τα σπουδαιότερα φράγκικα κάστρα της Πελοποννήσου από τα μέσα του 13ου αιώνα, με θέα προς όλη την περιοχή. Η ανάβαση ως εδώ μοιάζει και με μικρή περίληψη της ιστορίας του ''21 αφού θα έλθετε τετ α τετ με την προτομή του Κολοκοτρώνη, το σπίτι του και φτάνοντας στην πύλη του Κάστρου θα καταλάβετε γιατί η περιοχή έπαιξε σπουδαίο ρόλο στην Επανάσταση κρατώντας για καιρό τα σκήπτρα του αρχηγείου των οπλαρχηγών.
Το μήκος του Κάστρου ξεπερνά σε κάποια σημεία τα 110 μέτρα και το πλάτος τα 40 μέτρα, με τα τείχη να φθάνουν σε ύψος τα 6-7 μέτρα και πάχος τα 1-2 μ. Οι χιλιάδες πέτρες και το υλικό που χρειάστηκε για να κτιστεί το μετέφεραν οι χωρικοί στην κορυφή του λόφου από τα ερείπια της αρχαίας Βρένθης. Το 1320 εξαγοράστηκε από τον Ανδρόνικο Παλαιολόγο όταν το χωριό ανήκε στο Βυζάντιο και μετά πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Όμως οι εξεγερμένοι κάτοικοι υπό τις διαταγές του Κολοκοτρώνη, ο οποίος έκανε αρκετές επισκευές, κατάφεραν να τους διώξουν και να το κάνουν ορμητήριό τους προκειμένου να χτυπήσουν τον Ιμπραήμ.
Σήμερα ανηφορίζοντας προς την πύλη του Κάστρου μπορείτε να επισκεφθείτε αρχικά την Παναγιά στο Κάστρο, ή Παναγιά του Κολοκοτρώνη, η οποία βρίσκεται δίπλα από το σπίτι που είχε χτίσει για να μένει στα χρόνια της Επανάστασης. Από την αψιδωτή πύλη του Κάστρου θα φθάσετε στη νοτιοανατολική πλευρά του και θα περπατήσετε ανάμεσα στα ερείπια αίθουσας με πολλά πέτρινα παράθυρα, ενώ αν κινηθείτε ανατολικά θα δείτε τον Πύργο της Λεβένταινας, ο οποίος χτίστηκε περίπου στα μέσα του 15ου αιώνα και διατηρείται μέχρι σήμερα. Αξίζει να θαυμάσει κανείς την περίτεχνη κεραμική του διακόσμηση και το πώς δένει με το περιβάλλον του χωριού, την αρχοντιά του Κάστρου και ολόκληρης της Καρύταινας.
Εκεί που λούστηκε ο Δίας
Γύρω από το φαράγγι που διασχίζει ο Λούσιος βρίσκονται νερόμυλοι, πέτρινα γεφύρια που ενώνουν κατάφυτα μονοπάτια, αρχαία ερείπια, παραδοσιακοί οικισμοί, αλλά και γαλήνια μοναστήρια. Πριν ενώσει τα παγωμένα νερά του με τον Αλφειό, διασχίζει ένα από τα ομορφότερα φαράγγια της χώρας μας. Δεν είναι τυχαίο πως εδώ σύμφωνα με τον μύθο, οι Νύμφες έλουσαν τον Δία μετά τη γέννησή του.
Το ποτάμι πηγάζει από το οροπέδιο της Καρκαλούς στην αρχαία Θεισόα, αλλά ενισχύεται και από τα νερά μιας μικρότερης πηγής που βρίσκεται στο Καλονέρι. Από το ύψος της Δημητσάνας και το γεφύρι του Μπαρμπίνη, ο Λούσιος γίνεται ορμητικός καθώς χώνεται στο φαράγγι, όπου συχνά μεταμορφώνεται από εύκολο και προσπελάσιμο σε επικίνδυνο. Γύρω από το ποτάμι έχουν δημιουργηθεί περιπατητικές κατάφυτες διαδρομές, κυρίως μέχρι την αρχαία Γόρτυνα, όπου για λίγο ο Λούσιος μετονομάζεται σε Γορτύνιο πριν ενωθεί κοντά στην Καρύταινα με τον Αλφειό, ολοκληρώνοντας 23 χιλιόμετρα διαδρομής. Στη συνέχεια τα νερά του Αλφειού κυλάνε στο ομώνυμο φαράγγι με την οργιώδη βλάστηση και αφού περάσει κάτω από το γεφύρι του Κούκου, τελικά χύνεται στον Κυπαρρισσιακό Κόλπο, κοντά στον Πύργο της Ηλείας. Ομως άξιο προσοχής είναι το πέτρινο, τέλεια διατηρημένο, μονότοξο γεφύρι του Ατσίχολου, που βρίσκεται λίγο πριν από την ένωση των ποταμών, περίπου 4,5 χλμ. από την Καρύταινα. Χτίστηκε από Λαγκαδιανούς μαστόρους, κατά πάσα πιθανότητα στις αρχές του 19ου αι. και εξυπηρετούσε τις ανάγκες των ντόπιων για τη μεταφορά εμπορευμάτων, αλλά και για την επαφή τους με τον έξω κόσμο.
Τα θαύματα του Αλφειού
Από την άλλη πλευρά της Καρύταινας, στον δρόμο προς την Ανδρίτσαινα, βρίσκεται ακόμα ένα σημείο προσοχής. Η εικόνα είναι γνώριμη και πιθανόν κάτι θα σας θυμίζει. Αν όχι, θα σας πω ότι για χρόνια στόλιζε τη μία πλευρά του πεντοχίλιαρου του 1984. Είναι το πέτρινο γεφύρι του Αλφειού, μήκους περίπου 50 μέτρων. Είχε πέντε τόξα, με το μεγαλύτερο να φτάνει τα 9 μέτρα, ενώ στη μία πλευρά του μοιάζει κολλημένο το ξωκλήσι της Γέννησης της Θεοτόκου. Το εκκλησάκι χτίστηκε από τον Βυζαντινό άρχοντα Ραούλ Μανουήλ Μελική, ο οποίος κάποια στιγμή που προσπάθησε να περάσει από το κατεστραμμένο γεφύρι, κινδύνεψε να πνιγεί. Η αναπάντεχη σωτηρία του από τα αφρισμένα νερά του Αλφειού, τον έκανε να αποφασίσει την ανακατασκευή του γεφυριού και κατά την τότε συνήθεια να χτίσει και το εκκλησάκι (1441).
Συνεχίζοντας ακόμα πιο κάτω, περίπου στο 7ο χιλιόμετρο προς Ανδρίτσαινα, θα πρέπει να ψάξετε ένα «μυστικό» της περιοχής. Τον καταρράκτη Βρόντου. Τα νερά πέφτουν από ύψος περίπου 17 μέτρων και πριν φτάσουν στον Αλφειό κάνουν πολύ θόρυβο, γι'' αυτό και η ονομασία - όταν έχει πολύ νερό, βροντούν. Παρά το τρομακτικό του όνομα, η περιοχή του μοιάζει με κατάφυτο παράδεισο. Δεν φαίνεται όμως εύκολα και πρέπει να τον ψάξετε, καθώς βρίσκεται πίσω από ψηλά, πλατύφυλλα δένδρα, κορμούς και πλατάνια.
Επίσης τα πλούσια νερά του Αλφειού έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη ζωή της περιοχής. Πολλοί νερόμυλοι, νεροτριβές κι άλλες προβιομηχανικές εγκαταστάσεις που αξιοποιούσαν τη δύναμη του νερού σώζονται μέχρι σήμερα κατά μήκος του ποταμού.
Δραστηριότητες
Η περιοχή πρωταγωνιστεί στα extreme sports όλες τις εποχές του χρόνου, εφόσον οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν. Πολλοί όμως προτιμούν τις πεζοπορικές διαδρομές στις πλαγιές του φαραγγιού. Η κατάβαση των ποταμών με rafting, έχει δύο διαδρομές οι οποίες για τους πιο έμπειρους μπορούν να ενωθούν σε μία. Η πρώτη είναι 7 χλμ. και ξεκινά από το γεφύρι του Ατσίχολου στον Λούσιο και καταλήγει στο γεφύρι του Κούκου στον Αλφειό. Η δεύτερη είναι 10 χλμ. και ξεκινά από το Γεφύρι του Κούκου και καταλήγει στο Μάτεσι. Εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή είναι: Trekking Hellas (2791-025978, 6974459753), Περιπέτεια (6944948487).
Info
Αν σας ενδιαφέρουν οι αρχαιολογικοί χώροι, ρωτήστε για την Αρχαία Τραπεζούντα, αλλά και την Αρχαία Γόρτυνα.
Πως θα πάτε
Προτιμήστε τη διαδρομή μέσω Μεγαλόπολης, η οποία απέχει από την Αθήνα 200 χλμ. Σας μένουν ακόμα 20 χλμ. έως την Καρύταινα.
Κείμενο - φωτογραφίες: Κώστας Κατσίγιαννης
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της 8ης Νοεμβρίου
