Στην Ελλάδα υπάρχουν 1.300 ενδημικά φυτά, όταν στη Αγγλία έχουν καταγραφεί 12 και στην Γερμανία 8! Και ποιος έχει κάνει την καταγραφή στην Ελλάδα; Η μπύρα Carlsberg στις αρχές της δεκαετίας του 80. Ουδείς άλλος ενδιαφέρθηκε. Κι ας μιλάνε όλοι για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και για την πρωτογενή παραγωγή.
Την προηγούμενη Πέμπτη το απόγευμα βρεθήκαμε στην Λάρισα. Το liberal.gr διοργάνωσε μία συζήτηση για την αγροτική οικονομία. Ήταν μία καταπληκτική εκδήλωση και σε αυτό συνέβαλλαν τόσο το κοινό όσο και οι ομιλητές, ο καθηγητής Δημήτρης Κουρέτας και ο επιχειρηματίας Απόστολος Δοντάς. Προσωπικά έμαθα πολλά πράγματα και είδα ακόμη περισσότερα! Για παράδειγμα, θα έχετε ακούσει την διαφήμιση για το μουρουνέλαιο. Σίγουρα θα σας έχει τρυπήσει τα αφτιά! Ποιος ξέρει ότι 3-4 καρύδια έχουν το ίδιο ή και καλύτερο αποτέλεσμα; Και ποια πολιτική ηγεσία φρόντισε να κτίσει πολιτικές πάνω σε αυτή την πληροφορία.
Άκουσα ανθρώπους της επιστήμης να κάνουν πολύ σημαντικές αναλύσεις για την αγροτική παραγωγή της περιοχής. 'Όπως και επιχειρηματίες του χώρου, άνθρωποι που έχουν μοχθήσει, που έχουν χάσει κι έχουν κερδίσει, προσπαθώντας να δημιουργήσουν στον χώρο της αγροτικής παραγωγής. Μιλάμε για μεγάλες επενδύσεις, οι οποίες απαιτούν γνώσεις, τεχνογνωσία και φυσικά επαφή με τα πανεπιστήμια και την έρευνα. Εκεί η καινοτομία γίνεται πράξη, είναι όρος επιβίωσης και όχι απλά και μόνο μία λέξη που την εκφέρει ένας αναλυτής σε κάποιο συνέδριο για να καταπλήξει το απαίδευτο πλήθος.
Παρακολουθώντας κανείς μία τέτοια συζήτηση, αλλάζει η οπτική του για το τι πραγματικά συμβαίνει στην χώρα και τι μπορεί να συμβεί. Εκτός από την αγροτιά των μπλόκων, υπάρχει κι ένας άλλος κόσμος που θέλει να πετύχει και δεν στηρίζεται στις επιδοτήσεις και στην κρατική «μέριμνα». Το αντίθετο, τις περισσότερες φορές το κράτος είναι απέναντί του. Στην επαρχία, λοιπόν, έχουν ξεκινήσει αρκετές τέτοιες προσπάθειες. Δεν είναι ακόμη πλειοψηφικό ως ρεύμα, αλλά είναι υπαρκτό. Από την μία έχουμε επιχειρήσεις που τρέχουν να αποκτήσουν ΑΦΜ Βουλγαρίας και από την άλλη Έλληνες που επιμένουν προσπαθούν να κτίσουν κάτι πραγματικά καινούργιο. Οι δυνατότητες της χώρας είναι μεγάλες και χωρούν πολλές σημαντικές επενδύσεις. Να μην οδηγηθούμε σε υπερβολές, του τύπου ότι έτσι θα ξεπληρώσουμε το χρέος. Αλλά δεν μπορεί μία χώρα να σταθεί αν δεν εκμεταλλευτεί τις δυνατότητές της, τα σημεία που έχει συγκριτικό πλεονέκτημα.
Το κράτος μέχρι σήμερα δεν έχει κάνει πολλά πράγματα κι ας ξεστομίζουν οι πολιτικοί ωραίες λέξεις, όπως «παραγωγική ανασυγκρότηση». Το λες και γεμίζει το στόμα σου, αλλά δεν γεμίζει το στομάχι των ανθρώπων. Τι θα ήθελε κάποιος από το κράτος; Καταρχήν να μην ανακατεύεται στις δουλειές των ανθρώπων. Είναι αρκετό να μην υπάρχουν αντικίνητρα. Ας προσπαθήσει, τουλάχιστον, γι αυτό. Κι είναι απολύτως απαραίτητο να χρηματοδοτηθούν ινστιτούτα που θα μπορούσαν να παίξουν συμβουλευτικό ρόλο για τους παραγωγούς. Αλλά για να γίνει αυτό θα χρειαστεί οι πολιτικοί να κατέβουν από τον θρόνο τους και να πάνε να ακούσουν τις εμπειρίες των ανθρώπων του μόχθου. Να συζητήσουν μαζί τους και να προσπαθήσουν να καταλάβουν.
Λίγες εκατοντάδες μέτρα πιο πέρα είχε την ίδια ώρα και ημέρα εκδήλωση η Νέα Δημοκρατία, με την παρουσία της κυρίας Ντόρας Μπακογιάννη. Ήταν απολύτως αντιληπτό για τα δεδομένα της ελληνικής κοινωνίας ότι οι κομματικοί φίλοι της Νέας Δημοκρατίας μας εγκατέλειψαν και έσπευσαν να δώσουν το παρόν τους στην κομματική εκδήλωση. Δεν ήταν οι επιχειρηματίες του χώρου, αλλά κυρίως άνθρωποι που ασχολούνται με την πολιτική. Δεν τους αδικούμε. Οι εκλογές είναι κοντά, η Νέα Δημοκρατία κερδίζει σταθερά έδαφος και κάθε νέα κυβέρνηση χρειάζεται στελέχη για τον κρατικό μηχανισμό. Έτσι σκέφτονται οι άνθρωποι, δεν μπορείς εύκολα να αλλάξεις νοοτροπίες δεκαετιών. Αν και ο Κυριάκος οφείλει να αποδείξει ότι δεν εκπροσωπεί αυτή την νοοτροπία. Αλλά αυτή είναι μια άλλη συζήτηση.
Μήπως θα έπρεπε οι κομματικοί να σπεύσουν να φέρουν για λίγο σε αυτή την συζήτηση την Ντόρα; Θα ήταν πραγματικά χρήσιμο για την ίδια την κυρία Μπακογιάννη, όπως και για κάθε άνθρωπο της εξουσίας. Να ακούσουν χρήσιμα πράγματα και να ξέρουν τι ακριβώς σημαίνει παραγωγική ανασυγκρότηση. Να μην νομίζουν, δηλαδή, ότι θα πρέπει να στείλουν τους Αθηναίους στην επαρχία να μάθουν να καλλιεργούν πατάτες και ραπανάκια, όπως υποστήριζαν ορισμένα ένθετα του Αθηναϊκού Τύπου για την αγροτική οικονομία. Δεν χρειάζεται να εξοντώσει κανείς τους κουρασμένους από την κρίση Έλληνες λέγοντάς τους ανοησίες ή και πουλώντας τους φρούδες ελπίδες. Συνέβη μία φορά αυτό από τους ερυθρούς Χμαιρ, δεν είναι ανάγκη να γίνει μία ακόμη. Γι αυτό χρειάζεται ο πολιτικός κόσμος να γνωρίζει για τι συζητάμε και πως γίνεται. Στην χειρότερη ο πολιτικός που θα συμμετείχε στην συζήτηση θα μάθαινε για την δύναμη του καρυδιού και πως αυτό μπορεί να εκτοπίσει από την ελληνική αγορά το μουρουνέλαιο.
Για να μην είμαστε άδικοι, η κυρία Μπακογιάννη μπορεί και να γνωρίζει δέκα πράγματα περισσότερα απ' ότι άλλοι πολιτικοί και σίγουρα κάποια περισσότερα από εμάς. Δημοσιογράφοι είμαστε, δεν γίναμε ειδήμονες στα αγροτικά, όπως δεν είμαστε ειδήμονες με τους σεισμούς και με άλλα αντικείμενα. Ούτε και είναι υποχρεωμένοι όλοι οι πολιτικοί να γνωρίζουν όλα τα θέματα. Αλλά είναι αναγκαίο να συζητούν. Να αναπνέουν τον ίδιο αέρα με εκείνον των εν δυνάμει ψηφοφόρων τους. Το πρόβλημα δεν είναι η κυρία Μπακογιάννη, την οποία χρησιμοποιήσαμε ως εύκολο παράδειγμα λόγω της ταυτόχρονης παρουσίας της στην Λάρισα. Το πρόβλημα είναι το πολιτικό σύστημα, το οποίο φαίνεται να μην επικοινωνεί ουσιαστικά με τον κόσμο του μόχθου. Αν το έκανε πολλά από τα προβλήματα που υπάρχουν στον κόσμο της πραγματικής οικονομίας θα είχαν λυθεί. Αλλά αυτά παραμένουν χρόνια άλυτα, επειδή ακριβώς οι πολιτικοί μιλάνε διαφορετική γλώσσα από τους υπόλοιπους πραγματικούς ανθρώπους του πραγματικού κόσμου. Όπως μας περιέγραψε τι του συνέβη ο επιχειρηματίας που είχε την ιδέα για το «θες γάλα», όταν επιδίωξε να βάλει τσιπάκια στο γάλα, όπως, δηλαδή, συμβαίνει και στο εξωτερικό. Και τα λοιπά και τα λοιπά …
Ένας από τους δρόμους της Ελλάδας, προκειμένου να βγει κάποια στιγμή από την κρίση, είναι αυτός της Αγροτικής Οικονομίας. Είναι ένας τομέας που η χώρα μας έχει συγκριτικό πλεονέκτημα. Το έχουμε ακούσει άπειρες φορές. Κι όταν περιμένει κανείς μερικά πρώτα βήματα από τους ανθρώπους που έχουν στηρίξει την εκλογή τους στο αφήγημα της παραγωγικής ανασυγκρότησης, απογοητεύεται. Επειδή ακριβώς συνειδητοποιεί ότι κι αυτός ο πολιτικός ανησυχούσε μόνο για την εκλογή του. Άλλο πράγμα είναι ένα πολιτικό αφήγημα - προϊόν του πολιτικού marketing και άλλο πράγμα η ζώσα πραγματικότητα στο χωράφι . Αλλά το έχουμε ήδη κουράσει το θέμα. Μέχρι τώρα πολλά λόγια και ουσία μηδέν. Στο μεταξύ ψάχνουμε εκείνες τις ενδείξεις που να μας πείθουν ότι κάτι μπορεί πραγματικά να αλλάξει...
Θανάσης Μαυρίδης
Δείτε τις τοποθετήσεις των κ.κ. Δημήτρη Κουρέτα και Απόστολου Δοντά:
