Τις αναλύσεις των «τεσσάρων ωρών που συγκλόνισαν τον κόσμο» περιμένουμε κι εμείς να τις διαβάσουμε από τους πολιτικούς επιστήμονες σε άρθρα που θα δημοσιεύονται κι εδώ, στο Liberal, αλλά και αλλού, στον ελληνικό και διεθνή Τύπο.
Τα αίτια, οι ομοιότητες και οι διαφορές των εθνολαϊκιστικών ρευμάτων της Ευρώπης με αυτό του Τραμπ θα συζητηθούν εκτενώς τις επόμενες εβδομάδες. Είναι και το ότι οι σκηνές της εισβολής στο Καπιτώλιο θύμισαν σε εμάς του Έλληνες γεγονότα της εποχής των «Αγανακτισμένων» και οι συνειρμοί αυτοί πυροδότησαν αμέσως σχετικά debate σε πολλούς και διαφορετικούς τόνους.
Την ερώτηση όμως «πως επιδιορθώνεται μια δημοκρατία που έχει υποστεί φθορά» πρέπει να είμαστε σε θέση να την απαντήσουμε όλοι, γιατί θεωρητικά ο καθένας από εμάς μπορεί να βρεθεί εκλεγμένος σε μια θέση μεγάλη ευθύνης. Δεν χρειάζεται δηλαδή να είσαι «φιλόσοφος βασιλιάς» για να είσαι σε θέση να σκεφτείς πως θα αποκαταστήσεις την τάξη στην οργανωμένη πολιτεία κι ας έλεγε ο Πλάτωνας.
Πώς φτιάχνει μια δημοκρατία που έχει υποστεί φθορές, λοιπόν;
Η απάντηση τον 21ο αιώνα θα έπρεπε να είναι προφανέστατη: επιστρέφοντας στο σεβασμό των θεσμών και της συνταγματικής τάξης, τηρώντας ευλαβικά τους νόμους και τη διάκριση των εξουσιών.
Όλοι γύρω μας δηλώνουν ότι έχουν πάρει τα «μαθήματα» της τελευταίας δεκαετίας: κρίση χρηματοπιστωτικού συστήματος, ελληνική κρίση, άνοδος του αριστερού ριζοσπαστισμού με ταυτόχρονη συρρίκνωση της απήχησης της σοσιαλδημοκρατίας, άνοδος των εθνολαϊκιστικών ρευμάτων και της ακροδεξιάς με ταυτόχρονη αμηχανία της κεντροδεξιάς που τοποθετείται με όρους εκλογικής τακτικής και όχι αρχών απέναντι στο φαινόμενο.
Εμείς, εδώ στην Ελλάδα τι μάθαμε από τη δεκαετή κρίση που ήταν πρωτίστως μια κρίση του πολιτικού συστήματος; Αν και τον Ιούλιο του 2019 με τη δημοκρατικότατη και ομαλότατη εναλλαγή της εξουσίας που σήμανε και το κλείσιμο ενός κύκλου όπου όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας κυβέρνησαν, τα διάφορα θεσμικά «παρατράγουδα» αποδεικνύουν ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα παραμένει στα λόγια. Από την υπόθεση Novartis, που δεν θα μπορούσε να στηθεί χωρίς τη συμμετοχή της δικαστικής εξουσίας, μέχρι το κομματικό κράτος των ημετέρων που θριάμβευσε πάλι στις επιλογές των διοικήσεων των νοσοκομείων, η χώρα συνεχίζει να σκοντάφτει και να χάνει το βηματισμό της αποκλειστικά λόγω περιφρόνησης στους θεσμούς.
Αδιαφάνεια στη διοίκηση, χωρίς λογοδοσία, καθολική άρνηση της αξιολόγησης, εκλογίκευση της πολιτικής βίας ως μέσο πολιτικού ακτιβισμού και εσχάτως, με το επιτελικό κράτος, αποδυνάμωση της Βουλής. Όλα αυτά δείχνουν το πρόβλημα.
Σ’ ένα κράτος που για να επιβιώσεις ως πολίτης ή μικρός επιχειρηματίας πρέπει να ενταχθείς στα πελατειακά δίκτυα για να έχεις, τουλάχιστον, προστασία από την αυθαιρεσία κάθε μορφής εξουσίας και να μπορείς να κάνεις τη δουλειά σου, η επίκληση της νομικής και θεσμικής τάξης δείχνει θρησκευτικό ξόρκι.
Την τελευταία δεκαετία, ο προοδευτικός και μεταρρυθμιστικός χώρος εξαντλείται στην επίκληση των θεσμών και στις συζητήσεις περί μεταρρυθμίσεων αλλά εκλογικεύει κάθε στραβοτιμονιά αυτών στους οποίους δίνει κατά καιρούς την ψήφο του με όρους τακτικής. Πάντα φταίει κάποιος άλλος. Συνήθως «ο λαός που είναι αγράμματος, αποκτηνωμένος, ηθικά ξοφλημένος γι αυτό και μας εμποδίζει να κάνουμε τις μεταρρυθμίσεις».
Ωραίο ψέμα. Το λένε στον εαυτό τους και οι αμερικανικές ελίτ που χλεύαζαν τον αμερικανικό λαό και τις επιλογές του μέχρι που αυτός τις τιμώρησε «αυτοκτονώντας» ο ίδιος, βέβαια.
Όσα διαδραματίστηκαν στις ΗΠΑ προχθές, τα τόσο μακρινά και τόσο οικεία συνάμα, μπορεί να είναι δύσκολο να αναλυθούν με απλουστευτικά ερμηνευτικά σχήματα. Όμως είναι εξαιρετικά απλό να διορθωθούν.
Ο Τζο Μπάιντεν κέρδισε τις εκλογές με την απλότητα και την ταπεινοφροσύνη του, με το μετριοπαθές ύφος του, την εγγύτητα που είχε με το λαό που οι φιλελεύθερες ελίτ αρέσκονται να περιφρονούν.
Το πως θα μετουσιώσει την προσωπική του στάση σε τρόπο διακυβέρνησης θα το δούμε τα επόμενα χρόνια.
Πρέπει να το παρατηρήσουμε προσεκτικά. Στοιχηματίζουμε ότι έχουμε πολλά να μάθουμε.
