Η ελευθερία της έκφρασης, όπως και η ακαδημαϊκή ελευθερία προστατεύονται από το Σύνταγμα. Είναι επομένως παράνομη η παραγγελία της Εισαγγελίας Ροδόπης στην αστυνομία να εντοπίσει ονόματα και διευθύνσεις διδακτικού προσωπικού του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης που χρησιμοποιούν τον όρο «τουρκική μειονότητα», όπως λέει στο Liberal ο Κώστας Τσιτσελίκης.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Μακεδονίας με αντικείμενο τους Διεθνείς Οργανισμούς και το Θεσμικό Πλαίσιο Προστασίας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, εξηγεί ότι δεν είναι σε καμία περίπτωση ποινικά κολάσιμη πράξη η χρήση του όρου «τουρκική μειονότητα», αφού το Σύνταγμα και οι νόμοι δεν θέτουν παρόμοιους περιορισμούς. Και θεωρεί ότι ακόμη και αν η παραγγελία αφορά τον εντοπισμό από την Εισαγγελία εμπειρογνωμόνων, ώστε να διωχθεί κάποιος που έχει χρησιμοποιήσει τον όρο «τουρκική μειονότητα», και πάλι ο τρόπος με τον οποίο αυτή διατυπώθηκε είναι απαράδεκτος.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Δώστε μας τη δική σας ερμηνεία για την παραγγελία της Εισαγγελίας Ροδόπης στην αστυνομία να εντοπίσει ονόματα και διευθύνσεις καθηγητών που χρησιμοποιούν τον όρο «τουρκική μειονότητα»…
Σε πρώτη ανάγνωση προφανώς και είναι εντελώς απαράδεκτο αυτό. Είναι παράνομη η ίδια η παραγγελία να ζητά από τις αρχές του Πανεπιστημίου να του δώσουν ονόματα και διευθύνσεις καθηγητών που έχουν κάνει χρήση του όρου «τουρκική μειονότητα». Είναι παράνομο, καθώς η ακαδημαϊκή ελευθερία και γενικότερα η ελευθερία της έκφρασης προστατεύεται από το Σύνταγμα, όπως και από άλλες διατάξεις. Τώρα, σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες, υπάρχει μια εκδοχή η Εισαγγελία να ζητά εμπειρογνώμονες από το Πανεπιστήμιο που γνωρίζουν τα σχετικά με τον συγκεκριμένο όρο «τουρκικής μειονότητας» μέσα από το επιστημονικό τους έργο.
- Για ποιο λόγο όμως ο Εισαγγελέας να ζητά εμπειρογνώμονες;
Προφανώς γιατί υπάρχει μια προκαταρκτική έρευνα γύρω από την πιθανότητα να έχει διαπραχθεί αδίκημα, που σχετίζεται με τη χρήση από κάποιον της έκφρασης «τουρκική μειονότητα». Αυτό που ισχύει νομικά, είναι ότι δεν υπάρχει ποινικό αδίκημα που να βάζει περιορισμούς στο πως θα αποκαλεί κάποιος μια μειονότητα. Δεν είναι δηλαδή σε καμία περίπτωση ποινικά κολάσιμη πράξη η χρήση του όρου «τουρκική μειονότητα».
- Και η Συνθήκη της Λωζάνης που αναφέρεται σε μουσουλμανική μειονότητα;
Η Συνθήκη της Λωζάνης δεν παράγει ποινικό δίκαιο. Δεν επιβάλει, ούτε και απαγορεύει τίποτα στο πεδίο του ποινικού δικαίου. Αποδίδει απλά δικαιώματα σε μέλη της μειονότητας της Θράκης μέσω της θρησκείας. Πουθενά δεν απαγορεύεται ότι τμήμα της μειονότητας μπορεί να είναι τουρκική, πομάκικη ή οτιδήποτε άλλο, ότι σύμφωνα με τη γλώσσα μπορεί να είναι τουρκόφωνη ή πομακόφωνοι, κ.ο.κ.
- Το Σύνταγμα τι προβλέπει σχετικά;
Πρώτον ότι όλοι είμαστε ελεύθεροι να υποστηρίζουμε ό,τι θέλουμε, εκτός από κάποιες ειδικές εξαιρέσεις, και δεύτερον ότι ο καθένας μπορεί να εκφράζει την ιδιαίτερη ταυτότητά του, όπως εκείνος θέλει. Ειδικά ως προς το θέμα των μειονοτήτων, το Σύνταγμα δεν λέει τίποτα παραπάνω. Όπως κάθε άνθρωπος, έτσι και τα μέλη μιας μειονότητας έχουν δικαίωμα να λένε ότι είναι ό,τι θέλουν. Δεν υπάρχει κάποια απαγόρευση στο σκέλος του ποινικού δικαίου.
- Άρα η χρήση του όρου μουσουλμανική μειονότητα απορρέει μόνο από το γράμμα της Συνθήκης της Λωζάνης;
Σωστά. Και όσον αφορά την απόδοση των δικαιωμάτων μέσω της θρησκείας, όχι μέσω της γλώσσας. Σκεφτείτε ότι υπάρχουν μέλη της μειονότητας που δεν είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, αλλά είναι Τούρκοι ή ότι είναι μόνο Πομάκοι και όχι μουσουλμάνοι. Υπάρχουν δηλαδή πολλές επάλληλες ταυτότητες στη μειονότητα, τις οποίες κάθε φορά ο ίδιος ο άνθρωπος κρίνει αν θα τις εκφράσει. Επιστημονικά αν με ρωτούσατε, θα σας έλεγα ότι η μουσουλμανική μειονότητα έχει πάρα πολλές εσωτερικές ομαδώσεις, οι οποίες γίνονται ορατές ανάλογα με το κριτήριο που εφαρμόζουμε κάθε φορά, δηλαδή θρησκεία, γλώσσα, και εθνική ταυτότητα.
Στην Τουρκία για παράδειγμα, οι Ελληνες της Κωσταντινούπολης, εκτός από ορθόδοξοι, έχουν και μια εθνική ταυτότητα, είναι και Ελληνες, καθώς επίσης ελληνόφωνοι σε επίπεδο γλώσσας.
-Όπως όμως ξέρετε καλά, οι ελληνικές κυβερνήσεις μιλούν για μουσουλμανική μειονότητα, όχι τουρκική…
Οι τωρινές γιατί κάποιες παλαιότερες, στις δεκαετίες 1930 και 1950, χρησιμοποιούσαν μόνον τον όρο «τουρκική μειονότητα». Η πολιτική ορθότητα σχετικά με το πως αποκαλούμε τη μειονότητα σχετίζεται με τους ευρύτερους πολιτικούς συσχετισμούς ιδιαίτερα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Αυτό δεν σημαίνει ότι δημιουργούνται ποινικές κυρώσεις αν κάποιος κάνει χρήση του όρου «τουρκική μειονότητα».
- Εν πάση περιπτώσει, είναι δυνατόν να ζητώνται στοιχεία και φάκελοι για επιστημονικό έργο, από τις αρχές ενός Πανεπιστημίου;
Σε κάθε περίπτωση είναι απαράδεκτο με τον τρόπο που διατυπώθηκε, ακόμη και αν ισχύει η πρώτη, και πιο εύπεπτη εκδοχή, δηλαδή ότι ο Εισαγγελέας ζητά πιθανούς εμπειρογνώμονες. Ακόμη και αυτό είναι προβληματικό, δηλαδή να ζητά ένας Εισαγγελέας από τις αρχές ενός Πανεπιστημίου να του δώσουν στοιχεία για καθηγητές ώστε να διωχθεί κάποιος που έχει χρησιμοποιήσει τον όρο «τουρκική μειονότητα».
Καταρχήν, το έγγραφο που είδε το φως της δημοσιότητας με την παραγγελία της Εισαγγελίας Ροδόπης στην αστυνομία να εντοπίσει ονόματα και διευθύνσεις καθηγητών που χρησιμοποιούν τον όρο «τουρκική μειονότητα», δεν φαίνεται πουθενά ότι ζητούνται εμπειρογνώμονες. Δεν το λέει ρητά. Αν θεωρήσουμε ότι το θέμα αφορά τον εντοπισμό εμπειρογνωμόνων, αυτό αφορά κάποια υπόθεση που ενέχει το ζήτημα της ελευθερίας, είτε της ακαδημαϊκής, είτε της έκφρασης κάποιου άλλου ανθρώπου, μειονοτικού ή μη. Επομένως, έτσι κι αλλιώς είναι πάρα πολύ προβληματική όλη αυτή η διαδικασία. Εξαιρετικά παράδοξη. Εκτιμώ ότι ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας θα αντιληφθεί ότι κάποιος υφιστάμενός του δεν γνωρίζει τα βασικά.
