Οι ΗΠΑ δεν «καταπίνουν» την εκτόξευση των S-400 από τον Ερντογάν. Είναι πολύ δύσκολο να χωνέψουν την ενεργοποίηση των ρωσικών πυραύλων η οποία διευκολύνει τους αμερικανούς να συνειδητοποιήσουν το μέγεθος του «προβλήματος Τουρκία».
Σαν ένας επιταχυντής εξελίξεων στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, και μάλιστα παραμονές εκλογών, η χθεσινή κίνηση Ερντογάν δεν τους επιτρέπει να μείνουν με τα χέρια σταυρωμένα απέναντι σε μια χώρα, η οποία με τις πράξεις της στρέφεται εναντίον των εθνικών τους συμφερόντων, όπως και του ΝΑΤΟ, απαντούν στο liberal, δύο διεθνολόγοι, ο Κωσταντίνος Φίλης και ο Πέτρος Λιάκουρας.
Σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της χθεσινής Συνόδου Κορυφής απαντούν ότι υπό τις παρούσες συνθήκες, η Ελλάδα δεν μπορούσε να πάρει κάτι περισσότερο, ενώ θεωρούν βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα επιχειρήσει είτε να μας παρασύρει σε ένα θερμό επισόδειο όπου η Αθήνα θα κάνει εκείνη την πρώτη κίνηση, είτε θα επιχειρήσει να δημιουργήσει ένα πρακτικό τετελεσμένο που θα χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό χάρτι όταν και όποτε ξεκινήσουν συζητήσεις με την Ελλάδα. Επίσης πολύ πιθανό είναι σύντομα να εκδώσει τις άδειες για έρευνες στην περιοχή που έχει καθορισθεί από το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Τι σημαίνει η χθεσινή ανακοίνωση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ότι αν πράγματι η Τουρκία εκτόξευσε S-400, θα υποστεί τις συνέπειες;
Ενώ αρχικά η πρόθεση των ΗΠΑ ήταν να επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία με την παραλαβή των ρωσικών S-400, τελικά ο Τραμπ έκανε την χάρη στον Ερντογάν να του δώσει χρόνο, λέγοντας ότι οι κυρώσεις θα έμπαιναν σε ισχύ μόνο σε περίπτωση ενεργοποίησης των πυραύλων. Δηλαδή η αμερικανική θέση μετατοπίστηκε προκειμένου να γίνει το χατίρι του Ερντογάν.
Απ’ ότι λένε οι αμυντικοί αναλυτές και εφόσον επιβεβαιωθεί ότι η Τουρκία προέβη χθες σε ρίψη S-400, αυτό προφανώς, λίγες μάλιστα ημέρες πριν τις αμερικανικές εκλογές, βάζει τον Τραμπ σε θέση άμυνας. Η οποία κάλλιστα μπορεί να γίνει και θέση επίθεσης. Για λόγους πρεστίζ και όχι μόνο, θα είναι δύσκολο στον Τραμπ να παραδεχθεί δημόσια ότι “κατάπιε” για μια ακόμη φορά μια τέτοια συμπεριφορά από πλευράς Τουρκίας. Είναι σαν ο Ερντογάν να του “βγάζει την γλώσσα”.
Είτε λοιπόν έχει υπολογίσει κάτι που αυτή την στιγμή εμείς δεν μπορούμε να δούμε και να μετρήσουμε, είτε πραγματικά προέβη σε μια ενέργεια που δεν αφήνει περιθώρια στους Αμερικανούς. Τα ζητήματα κύρους και αξιοπιστίας για την υπερδύναμη που λέγεται ΗΠΑ παίζουν καταλυτικό ρόλο. Η εκτόξευση των S-400 προσφέρει την δυνατότητα στις ΗΠΑ να επανακτήσουν ένα μέρος της χαμένης αξιοπιστίας των τελευταίων ετών επί θητείας Τραμπ, με το να επιβάλoυν κυρώσεις στην Τουρκία. Το αν θα το κάνουν αυτό ή όχι δεν το ξέρουμε.
- Πόσο όλο αυτό, μερικές εβδομάδες πριν τις αμερικανικές εκλογές, μπορεί να επηρεάσει τη στάση των ΗΠΑ ως προς τα ελληνοτουρκικά;
Χθες ο Κυρ. Μητσοτάκης είπε για την Ευρώπη ότι είναι ένα μεγάλο καράβι που δεν στρίβει εύκολα. Το ίδιο ισχύει και για τις ΗΠΑ, παρ’ ότι είναι πολύ πιο πρακτική σε αυτά τα ζητήματα. Η αμερικανική γραφειοκρατία δυσκολεύεται ακόμη και σήμερα να πάρει αποφάσεις σε σχέση με την Τουρκία και πολύ περισσότερο να συνειδητοποιήσει ότι είναι ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα για τα αμερικανικά συμφέροντα. Στο να συνειδητοποιήσουν λοιπόν οι Αμερικανοί το μέγεθος του προβλήματος που συνεπάγεται η Τουρκία, τους διευκόλυνε χθες με την εκτόξευση των S-400 ο Ερντογάν.
Κίνηση που θα μπορούσε να λειτουργήσει ως καταλύτης. Σαν ένας επιταχυντής εξελίξεων για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, καθώς θα είναι πολύ δύσκολο για τις ΗΠΑ να το χωνέψουν και να το καταπιούν. Αυτό υπαγορεύει η κοινή λογική. Βέβαια ας μην ξεχνάμε ότι η σχέση Τραμπ-Ερντογάν δεν υπαγορεύεται από αυτήν.
Μπορεί ο Ερντογάν να ποντάρει στο γεγονός ότι δυόμισι εβδομάδες πριν τις εκλογές, ο Τραμπ δεν προλαβαίνει να ασχοληθεί με το ζήτημα. Μπορεί να θέλει να προκαταβάλει την επόμενη αμερικανική ηγεσία. Αλλά να έχουμε πάντα υπόψιν και ότι ο Ερντογάν θεωρεί πως η Τουρκία είναι μια χώρα πάρα πολύ σημαντική για το διεθνές γίγνεσθαι. Την αντιλαμβάνεται ως μια χώρα που μπορεί να κάνει ενέργειες, για τις οποίες πιστεύει ότι οι συνέπειες θα είναι μικρές ή διαχειρίσιμες.
- Στο μέτωπο της Ευρώπης, τι κέρδη αποκόμισε η Ελλάδα από την χθεσινή Σύνοδο Κορυφής;
Αυτό που κερδίσαμε χθες ήταν μια ακόμη ισχυρή δήλωση της ΕΕ σε σχέση με το τι περιμένει την Τουρκία αν συνεχίσει στο σημερινό μοτίβο. Θα μπορούσαμε να πάρουμε κάτι περισσότερο ; Από αυτή την ΕΕ με την Γερμανία προεδρεύουσα, η οποία είναι της άποψης να ακολουθήσουμε την στρατηγική της υπομονής έναντι της Τουρκίας, θα ήταν πολύ δύσκολο. Είναι αρκετό αυτό που πήραμε; Σε καμία περίπτωση. Μπορεί να πτοήσει τον Ερντογάν; Ούτε κατά διάνοια. Θέλουμε κάτι περισσότερο τις επόμενες ημέρες ; Η ελληνική διπλωματία κατανοεί ότι δεν μπορούμε να περιμένουμε μέχρι τον Δεκέμβριο για να έρθουν κυρώσεις, λογική από την οποία πρέπει να απεγκλωβιστούμε. Χρειάζεται να εργαστούμε στην κατεύθυνση του να ισχυροποιηθεί πολύ περισσότερο η αποδοκιμασία από πλευράς ΕΕ απέναντι στις τουρκικές ενέργειες, αλλά και να προβούμε σε ενέργειες που θα δείχνουν στην Τουρκία ότι δεν αστειευόμαστε. Η όποια παραβίαση κάνει, να έχει και μια συνέπεια. Οπωσδήποτε επίσης πρέπει να ενισχύσουμε περαιτέρω τις σχέσεις μας με την Γαλλία. Εφόσον μάλιστα είχαμε εδραιώσει την σχέση μας από τον Ιούλιο με το Παρίσι, ενδεχομένως σήμερα τα πράγματα με την Τουρκία να ήταν διαφορετικά.
- Έστω ότι εκδηλώνεται μια νέα διπλωματική πρωτοβουλία για να έρθει στο τραπέζι του διαλόγου ο Ερντογάν. Θα δεχθεί να αποσύρει για τρίτη φορά το Oruc Reis με την λήξη της Navtex, τα μεσάνυχτα της ερχόμενης Πέμπτης 22 Οκτωβρίου, εφόσον παραμείνει το ίδιο πλαίσιο διερευνητικών με την Ελλάδα;
Όχι, προφανώς. Θα το αποσύρει εφόσον πάρει κάτι περισσότερο, όπως την δέσμευση ότι θα διεξαχθεί κάποια πολυμερής διάσκεψη για την Μεσόγειο. Εκτιμώ λοιπόν ότι με βάση και τις παραπάνω παραδοχές, ο Ερντογάν μπορεί να το φτάσει μέχρι τέλους. Δηλαδή να προχωρήσει πέραν των 12 ναυτικών μιλίων, εκβιάζοντας μια κατάσταση απέναντι τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην ΕΕ. Δεδομένου ότι δεν έχει να χάσει κάτι σε επίπεδο κυρώσεων, όσο και να τον προειδοποιούν, τίποτα δεν αποκλείει το Oruc Reis να κινηθεί στην περιοχή μεταξύ 12 και 6 ναυτικών μιλίων από το Καστελόριζο. Αν το πετύχει αυτό ο Ερντογάν, ακόμη και αν μετά αποσύρει το σκάφος, θα έχει βάλει ένα μεγάλο λιθαράκι στην διαπραγμάτευση με την Ελλάδα, όταν και όποτε αυτή ξεκινήσει.
Ποιο θα είναι αυτό ; Αφενός η ντε φάκτο πλέον αμφισβήτηση της δυνατότητας της Ελλάδας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 μίλια, κάτι που αποτελεί μονομερές της δικαίωμα, το οποίο έχει ούτως ή άλλως από την Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας. Αφετέρου η ντε φάκτο απαγόρευση στην Ελλάδα, να έχουν τα ελληνικά νησιά υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ εκτός από χωρικά ύδατα.
Αυτή είναι εξάλλου και η επίσημη τουρκική θέση. Σύμφωνα με αυτήν, τα ελληνικά νησιά, ακόμη και η Κρήτη, δικαιούνται χωρικά ύδατα 6 μιλίων και από εκεί και πέρα καθόλου ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα. Αν το Oruc Reis φτάσει στα 6,5 μίλια για να κάνει σεισμικές έρευνες, αυτό σημαίνει ντε φάκτο, ότι θα εμποδίσει την Ελλάδα πρώτον να προχωρήσει, όποτε αυτή το κρίνει σε επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης και δεύτερον από το να μπορεί να έχει υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ.
Αν στα 6,5 μίλια από το Καστελόριζο, το τουρκικό σκάφος προχωρήσει σε σεισμική έρευνα, ντε φάκτο αυτό θα έχει δημιουργήσει ένα τετελεσμένο. Αυτός μπορεί να είναι λοιπόν ένας εκ των στόχων της Τουρκίας, δηλαδή να προσθέσει στην ατζέντα της ένα επιχείρημα που την ισχυροποιεί έναντι της Ελλάδας.
Δύο σε κάθε περίπτωση είναι από εδώ και πέρα οι στόχοι του Ερντογάν. Ο πρώτος να σύρει την Ελλάδα σε μια περιφερειακή διάσκεψη για την Μεσόγειο άνευ ατζέντας και άρα άνευ προυποθέσεων. Ο δεύτερος στόχος να δημιουργήσει ένα πρακτικό τετελεσμένο που θα χρησιμοποιήσει ως διαπραγματευτικό χάρτι όταν και όποτε ξεκινήσουν οι συζητήσεις με την Αθήνα.
Π. Λιάκουρας: Στήνει παγίδα ο Ερντογάν, να μην πέσουμε μέσα
- Τι σημαίνει η χθεσινή ανακοίνωση του Στειτ Ντιπάρτμεντ ότι αν πράγματι η Τουρκία εκτόξευσε S-400, θα υποστεί τις συνέπειες;
Ακόμη και αν η ενεργοποίηση από πλευράς Τουρκίας των S-400 δεν λειτουργήσει άμεσα ως καταλυτής, η ανακοίνωση του State Department αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα. Πρώτον, οι ΗΠΑ δείχνουν να αντιλαμβάνονται το ρόλο της Τουρκίας, δηλαδή μιας χώρας που διέπεται από την αντίληψη της ίδρυσης ενός ισλαμικού κράτους. Δεύτερον από την στιγμή που συνέβη αυτό που ανέκαθεν φοβόταν το State Department, δηλαδή ότι οι S-400 θα ενεργοποιηθούν, οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να επαναοριοθετήσουν την σχέση τους με την Άγκυρα.
Η κοινή λογική λέει ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να μείνουν με τα χέρια σταυρωμένα απέναντι σε μια χώρα- σύμμαχο στην Βορειοτλαντική Συμμαχία, η οποία με τις πράξεις της στρέφεται εναντίον των συμφερόντων της Δύσης, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ. Εφόσον όλ’ αυτά επιβεβαιωθούν, τότε σε συνδυασμό και με την εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας Ελλάδας-ΗΠΑ, με επίκεντρο την Σούδα, μπορεί να αλλάξει το σημερινό σκηνικό.
- Δεν τα γνωρίζει όμως όλα τα παραπάνω ο Ερντογάν;
Ο Ερντογάν έχει καταληφθεί από αλαζονεία. Εκτιμά ότι μπορεί να ξεφύγει από την ισορροπία δυνάμεων και την λογικών των συμμαχιών που έχει εδραιωθεί μετά το τέλος του υπαρκτού σοσιαλισμού. Επομένως θεωρεί ότι μπορεί να μπει σε ένα καινούργιο “καλούπι”, όπου θα υπάρχει ο λεγόμενος πολυμερισμός και αυτός θα αποτελεί έναν ισχυρό πόλο. Και πιστεύει ότι μπορεί να φέρει σε πέρας αυτή την επιδίωξη, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα “α λα καρτ” τις σχέσεις του με την Δύση. Κάποια στιγμή πρέπει να αποφασίσει με ποιους θα πάει και ποιους θα αφήσει. Η εκτόξευση των S-400 μπορεί να “ξυπνήσει” τις ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν την Τουρκία ως ένα μεγάλο πρόβλημα. Έχουν ήδη αρχίσει να το συνειδητοποιούν και να προειδοποιούν. Αν δεν συνετιστεί ο Ερντογάν, τότε οι ΗΠΑ αργά ή γρήγορα θα πάρουν μεγάλες αποφάσεις. Και είναι πολύ πιθανό η εκτόξευση των ρωσικών πυραύλων να έχει ως συνέπεια αμερικανικές κυρώσεις.
- Τι να κρατήσουμε από την χθεσινή Σύνοδο Κορυφής;
Πήραμε βασικές υποσχέσεις, υποστήριξη και αλληλεγγύη, μια γενική στήριξη απέναντι στις μονομερείς επιθετικές ενέργειες και κυρίως μια επιβεβαίωση των συμπερασμάτων της προηγούμενης Συνόδου για αξιολόγηση της συμπεριφοράς της Τουρκίας τον Δεκέμβριο. Μας αρκούν αυτά; Προφανώς όχι. Θα περιμέναμε επίσης να ακούσουμε μια δήλωση από πλευράς Γερμανίας ότι βρίσκεται σταθερά στο πλευρό της Ελλάδας και συνεχίζει αταλάντευτα την προσπάθεια να φέρει την Τουρκία στο τραπέζι του διαλόγου. Θέλουμε πολύ περισσότερα τις επόμενες ημέρες από πλευράς Γερμανίας. Εφόσον δεν επιθυμεί κυρώσεις κατά της Τουρκίας, πρέπει να κλιμακώσει την διπλωματικές της πρωτοβουλίες.
- Κατόπιν όλων αυτών ποιες θα μπορούσε να είναι οι επόμενες κινήσεις της Άγκυρας;
Εξαρτάται πως η Τουρκία θα αποκωδικοποιήσει τα χθεσινά μηνύματα. Σαν πιθανότερες εξελίξεις, αφενός θα επιδιώξει να φτάσει πολύ κοντά στα 6,5 ή και στα 6 ναυτικά μίλια από το Καστελόριζο, αφετέρου μπορεί να εκδώσει άδειες για έρευνες στην περιοχή που έχει καθορισθεί από το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Υπάρχει ως εκκρεμότητα και δεν έχει προειδοποιήσει. Τότε τα πράγματα θα είναι πολύ χειρότερα. Εκεί η σύγκρουση θα είναι αναπόφευκτη. Στην πράξη η Τουρκία επιχειρεί να δημιουργήσει μια κατάσταση ασφυξίας στην Ελλάδα με επίκεντρο το σύμπλεγμα Μεγίστης/Καστελορίζου. Είτε θέλει να προκαλέσει ένα θερμό επεισόδιο, είτε να καταδείξει προς την Αθήνα ότι η “Γαλάζια Πατρίδα” και οι χάρτες με τις τουρκικές διεκδικήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, αποτελούν μονόδρομο. Επιχειρεί, δηλαδή, να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις σε κάποια φάση να υλοποιήσει τετελεσμένα. Αυτό δεν πρέπει να αφεθεί. Εδώ χρειάζεται η συνδρομή του διεθνούς παράγοντα.
Σε αυτήν λοιπόν την φάση πρέπει να πετύχουμε το Ορούτς Ρέις να μην προχωρήσει περαιτέρω.
- Η προσπάθεια της Τουρκίας να πετύχει τετελεσμένα, πως θα εκδηλωθεί;
Αν η Τουρκία προβεί σε έρευνα υφαλοκρηπίδας ανάμεσα στα 12 και τα 6 ναυτικά μίλια θα έχουμε ζήτημα. Παρότι τώρα είναι σε ανοικτή θάλασσα, αλλά όμως είναι παράνομη η ενέργεια να ερευνά ελλείψει οριοθέτησης της περιοχής, γεγονός που προκαλεί ιδιαίτερα την Ελλάδα. Διότι η Τουρκία επιχειρεί μέσω τετελεσμένων, δηλαδή μονομερούς επιβολής κυριαρχικών δικαιωμάτων της επί αμφισβητούμενης υφαλοκρηπίδας, να αποκλείσει την δυνατότητα της Ελλάδας να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη στα 12 ν.μ.
Τέτοια κίνηση θα αγγίξει τα όρια της ελληνικής ανοχής, καθώς σε αυτή την περιοχή η Ελλάδα έχει δικαίωμα επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης της με βάση την Σύμβαση του 1982 και το δικαίωμα αυτό δεσμεύει όλα τα κράτη, της Τουρκίας περιλαμβανομένης. Δεν είναι δυνατόν να επαναλάβει η Τουρκία και στο Καστελόριζο την βλαπτική τακτική της οριοθέτησης όπως έπραξε με την Λιβύη σε βάρος των νησιών του τόξου Ρόδου-Κρήτης. Σε εκείνη την περίπτωση θα εμπόδιζε την επέκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης τους, μέχρι να συναφθεί η συμφωνία οριοθέτησης με την Αίγυπτο, αποκαθιστώντας την έννομη τάξη στις θάλασσες αυτές.
- Τι ισχύει σε περίπτωση που ένα σκάφος κινείται σε διεθνή ύδατα;
Αν η θάλασσα στην οποία κινείται το τουρκικό σκάφος είναι διεθνής, τότε αυτό που πρέπει να κάνει η Ελλάδα είναι να ζητήσει την διακοπή των ερευνητικών δραστηριοτήτων, καθώς πρόκειται για περιοχή που την διεκδικεί και δεν είναι οριοθετημένη.
Σύμφωνα με το Δικαστήριο Δικαίου Θάλασσας σε τέτοιες περιπτώσεις απαγορεύονται οι μονομερείς ενέργειες. Επιτρέπονται ενέργειες επί της υφαλοκρηπίδας μόνο όταν είναι καθορισμένη η περιοχή μετά από συμφωνία με δικαστική απόφαση. Άρα η Ελλάδα δικαιούται να αποτρέψει την παραβίαση, όχι με βίαια μέσα, και να προστατεύσει την διεκδίκησή της, ώστε να καταστεί δυνατόν να οριοθετηθεί η περιοχή μεταξύ του 28ου και του 30ού μεσημβρινού, με συμφωνία όλων των παράκτιων κρατών, όπως προβλέπεται στο δίκαιο θάλασσας. Υπάρχει δε υποχρέωση καλόπιστης διαπραγμάτευσης για την συμφωνία οριοθέτησης, υποχρέωση που απορρέει από τη Σύμβαση Δικαίου Θάλασσας όπως ερμηνεύεται από το Δικαστήριο αυθεντικά, με στόχο να καθορισθούν οι περιοχές άσκησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων, και ιδίως να προστατευτούν τα κράτη από τυχόν απόπειρες δημιουργίας τετελεσμένων ως αποτέλεσμα μονομερών ενεργειών και μονομερούς οριοθέτησης.
Σε αυτή τη μη οριοθετημένη περιοχή η Τουρκία δραστηριοποιείται επί του παρόντος με έρευνα με το Ορούτς Ρέις επί υφαλοκρηπίδας που δεν της έχει καθορισθεί είτε με συμφωνία είτε με δικαστική διευθέτηση, έρευνα η οποία αφορά στη συλλογή σεισμικών δεδομένων. Σε περίπτωση εξόδου ενός γεωτρητικού σκάφους όπως είναι είτε το Γιαβούζ είτε το Κανουνί, εκ της φύσεως της εργασίας θα προκαλέσει μεταβολή στο φυσικό περιβάλλον του βυθού.
- Κάθε ενέργεια όμως σε μη οριοθετημένη περιοχή δεν συνιστά παραβίαση του Δικαίου της Θάλασσας;
Και οι δύο ενέργειες σε μη οριοθετημένες περιοχές συνιστούν παραβίαση του Δικαίου Θάλασσας. Στην περίπτωση της έρευνας τα δεδομένα που συλλέγησαν παρανόμως από την περιοχή, εφόσον η τελευταία καθορισθεί στο έτερο κράτος, μεταβιβάζονται υποχρεωτικά σε αυτό. Στην περίπτωση της γεώτρησης το κράτος που ενεργεί παρανόμως υπέχει διεθνή ευθύνη για την μεταβολή ή καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος του βυθού. Όλα αυτά εξετάστηκαν και επ’ αυτών αποφάνθηκε το Δικαστήριο Δικαίου Θάλασσας και συνιστούν το περιεχόμενο των παραβιάσεων.
Σε κάθε περίπτωση θεωρώ ότι πρέπει να καταβληθεί μεγάλη διπλωματική προσπάθεια, ώστε να υπάρξει αποκλιμάκωση και να αναζητηθεί η δυνατότητα διαλόγου. Οτιδήποτε άλλο θα είναι μια επικίνδυνη κατάσταση.
Εν προκειμένω η Τουρκία στο πεδίο, όπως αρέσκεται να διατυπώνει, στήνει στην πραγματικότητα μια παγίδα. Θέτει στο περιθώριο το διάλογο που επαγγελλόταν, και μάλιστα κατηγορούσε την Ελλάδα ότι τον αποφεύγει και στρέφεται στο πεδίο της αντιπαράθεσης. Επιχειρεί δε μεθοδικά να παρασύρει την Ελλάδα να μετέχει ανταποκρινόμενη στο δικό της παιχνίδι της αντιπαράθεσης. Δεν πρέπει να πέσει η Ελλάδα σε τέτοια παγίδα. Ακόμη κι αν η Τουρκία επιχειρεί με κάθε μέσο να εκτρέψει την Ελλάδα, ώστε να προχωρήσει σε μια πρώτη ενέργεια που θα προκαλέσει την ένταση, κάτι που θα αποζητούσε η Τουρκία.
Στόχος της Ελλάδας ήταν και παραμένει η ειρηνική επίλυση και η αποφυγή της οποιασδήποτε στρατιωτικής λύσης. Η αποτροπή είναι σημαντική για να μην επέλθουν τετελεσμένα, αλλά η επίλυση θα είναι αυτή που με μια συμφωνία οριοθέτησης διά παντός θα κατοχυρώσει τα κυριαρχικά δικαιώματα, δείχνοντας ότι η Ελλάδα όχι μόνο σέβεται το δίκαιο της θάλασσας, αλλά το γνωρίζει κιόλας και το εφαρμόζει.
* Ο Κωσταντίνος Φίλης είναι εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, ενώ ο Πέτρος Λιάκουρας είναι Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.
