Του Κωνσταντίνου Βέργου*
Μετά την απόφαση της Ιταλικής δικαιοσύνης ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα, ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρετζι, σκοπεύει να πραγματοποιήσει δημοψήφισμα για θέματα λειτουργίας της Ιταλικής βουλής. Είναι όμως αυτό το δημοψήφισμα, η κίνηση που οδηγεί στην εδραίωση ή στην διάλυση της ΕΕ;
Ο ιταλός πρωθυπουργός με την κίνηση αυτή προσπαθεί να αποδυναμώσει την πάνω βουλή μεταφέροντας υπερεξουσίες στην εκάστοτε κυβέρνηση. Ουσιαστικά η Ιταλία, όπως τον κατηγορούν οι πολιτικοί του αντίπαλοι της «δεξιάς» και «άκρας δεξιάς», θα προσομοιάζει περισσότερο με την Ιταλία του Μουσολίνι.
Είναι όμως οι κατηγορίες που του επισυνάπτουν οι αντίπαλοί του σωστές; Δυστυχώς ναι! Οι κινήσεις αυτές είναι στην κατεύθυνση συγκέντρωσης αντί αποκέντρωσης εξουσιών. Δεν ταιριάζουν με το πνεύμα της εποχής που απαιτεί περισσότερο έλεγχο και λιγότερη δύναμη στην κεντρική εξουσία. Ασφαλώς δεν έχουν σχέση με οτιδήποτε «προοδευτικό», με όποια έννοια αυτό το δει κάποιος.
Ο Ματέο Ρέτζι, σύμφωνα με τους αντιπάλους του στο ίδιο κόμμα, είναι ένας νέος πολιτικός που έχει ανελιχθεί στην ηγεσία του κεντροαριστερού Δημοκρατικού κόμματος με την πολιτική μηχανορραφιών, που όμως δεν έχει δοκιμαστεί με εκλογές. Σε αυτό φαίνεται ότι όντως συγκλίνει τόσο η «μεταρρύθμιση» που θέλει να κάνει όσο και εν μέρει ο τρόπος που χειρίστηκε το θέμα των ιταλικών τραπεζών, προσπαθώντας να προσεταιριστεί τα στενά συμφέροντα των Ιταλών μεγαλοτραπεζιτών, όχι όλης της οικονομίας.
Ίσως κάνει για συμβιβασμούς ανάμεσα στους ανθρώπους της εξουσίας και μερικούς του χρήματος. Είναι όμως αυτό που τώρα χρειάζεται η Ιταλία, μια ανεξέλεγκτη κάστα τεχνοκρατών-πολιτικών-μεγαλοτραπεζιτών, που να κλείνει όλες τις συμφωνίες υπέρ μιας μερίδας του μεγάλου κεφαλαίου εις βάρος όλων των υπόλοιπων δυνάμεων της οικονομίας και της πολιτικής; Είναι αυτή η δύναμη που μπορεί να μετακινήσει το πλοίο της ΕΕ, που οδηγεί ο Σόιμπλε προς τα βράχια, και να το κατευθύνει σωστά; Πιθανότατα όχι! Υπό αυτή την έννοια, το «δημοψήφισμα για υπερσυγκέντρωση εξουσιών» που επιθυμεί ο Ματέο να κερδίσει, και το οποίο πρέπει να κάνει σε λιγότερο από 3 μήνες, ουσιαστικά δίνει ευκαιρία στους Ιταλούς να γκρεμίσουν τον Ρετζι, που θα παραιτηθεί αν χάσει το δημοψήφισμα, και να οδηγήσουν την Ιταλία σε νέες εκλογές όπου οι αντί-ΕΕ δυνάμεις, κυρίως το κίνημα 5 αστέρων, να οδηγήσουν τον Ρετζι και το «Δημοκρατικό» κόμμα εκτός κυβέρνησης!
Υπό αυτή την έννοια, η προκήρυξη δημοψηφίσματος είναι ένα διπλό πολιτικό λάθος. Αν ο Ρέτζι κερδίσει το δημοψήφισμα , η Ιταλία θα έχει αυταρχικές κυβερνήσεις, κάτι που θα εξυπηρετούσε ακραίες δυνάμεις της ΕΕ σαν του Σόιμπλε. Αν χάσει το δημοψήφισμα η Ιταλία ίσως είναι ο επόμενος 'ασθενής' της ΕΕ, ίσως είναι η επόμενη χώρα που θα επιχειρήσει την έξοδο από την ΕΕ. Σε κάθε περίπτωση, η Ιταλία, επομένως θα οδεύει προς λύσεις που οδηγούν είτε σε λιγότερο δημοκρατικό καθεστώς, που δεν βοηθάει, ή στην πολιτική έξοδο από την ΕΕ. Αν συμβεί το δεύτερο, αυτό θα είναι κόλαφος για την ΕΕ του κυρίου Σόιμπλε, μετά την απόφαση των Βρετανών, καθώς οδηγεί πλέον και δεύτερη από τις 5 μεγάλες χώρες της ΕΕ (οι άλλες 3 που μένουν είναι Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία) εκτός ΕΕ, άσχημη εξέλιξη για την ΕΕ, την Ιταλία και τις χρηματιστηριακές αγορές. Για αυτό, εκτιμούμε ότι οι κίνδυνοι στις αγορές μετά την νέα αυτή εξέλιξη, δυστυχώς αυξάνονται τόσο για την Ιταλία, όσο και για τις Ευρωπαϊκές αγορές ομολόγων και μετοχών.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Βέργος είναι Καθηγητής Χρηματοοικονομικών, Πανεπιστήμιο Πόρτσμουθ, Αγγλία
