Της Οντίν Λιναρδάτου
Ενα βράδυ τον Οκτώβριο του 2016 μία 14χρονη Ισπανίδα αποφάσισε να συμμετάσχει σε ένα μποτεγιόν, μία πολύ δημοφιλή δραστηριότητα των νέων οι οποίοι δεν έχουν πολλά χρήματα να διαθέσουν για να πάνε σε μπαρ. Συνήθως τα μποτεγιόν γίνονται σε ανοιχτούς ή εγκαταλειμμένους χώρους. Εκεί μαζεύονται εκατοντάδες νέοι για να πιουν φτηνό αλκοόλ και να χορέψουν. Στην πόλη Μανρέσα στην ανατολική Καταλονία, στο μποτιγιόν που έγινε σε ένα κλειστό εδώ και χρόνια εργοστάσιο, η 14χρονη Ισπανίδα ήπιε άφθονο αλκοόλ και κάπνισε ινδική κάνναβη και έτσι όταν ο νεαρός που τη φλέρταρε της πρότεινε να τον ακολουθήσει σε ένα διπλανό χώρο, εκείνη με ευκολία δέχτηκε χωρίς να υποψιαστεί τι θα συνέβαινε. Η 14χρονη έπεσε θύμα άγριου και απολύτως οργανωμένου βιασμού από τον νεαρό που την παρέσυρε και τους τέσσερις φίλους του. Ο ένας μάλιστα, που αναφέρεται με το όνομα Μπράιαν Αντρέ, κρατούσε τη σειρά και τους επισήμανε πως ο καθένας έχει από ένα τέταρτο για να κάνει ό,τι θέλει στην ανήλικη κοπέλα. Οι δύο από τους πέντε άντρες μετά τον βιασμό παρέμειναν στον χώρο και ανάγκασαν τη 14χρονη σε πεολειχία.
Οπως είπε η ίδια, το μεγαλύτερο διάστημα ήταν λιπόθυμη αλλά είχε και αρκετές στιγμές που ξυπνούσε και ένιωθε τρομακτικό φόβο, καθώς οι βιαστές την απειλούσαν με ένα όπλο.
Η νέα αυτή υπόθεση του ομαδικού βιασμού της 14χρονης συγκλονίζει την Ισπανία, γιατί μία ακόμα φορά η δικαιοσύνη έδωσε ουσιαστικά άφεση αμαρτιών στους δράστες. Οι Ισπανοί δικαστές αποφάσισαν να μην καταδικάσουν τους δράστες για βιασμό, αλλά μόνο για σεξουαλική κακοποίηση επειδή, όπως είπαν, το θύμα ήταν σε ημιλιπόθυμη κατάσταση και οι δράστες δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουν βία ή άλλες μεθόδους εκφοβισμού. Η απόφαση τρομάζει και τους πλέον ανίδεους. Δεν χρειάστηκε να χρησιμοποιήσουν βία; Ο εξαναγκασμός σε σεξουαλική πράξη δεν είναι εξ ορισμού προϊόν βίας; Οταν ανοίγεις τα μάτια σου, έστω και κατά διαστήματα, και βλέπεις από πάνω σου αγνώστους να σε βιάζουν υπό την απειλή ενός όπλου, αυτό δεν αποτελεί βία για το ισπανικό δικαστικό σύστημα; Οπως λέει η εκπρόσωπος της Οργάνωσης Δικαστές για τη Δημοκρατία, Μοντσεράτ Κόμας, το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι δικαστές και η απόφαση που έβγαλαν αλλά ο ίδιος ο ποινικός κώδικας που έχει τεθεί σε ισχύ το 1996.
Ο νόμος κάνει σαφή διάκριση ανάμεσα στη σεξουαλική κακοποίηση και τη σεξουαλική βία, όπως ορίζεται ο βιασμός στην Ισπανία. Η κακοποίηση τιμωρείται με 10-12 χρόνια φυλάκιση ενώ ο βιασμός με 15 έως 20 χρόνια. Είναι ξεκάθαρο πως το θέμα είναι πολύ βαθύτερο και δεν αφορά μόνο στο γράμμα του νόμου, αλλά στο πώς αντιμετωπίζει ολόκληρη η κοινωνία τις γυναίκες. Αλλωστε και στη συγκεκριμένη περίπτωση οι δικαστές θα μπορούσαν να είχαν αποδεχτεί τον ορισμό της πράξης ως σεξουαλική βία, όπως το έθεσαν οι εισαγγελείς, αλλά επέλεξαν να χαρακτηρίσουν τα γεγονότα «σεξουαλική κακοποίηση», ελαφρύνοντας την ποινή των βιαστών. Οπως έγραψε η εφημερίδα El Pais, ήταν στο χέρι των δικαστών να αποδεχτούν τη χρήση βίας ή εκφοβισμού στη συγκεκριμένη περίπτωση.
Ο φρανκισμός ζει!
Η Ισπανία βρίσκεται αντιμέτωπη με τα κατάλοιπα της εποχής του δικτάτορα Φράνκο. Ο Φρανσίσκο Φράνκο είχε καταργήσει όλα τα δικαιώματα για τις γυναίκες. Μία γυναίκα δεν μπορούσε να ανοίξει λογαριασμό στην τράπεζα ή να βγάλει διαβατήριο χωρίς τη σύμφωνη γνώμη ενός άντρα - πατέρα ή συζύγου αν ήταν παντρεμένη. Με την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας και την αλλαγή του συντάγματος το 1978 οι γυναίκες απέκτησαν ίσα δικαιώματα με τους άντρες. Απέναντι στον νόμο όμως μόνο, όχι και στην κοινωνία. Εκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2017 καταδεικνύει πως η Ισπανία σημειώνει πρόοδο σε ζητήματα ίσης εκπροσώπησης στα τοπικά και εθνικά κοινοβούλια και ίδιων μισθών σε άντρες και γυναίκες. Τα πάει μάλιστα καλύτερα από τις γειτονικές της χώρες. Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο σε άλλους τομείς.
Χίλιες Ισπανίδες, η μικρότερη η Αλμουδένα ήταν 13 χρονών και η μεγαλύτερη η Ερμελίντ 91, έχασαν τη ζωή τους στα χέρια των συντρόφων τους, των συζύγων τους, των πατεράδων τους από το 2003 και έπειτα. Από τη χρονιά δηλαδή που άρχισε το κράτος να κρατάει αρχείο για τους θανάτους γυναικών που οφείλονται σε ενδοοικογενειακή βία. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, μέσα σε 16 χρόνια δολοφονήθηκαν από τα χέρια των συντρόφων τους περισσότερες γυναίκες από ό,τι ήταν τα θύματα των Βάσκων αυτονομιστών της ΕΤΑ τα περίπου πενήντα χρόνια της δράσης τους. Σε 50 χρόνια 864 θύματα της τρομοκρατίας, σε 16 χρόνια 1.017 τα θύματα της ενδοοικογενειακής βίας. Στην Ισπανία έχει ανοίξει πια η συζήτηση για το αν πρέπει να ακολουθήσει τη νομοθεσία πολλών ευρωπαϊκών κρατών, όπως της Σουηδίας και της Δανίας, όπου ο βιασμός ορίζεται ξεκάθαρα από το αν υπάρχει συναίνεση της γυναίκας στη σεξουαλική πράξη ή όχι.
Η «αγέλη»
Η υπόθεση της 14χρονης Ισπανίδας δεν είναι η μόνη τα τελευταία χρόνια που προκάλεσε τεράστιες αντιδράσεις. Υπήρξε και η πολύκροτη υπόθεση της «αγέλης των λύκων», που πυροδότησε μεγάλες διαδηλώσεις και οδήγησε στην ανατροπή της απόφασης από το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας. Στις 7 Ιουλίου 2016, πέντε άντρες ακολούθησαν μέχρι το αυτοκίνητό της μία νεαρή γυναίκα 18 χρονών, την παρέσυραν στην είσοδο ενός γειτονικού κτιρίου όπου και τη βίασαν. Οι βιαστές κατέγραψαν τον βιασμό με τα κινητά τους τηλέφωνα, ο ένας βίαζε και οι άλλοι μαγνητοσκοπούσαν τον βιασμό και μετά ανέβασαν τα βίντεο στην εφαρμογή whats up με τον τίτλο «Αγέλη των λύκων». Η γυναίκα, της οποίας είχαν κλέψει και το κινητό, κατήγγειλε αμέσως τον βιασμό της στο αστυνομικό τμήμα της Παμπλόνα. Οι αστυνομικοί όμως που εντόπισαν το βίντεο χαρακτήρισαν την επίθεση που δέχτηκε η 18χρονη «σεξουαλική κακοποίηση», επειδή λέει το θύμα δεν πάλεψε αρκετά, έτσι δεν χρειάστηκε να ασκήσουν βία οι δράστες. Οι δικαστές τούς καταδίκασαν με τη μικρότερη δυνατή ποινή αλλά η υπόθεση έφτασε στο Ανώτατο Δικαστήριο που την ανέτρεψε. Ανάμεσα στους δράστες ήταν ένας στρατιώτης από τη Σεβίλη και ένα μέλος της δημοτικής αστυνομίας.
Η Ακροδεξιά αντιστέκεται!
Η κυβέρνηση του σοσιαλιστή πρωθυπουργού Πέδρο Σάντσεθ έχει ξεκινήσει αγώνα για να αλλάξει, όχι μόνο τον ποινικό κώδικα αλλά και τις βαθιά ριζωμένες νοοτροπίες. Αντίθετα, ο μεγάλος νικητής των εκλογών της Κυριακής Σαντιάγο Αμπασκάλ, ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος Vox, ονειρεύεται την εποχή του Φρανσίσκο Φράνκο, όταν οι γυναίκες δεν είχαν σχεδόν κανένα δικαίωμα. Το Vox έχει καταθέσει πρόταση για να απαγορευτεί η χρηματοδότηση οργανώσεων που βοηθούν τις γυναίκες που πέφτουν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ενώ ζητεί να αλλάξει και ο νόμος για την έμφυλη βία.
Τον περασμένο Δεκέμβριο το κοινοβούλιο αποφάσισε να διαθέσει 1 δισεκατομμύριο ευρώ για ειδικό πρόγραμμα διάρκειας πέντε ετών που θα στοχεύει στην αντιμετώπιση της έμφυλης βίας . Το πρόγραμμα θα δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες που πέφτουν θύματα έμφυλης βίας να λαμβάνουν επί έξι μήνες χωρίς όρους το επίδομα ανεργίας, ενώ θα απαγορεύει στους φυλακισμένους δράστες να δέχονται επισκέψεις από τα παιδιά τους.
Το ισπανικό κοινοβούλιο έχει πάρει περίπου 200 μέτρα από το 1997 και έπειτα με στόχο να αντιμετωπίσει τα πολλά περιστατικά βίας εναντίον των γυναικών. Το 1997 ήταν χρονιά σταθμός, γιατί μια 60χρονη, η Ανα Οράντες, ξυλοκοπήθηκε από τον πρώην άντρα της ο οποίος μετά την πέταξε από το μπαλκόνι και στη συνέχεια την έκαψε ζωντανή. Η Ανα Οράντες είχε καταγγείλει επανειλημμένα τον άντρα της στην αστυνομία για τη βίαιη συμπεριφορά του. Οι αστυνομικοί είχαν αγνοήσει τις καταγγελίες της.
Η φρίκη σε αριθμούς
Το 2017 ήταν η χειρότερη χρονιά για την άσκηση βίας εναντίον των γυναικών στην Ισπανία, καθώς σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία 158.217 γυναίκες έπεσαν θύματα βίας στα χέρια αντρών. Υπήρξε αύξηση 17,7% σε σύγκριση με το 2016 σπάζοντας όλα τα ρεκόρ στα περιστατικά βίας. Και τα ισπανικά δικαστήρια χειρίστηκαν 166.620 τέτοιες υποθέσεις, 16,4% περισσότερες από το 2016. Συγκλονίζουν και τα στοιχεία για τις επιθέσεις ανήλικων αγοριών σε γυναίκες. Το 2016, 179 ανήλικοι άσκησαν βία σε γυναίκες και το 2017 ο αριθμός ανέβηκε στους 266. Την ίδια χρονιά, 33.146 άντρες καταδικάστηκαν για εγκλήματα που σχετίζονται με την άσκηση βίας, σωματικής ή λεκτικής, εναντίον γυναικών.
