Η πανδημία του κορωνοϊού δημιουργεί στους εχθρούς της ελευθερίας την ελπίδα ότι μπορούν να την πλήξουν. Οπως άλλωστε λέει και η παροιμία, «ο λύκος στην αντάρα χαίρεται». Κι όμως είναι ο τομέας της υγείας των πολιτών εκεί όπου το συγκριτικό πλεονέκτημα των ιδεών της ελευθερίας αναδεικνύεται περισσότερο σήμερα.
Αν κάτι αναδεικνύεται ανήμπορο να αντεπεξέλθει στις ανάγκες αντιμετώπισης μιας πανδημίας, όπως δείχνουν τα παραδείγματα χωρών όπου τα κρούσματα είναι πολυάριθμα, είναι τα γραφειοκρατικά και κεντρικά σχεδιασμένα κρατικά συστήματα παροχής περίθαλψης, τα οποία δεν υπόκεινται στον δημόσιο έλεγχο του πολίτη και δεν λογοδοτούν σε κανένα. Μήπως, επίσης, ο λόγος που καθυστερεί για μήνες ή χρόνια η ανακάλυψη νέων αποτελεσματικών φαρμάκων και εμβολίων δεν είναι, κυρίως, η τραγικά αργή και γραφειοκρατική διαδικασία κλινικών ερευνών, δοκιμών και εγκρίσεων που προβλέπει η νομοθεσία;
Από την άλλη πλευρά, μεσούσης της πανδημίας, ο ιδιωτικός τομέας σε ολόκληρο τον κόσμο ενεργοποιήθηκε σε χρόνο ρεκόρ, συνέδραμε χωρίς να διεκδικεί την πρωτοκαθεδρία, με πόρους, δωρεές, τεχνογνωσία, ευελιξία και αποτελεσματικότητα τα ανήμπορα να διαχειριστούν την κρίση κρατικά συστήματα υγείας, ενώ στον χώρο της φαρμακευτικής έρευνας πραγματοποιήθηκε στα εργαστήρια του ιδιωτικού τομέα ένα ανεπανάληπτο θαύμα.
Ας σημειωθεί εδώ ότι το 85%-90% των φαρμάκων ανακαλύπτεται από τις φαρμακευτικές εταιρείες και μόλις το 10%-15% από τα ερευνητικά εργαστήρια των πανεπιστημίων, των οποίων ένα μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης της έρευνας για νέα φάρμακα προέρχεται από χορηγίες και δωρεές του ιδιωτικού τομέα. Η μία μετά την άλλη οι κυβερνήσεις των χωρών από την Κίνα έως τις ΗΠΑ αναγκάστηκαν, υπό το δυσβάσταχτο βάρος των χιλιάδων ανθρώπινων απωλειών, να χαλαρώσουν σημαντικά τις αυστηρές νομοθετικές προβλέψεις και να συντμήσουν τους χρόνους για τις εγκρίσεις κυκλοφορίας των νέων φαρμάκων.
Κατά τη γνώμη μου, απέναντι στη χρεοκοπία και αναποτελεσματικότητα των σημερινών κρατικών συστημάτων υγείας θα πρέπει να επιλέξουμε την ιδιωτικοποίηση αυτών, χωρίς να καταργηθεί το δίχτυ ασφαλείας που πρέπει να παρέχεται σε όσους πολίτες το έχουν ανάγκη. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα πρέπει να στηρίζεται στις εξής αρχές:
1) Το διαχωρισμό του αγοραστή υπηρεσιών υγείας (του κράτους) από τον πάροχο υπηρεσιών υγείας (τον ιδιωτικό τομέα).
2) Τη δημιουργία συνθηκών ανοιχτού ανταγωνισμού μεταξύ των νοσοκομείων.
3) Τη σύνδεση της κρατικής χρηματοδότησης με την αποδοτικότητα των νοσοκομείων και ελεύθερη επιλογή νοσοκομείου από τον ασθενή. Στη διανομή των υπηρεσιών υγείας το χρήμα ακολουθεί τον ασθενή μέσω επιταγών (κουπονιών) υγείας.
4) Τη σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην υγεία. Η διαχείριση των δημόσιων νοσοκομείων γίνεται από εξειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες μέσω διεθνών μειοδοτικών διαγωνισμών.
Οι συμβάσεις διαχείρισης των νοσοκομείων, τα οποία δεν προσελκύουν ασθενείς, παραβιάζουν τα ελάχιστα όρια ποιότητας που έχουν τεθεί με τους όρους του διαγωνισμού, δεν δημοσιεύουν αποτελέσματα και παρουσιάζουν ελλείμματα, καταγγέλλονται άμεσα από το Δημόσιο.
Οταν λοιπόν αργά ή γρήγορα αντιμετωπιστεί η πανδημία του κορωνοϊού, η τραγική αυτή εμπειρία ίσως μας επιτρέψει να συνειδητοποιήσουμε χωρίς τις προκαταλήψεις του παρελθόντος, ότι «ο βασιλιάς (το κρατικό σύστημα υγείας) είναι γυμνός».
Κακά τα ψέματα και στην υγεία, η φιλελεύθερη αντίληψη είναι η μόνη που μπορεί να συμφιλιώσει την οικονομική λογική με τη θεσμοποιημένη αλληλεγγύη για όσους έχουν πραγματικά ανάγκη.
Το άρθρο δημοσιεύεται στον Φιλελεύθερο που κυκλοφορεί το Σαββατοκύριακο 10-11 Απριλίου
