H Τουρκία του Ερντογάν συνεχίζει να πάσχει από το σύνδρομο της Συμφωνίας των Σεβρών, δηλαδή εκείνης που όριζε τον διαμελισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας από τις συμμαχικές δυνάμεις μετά την ήττα της στον Α'' Παγκόσμιο Πόλεμο, δηλώνει στο liberal.gr ο Κωσταντίνος Φίλης, αναφορικά με την χθεσινή αναφορά του Τούρκου Προέδρου στην συγκεκριμένη συνθήκη.
Σχολιάζοντας γιατί ο Ερντογάν υποστηρίζει ότι η συμφωνία Τουρκίας-Λιβύης για τις θαλάσσιες ζώνες λειτουργεί ως αποτροπή μίας “νέας Συνθήκη των Σεβρών”, ο εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων, επισημαίνει ότι η Αγκυρα φοβάται ότι κάποια στιγμή, κάποιες δυνάμεις μπορεί να επιχειρήσουν τον διαμελισμό και την απομόνωσή της, κατ'' αναλογία με όσα είχαν συμβεί πριν από 100 χρόνια. “Πάσχοντας απ'' αυτό το σύνδρομο, ο Ερντογάν υποστηρίζει, απευθυνόμενος στο υποσυνείδητο του μέσου Τούρκου, ότι όχι μόνο ανατρέπει μια προσπάθεια από τις περιφερειακές δυνάμεις, (Ελλάδα, Αίγυπτος, Ισραήλ) για μια νέα “Συμφωνία των Σεβρών” σε βάρος της Τουρκίας, αλλά και ότι ο ίδιος, που θεωρεί εαυτόν ως τον μεγάλο ηγέτη - και που αναμετράται με την ιστορία και τον Κεμαλ- στην ουσία μεγαλώνει την Τουρκία, και την ενισχύει περισσότερο από εκείνη που παρέλαβε από τους Κεμαλιστές”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Φίλης.
Στη σκακιέρα της Αν.Μεσογείου, εκτιμά ότι η Τουρκία έχοντας κάνει τις κινήσεις της και στείλει μηνύματα προς όλες τις πλευρές, θα τεστάρει τις αντιδράσεις των υπολοίπων και μόνο τότε θα κάνει το επόμενο βήμα, αφού πρώτα κοπάσει ο "κουρνιαχτός", επομένως δεν θα δοκιμάσει άμεσα, δηλαδή μέσα στις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες, να υλοποιήσει τα συμφωνηθέντα του μνημονίου σε επίπεδο γεωτρήσεων, δίχως αυτό να σημαίνει ότι δεν θα το επιχειρήσει αργότερα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Πώς διαμορφώνεται το τοπίο μετά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ και τις αντιδράσεις του Ερντογάν, ο οποίος σε καθημερινή πλέον βάση επιδίδεται σε προκλητικές δηλώσεις και συνεντεύξεις παρουσιάζοντας συνεχώς χάρτες που αφορούν στην Αν.Μεσόγειο;
Τα πράγματα είναι πολύπλοκα και οι ισορροπίες εξαιρετικά εύθραυστες. Η Τουρκία επέλεξε να προχωρήσει σε μια συμφωνία καταφανώς παράνομη από κάθε πλευρά που αφορά το δίκαιο της θάλασσας, προκειμένου να δημιουργήσει τετελεσμένα. Η λογική των Τούρκων ήταν ότι με αυτόν τον τρόπο αποτρέπουν τη δημιουργία τετελεσμένων εκ μέρους των υπολοίπων περιφερειακών δρώντων, ειδικότερα δε της τριμερούς "Ελλάδας- Ισραήλ -Κύπρου", με την συμμετοχή και των ΗΠΑ.
Επίσης επιθυμούν να στείλουν μήνυμα προς όλες τις κατευθύνσεις αλλά και προς τις ενεργειακές εταιρείες προς τις οποίες έχουν παραχωρηθεί τεμάχια προς έρευνες στην Αν.Μεσόγειο, ότι αναγκαία συνθήκη για να προχωρήσουν αυτά τα σχέδια, είναι η συγκατάθεση και η συνεννόηση με την Τουρκία.
Στην ίδια λογική εντάσσεται και η απόπειρα αποκοπής της Κρήτης από την Ρόδο την Κάρπαθο και την Κάσο, που οδηγεί στην αποκοπή της Ελλάδας από την Αν. Μεσόγειο. Αυτό είναι και το πιο σοβαρό. Η Τουρκία προχώρησε στη συμφωνία και την επίσπευσε γιατί φοβάται την πτώση του καθεστώτος στη Λιβύη, γι'' αυτό και ήθελε να εξαργυρώσει την πολυδιάστατη στήριξη που του έχει προσφέρει.
Βέβαια, η Τουρκία δεν θα επιχειρήσει, παρά τα όσα υποστηρίζει, να στείλει στρατιώτες και ανθρώπινο δυναμικό στη Λιβύη. Δεν θα ενεργοποιήσει το σκέλος της συμφωνίας που συνεπάγεται δική της παρουσία, καθώς αυτό θα περιπλέξει την κατάσταση. Ήδη η Άγκυρα κατηγορείται και είναι στο στόχαστρο της διεθνούς κοινότητας για παραβίαση του εμπάργκο όπλων, ενώ υπάρχει και ο κίνδυνος να εμπλακεί σε έναν πόλεμο που μπορεί να καταλήξει σε βάρος της. Δεν θεωρώ επομένως πιθανή μια στρατιωτική παρουσία και εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη.
- Ποια θα λέγατε επομένως ότι είναι τα από εδώ και πέρα σενάρια;
Στο πρώτο σενάριο, η Τουρκία έχοντας στείλει τα μηνύματα προς όλες τις πλευρές, θα τεστάρει τις αντιδράσεις των υπολοίπων και μόνο τότε θα κάνει την επόμενη κίνησή της, αφού κοπάσει ο "κουρνιαχτός". Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχουμε άμεσα απόπειρα υλοποίησης των συμφωνηθέντων του μνημονίου σε επίπεδο γεωτρήσεων.
Στο δεύτερο σενάριο, η Τουρκία μπορεί να θεωρήσει πως έχει έρθει ο κατάλληλος χρόνος, ώστε να κινηθεί ποιο επιθετικά και να εκμεταλλευτεί την συγκυρία, αλλά και το γεγονός ότι στις ΗΠΑ επικρατεί λόγω Τράμπ σύγχυση για την αντιμετώπιση της Άγκυρας. Επίσης μπορεί να θεωρήσει ότι ήρθε η ώρα να εκμεταλλευτεί την αμήχανη στάση της Ευρώπης που δεν είναι αποφασισμένη να προχωρήσει σε κάποιο επόμενο βήμα εναντίον της.
Στα παραπάνω, συνυπολογίστε τους δισταγμούς της Αιγύπτου να ακολουθήσει μια πιο επιθετική πολιτική κατά της Τουρκίας, ενώ το Ισραήλ έχει τα δικά του εσωτερικά προβλήματα με τις εκλογές. Σε αυτό λοιπόν το σενάριο, η Άγκυρα μπορεί να κρίνει ότι υπάρχει ένα ευνοϊκό για την ίδια περιβάλλον, προκειμένου να εφαρμόσει τις επιδιώξεις της. Σίγουρα θα μπορούσε κάποιος να πει ότι το συγκεκριμένο σενάριο, έρχεται σε αντίθεση με τις διεθνείς αντιδράσεις που έχει πυροδοτήσει η συμφωνία με την Λιβύη. Το ερώτημα είναι κατά πόσο αυτές είναι αρκετές για να πτοήσουν την Τουρκία να μην αποπειραθεί να προχωρήσει σε έρευνες ή να στείλει γεωτρύπανο στην περιοχή που ορίζεται από τις συντεταγμένες της συμφωνίας της με την Λιβύη.
- Στην ουσία, μας λέτε, ότι τα πάντα είναι ανοιχτά, σωστά;
Ναι θεωρώ ότι αυτή την στιγμή, κάθε σενάριο είναι ανοικτό, όλες οι επιλογές βρίσκονται πάνω στο τραπέζι. Εκτιμώ ωστόσο ότι η Τουρκία θα αποφύγει στο αμέσως προσεχές μέλλον, δηλαδή μέσα στις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες, να προχωρήσει σε μεγάλη κλιμάκωση, προχωρώντας σε έρευνες ή αποστέλλοντας πλωτά γεωτρύπανα. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα παραπάνω δεν θα γίνουν αργότερα. Το μνημόνιο με την Λιβύη συνιστά μεγάλη αναβάθμιση σε σχέση με τις διεκδικήσεις της.
- Πώς «κουμπώνουν» τα παραπάνω με την πορεία των αμερικανοτουρκικών σχέσεων που φαίνεται ότι διέρχονται νέας όξυνσης;
Εδώ υπάρχει ένα κακό και ένα καλό για την Ελλάδα. Το αρνητικό είναι το γεγονός ότι η Τουρκία «πακετοποιώντας» όλα τα ζητήματα, ενδυναμώνει την διαπραγματευτική της ισχύ και έναντι των ΗΠΑ.
Οι διαφορές με την Ελλάδα αποτελούν μέρος ενός μεγαλύτερου παιχνιδιού, ενός ευρύτερου «πακέτου», το οποίο η Άγκυρα διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ. Το θετικό γύρω από τις εξελίξεις σχετικά με τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, είναι ότι αυτή τη στιγμή στις ΗΠΑ, πλην του Ντόναλντ Τράμπ, η Τουρκία δεν έχει κανέναν σύμμαχο, καθώς με τις απειλές, τους εκβιασμούς και τις πράξεις της, έχει δυσχεράνει την θέση της.
Δεν είναι αυτή την στιγμή το κλίμα στις ΗΠΑ, καλό για την Τουρκία, ώστε να βγαίνει ο Ερντογάν και να απειλεί πως αν χρειαστεί θα κλείσει τις αμερικανικές βάσεις που βρίσκονται στο έδαφός της. Διότι σήμερα η αμερικανική γραφειοκρατία με εξαίρεση τον Τραμπ έχει αρχίσει να σκέφτεται αυτό το σενάριο. Και κάποια στιγμή θα μπορούσε να αγοράσει την «μπλόφα» του Ερντογάν. Και να πουν οι Αμερικανοί ότι είναι προτιμότερο να φύγουν για παράδειγμα από το Ιντσιρλίκ από το να έχουν ένα σύμμαχο τόσο δύστροπο και αστάθμητο παράγοντα για τα συμφέροντα τους. Το κλίμα δηλαδή για την Τουρκία είναι κακό για την ίδια, ώστε να νομίζει ότι μπορεί να παίζει με τις αντιθέσεις στο εσωτερικό τους.
- Τι δείχνει η δήλωση Ερντογάν ότι «η συμφωνία με την Λιβύης αποτελεί στην πραγματικότητα την αντιστροφή της συνθήκης των Σεβρών»;
Επιβεβαιώνει ότι 100 χρόνια μετά, η Τουρκία εξακολουθεί να πάσχει από το σύνδρομο της Συνθήκης των Σεβρών. Η συμφωνία εκείνη ήταν σχεδόν εξευτελιστική για τον τότε σουλτάνο, καθώς στην ουσία όριζε τον διαμελισμό της οθωμανικής αυτοκρατορίας από τις συμμαχικές δυνάμεις της Αντάντ μετά την ήττα της στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η υπογραφή της συμφωνίας πυροδότησε τις εξελίξεις τον πόλεμο της ανεξαρτησίας από τον Κίνημα των Νεότουρκων, δηλαδή υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ εναντίον των οπαδών του σουλτάνου, καθώς η οθωμανική αυτοκρατορία έχανε εδάφη, παραχωρούσε τον έλεγχο των οικονομικών της στους Συμμάχους και δεχόταν στρατιωτικούς περιορισμούς.
Η νίκη των Νεότουρκων οδήγησε στην ακύρωση της Συνθήκης των Σεβρών και στην υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάνης το 1923, η οποία οδήγησε στη δημιουργία της Τουρκικής Δημοκρατίας, και μέσα απ'' αυτήν η Τουρκία κέρδισε πολύ περισσότερα απ'' όσα είχε χάσει μέσω της Συνθήκης των Σεβρών.
Ακόμη και σήμερα η Τουρκία πιστεύει ότι επρόκειτο για μια καταστροφική συμφωνία για τα συμφέροντά της. Όταν λοιπόν ο Ερντογάν αναφέρεται στη συμφωνία των Σεβρών, αναφέρεται στο μυαλό και την ψυχή του μέσου Τούρκου.
Πάσχοντας απ'' αυτό το σύνδρομο, ο Ερντογάν υποστηρίζει, απευθυνόμενος στο υποσυνείδητο του μέσου Τούρκου, ότι όχι μόνο ανατρέπει μια προσπάθεια από τις περιφερειακές δυνάμεις, (Ελλάδα, Αίγυπτος, Ισραήλ) για μια νέα «Συμφωνία των Σεβρών» σε βάρος της Τουρκίας, αλλά και ότι ο ίδιος, που θεωρεί εαυτόν ως τον μεγάλο ηγέτη -που αναμετράται με την ιστορία και τον Κεμαλ- στην ουσία μεγαλώνει την Τουρκία. Και την ενισχύει περισσότερο από την Τουρκία που παρέλαβε από τους Κεμαλιστές.
Σήμερα λοιπόν η Τουρκία πάσχει από το σύνδρομο της Συνθήκης των Σεβρών, φοβούμενη ότι κάποια στιγμή μπορεί κάποιες δυνάμεις να επιχειρήσουν τον διαμελισμό και την απομόνωσή της. Ταυτόχρονα η Τουρκία του Ερντογάν θεωρεί εαυτόν φυσική συνέχεια της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Επομένως πρέπει να έχει ανάλογες υποχρεώσεις, αλλά και απαιτήσεις με εκείνες που είχε μια μικρότερη εκδοχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Υπό αυτή την έννοια, ως φυσική διάδοχος της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η Τουρκία του Ερντογάν, έχει υποχρεώσεις να στηρίζει τους τουρκικούς πληθυσμούς, αλλά έχει και απαιτήσεις, τις οποίες κανείς δεν μπορεί να μετριάσει ή να καταλαγιάσει. Έτσι βλέπει τα πράγματα η τουρκική ηγεσία υπό τον Ερντογάν, και με βάση αυτό το γνώμονα θα συνεχίσει να πράττει.
