Η τακτική της Τουρκίας σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο δεν πρόκειται να αλλάξει, δηλώνει στο Liberal.gr o καθηγητής Κώστας Υφαντής, σημειώνοντας μάλιστα ότι στο Αιγαίο η Άγκυρα θα κλιμακώσει την ένταση «ακόμη και σε επίπεδα κρίσης αν χρειαστεί». Ως προς το θέμα της κυπριακής ΑΟΖ τονίζει ότι η αποστολή τουρκικών ερευνητικών σκαφών και σκαφών-γεωτρύπανα «το ένα πίσω από το άλλο» αποσκοπεί στο να δημιουργήσει τετελεσμένα.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Παντείου που διδάσκει και στο Πανεπιστήμιο Kadir Has της Κωνσταντινούπολης, η Τουρκία «δεν επιδιώκει ένα θερμό επεισόδιο per se, αλλά την εξυπηρετεί η αύξηση της έντασης –ακόμη και σε επίπεδα κρίσης αν χρειαστεί– που θα έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία και τον φόβο της Ελλάδος να ασκήσει τα δικαιώματά της». Στο πλαίσιο αυτό θα συνεχίσει και την τακτική των δεσμεύσεων περιοχών όπως αυτής στο Καστελόριζο για τη διεξαγωγή στρατιωτικών ασκήσεων.
Άλλωστε, όπως αναφέρει ο κ. Υφαντής, η Τουρκία «έχει με τον πιο επίσημο τρόπο και στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο διατυπώσει τις θέσεις της για το Καστελόριζο αλλά και τα όρια των ελληνικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο».
Σε ό,τι αφορά την Κύπρο και την αποστολή και νέου ερευνητικού σκάφους ο κ. Υφαντής επισημαίνει ότι η Τουρκία δεν πρόκειται να αλλάξει την τακτική της έντασης και μάλιστα σε υψηλά επίπεδα προκειμένου να δημιουργήσει τετελεσμένα.
Αυξάνοντας ταυτόχρονα και την στρατιωτική της παρουσία στην κυπριακή ΑΟΖ, η Άγκυρα δοκιμάζει και τις αντιδράσεις των υπολοίπων παικτών, δηλαδή της Αθήνας, της Ουάσιγκτον, του Παρισιού.
Μάλιστα στο σημείο αυτό επισημαίνει πως οι σχέσεις της Τουρκίας με την Δύση δεν είναι και οι καλύτερες, ενώ στη φάση αυτή δεν θεωρεί φιλική τη στάση των ΗΠΑ
Έτσι επιλέγει το αντίπαλον δέος, δηλαδή τη Μόσχα, που δύναται να ενισχύσει την απεξάρτηση της από την Δύση. «Προσοχή όμως!» καταλήγει ο κ. Υφαντής: «Απεξάρτηση δεν σημαίνει αποξένωση. Η Άγκυρα θεωρεί ότι έτσι θα μπορεί να διαπραγματεύεται από θέση μεγαλύτερης ισοτιμίας με την Ουάσιγκτον και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες».
Συνέντευξή στον Ανδρέα Ζαμπούκα:
- Γιατί η Τουρκία επιμένει να συντηρεί την ένταση στην περιοχή; Σε τι αποσκοπεί;
Η Τουρκία εξακολουθεί να συντηρεί την ένταση σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Κατά πάσα πιθανότητα, δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι ως προς αυτό. Η στρατηγική της Άγκυρας είναι πλέον εύκολα αναγνωρίσιμη και ερμηνεύσιμη. Αμφισβητεί εμπράκτως τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας και κλιμακώνει την ένταση. Τα τελευταία δύο τουλάχιστον χρόνια ξεδίπλωσε μια στρατηγική με την οποία, από την μία επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα επί του χάρτη γύρω από την Κύπρο στέλνοντας το ένα πίσω από το άλλο τα ερευνητικά σκάφη και τα σκάφη-γεωτρύπανα ενώ παράλληλα αυξάνει την στρατιωτική της παρουσία στην Κυπριακή ΑΟΖ, και από την άλλη δοκιμάζει τις αντιδράσεις των υπολοίπων παικτών. Με την Λευκωσία εκ των πραγμάτων να μην έχει δυνατότητες στρατιωτικής αντίδρασης, η Άγκυρα δοκιμάζει όρια ανοχής της Αθήνας, της Ουάσιγκτον, του Παρισιού. Δυστυχώς, η εφεκτικότητα της Αθήνας όλα τα προηγούμενα χρόνια, έπεισε την Άγκυρα ότι τα όρια των ελληνικών αντοχών και ανοχών είναι αρκούντως ελαστικά.
- Έχετε εμπιστοσύνη στην εξωτερική πολιτική της Κύπρου σε ό τι αφορά την στάση της Τουρκίας;
Ως προς την Κύπρο, η διπλωματική στρατηγική της Λευκωσίας έχει καταφέρει να κρατήσει την Τουρκική δραστηριότητα εκτός διεθνούς νομιμότητας αλλά όλοι και όλες γνωρίζουν ότι στο πλαίσιο μιας νέας διαδικασίας διαπραγματεύσεων για την επίλυση του Κυπριακού, δύσκολα η ημερήσια διάταξη δεν θα περιλαμβάνει κάποιες τουλάχιστον από τις αιτιάσεις και διεκδικήσεις της Άγκυρας και το ίδιο δύσκολα η διεθνής κοινότητα δεν θα πιέσει την Λευκωσία για έναν συμβιβασμό.
- Θεωρείτε ότι πρέπει η Ελλάδα να φοβάται τις εξελίξεις;
Αν δεχθούμε ότι η Τουρκία δεν εκτοξεύει «αδρανείς απειλές» - και η πρόσφατη εμπειρία δείχνει ότι οι εξαγγελίες της υλοποιούνται – τότε δεν θα πρέπει να ξαφνιαστούμε αν η ένταση αρχίσει να ανεβαίνει και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η Άγκυρα έχει με τον πιο επίσημο τρόπο και στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο διατυπώσει τις θέσεις της για το Καστελόριζο αλλά και τα όρια των ελληνικών δικαιωμάτων στο Αιγαίο. Θα εξακολουθήσει να χρησιμοποιεί την ρητορική των απειλών. Προφανώς και θα είναι περισσότερο συγκρατημένη από ότι στην περίπτωση της Κύπρου, αλλά η γνωστή πλέον τακτική των ασκήσεων με δεσμεύσεις μεγάλων θαλάσσιων περιοχών μεταξύ Κρήτης και Καστελόριζου θα συνεχιστεί. Αυτό που επιδιώκει η Άγκυρα σε αυτήν την χρονική συγκυρία δεν είναι τόσο η άσκηση κυριαρχίας στην περιοχή αλλά η αποτροπή άσκησης κυριαρχίας εκ μέρους της Ελλάδος. Δεν επιδιώκει ένα θερμό επεισόδιο per se αλλά την εξυπηρετεί η αύξηση της έντασης – ακόμη και σε επίπεδα κρίσης αν χρειαστεί – που θα έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία και τον φόβο της Ελλάδος να ασκήσει τα δικαιώματά της. Και προφανώς, στο πλαίσιο μιας διαπραγμάτευσης η «σχετικοποίηση» της ελληνικής κυριαρχίας στην περιοχή θα αποτελεί πλεονέκτημα για την άλλη πλευρά.
- Κύριε Υφαντή, πιστεύετε ότι η Τουρκία απομακρύνεται από τη Δύση;
Αν και φαίνεται απίθανο το ότι η Τουρκία απομακρύνεται από την Δύση, δεν είναι εύκολο να αγνοηθεί η πραγματικότητα όπως έχει διαμορφωθεί από το καλοκαίρι του 2016 και μετά. Ο Πρόεδρος Ερντογάν είναι πεπεισμένος ότι το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016 είχε αν όχι την ευλογία, τουλάχιστον της ανοχή της Δύσης και των ΗΠΑ ιδιαίτερα. Επιπλέον, θεωρεί ότι η Δύση ποτέ μέχρι σήμερα δεν συμμερίστηκε τις τουρκικές ανησυχίες στην Συρία. Ούτε στις αρχές της κρίσης όταν η Άγκυρα αναζητούσε την αμερικανική στήριξη για την αποπομπή του καθεστώτος Άσαντ, ούτε πολύ περισσότερο αργότερα όταν η μεγάλη απειλή για την τουρκική ασφάλεια δεν ήταν το Ισλαμικό Κράτος αλλά οι Κούρδοι της Συρίας.
Σε άλλα ζητήματα, όπως η ανατροπή της κυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων στην Αίγυπτο και η σταθερή υποστήριξη του Ισραήλ, αλλά και η κατάσταση στη Λιβύη το χάσμα Τουρκίας Δύσης έχει μεγαλώσει αντί να μικρύνει. Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνάμε και την αντίληψη ότι η Τουρκική οικονομία υποφέρει εξαιτίας των διεθνών αγορών και τού «διεθνούς τραπεζικού και χρηματιστηριακού λόμπυ». Όλα αυτά, έχουν ως αποτέλεσμα μία στρατηγική μείωσης της εξάρτησης από την Δύση δε όλα τα επίπεδα – οικονομικό, στρατιωτικό, διπλωματικό – ως την πλήρη αυτονόμηση. Σε αυτήν την στόχευση, η Ρωσία είναι μία επιλογή που βοηθά. Ανταγωνιστικός προμηθευτής οπλικών συστημάτων, μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας, και μία χώρα που απέδειξε ότι μπορεί να αλλάξει τα στρατιωτικά δεδομένα σε μία κρίση στην Μέση Ανατολή.
Αν και η ιστορική εμπειρία δείχνει ότι η Μόσχα δεν μπορεί να είναι τίποτε άλλο από ευκαιριακός σύμμαχος ο οποίος δεν έχει την δυνατότητα να προωθήσει μία διεθνή τάξη βασισμένη σε ελάχιστους κανόνες και αξίες, για την Άγκυρα η Μόσχα είναι κρίσιμος παράγοντας ενίσχυσης της απεξάρτησης της από την Δύση. Προσοχή όμως! Απεξάρτηση δεν σημαίνει αποξένωση. Η Άγκυρα θεωρεί ότι έτσι θα μπορεί να διαπραγματεύεται από θέση μεγαλύτερης ισοτιμίας με την Ουάσιγκτον και τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Βραχυπρόθεσμα η συγκυρία που θέλει έναν Αμερικανό Πρόεδρο, όπως ο Ντόναλντ Τραμπ, χωρίς στρατηγική αντίληψη για τον κόσμο και τα αμερικανικά συμφέροντα ίσως είναι ευνοϊκή για την Τουρκία. Μακροπρόθεσμα όμως τα διλήμματα θα γίνουν αφόρητα για την Άγκυρα.
