Εντάσεις, προκλήσεις και αμφισβητήσεις, θα είναι από εδώ και πέρα στην ημερήσια διάταξη. Αεροναυτικές ασκήσεις, παρενοχλήσεις ελληνικών πλοίων και αεροσκαφών θα είναι συνεχείς, αφού σκοπός της Τουρκίας είναι να κάνει ζώνη αμφισβητήσεων όλη την Αν.Μεσόγειο στέλνοντας το μήνυμα στη διεθνή κοινότητα ότι αυτή είναι ο κυρίαρχος παίκτης, όπως εκτιμά μιλώντας στο Liberal.gr ο Άγγελος Συρίγος, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πάντειο.
Και μεταφέρει την εμπειρία από δύο μεγάλες ανάλογες κρίσεις στο Αιγαίο, το 1976 και το 1987 αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο το 2011, που διδάσκει ότι η Τουρκία, όταν δημιουργεί σκηνικό κρίσης, δεν περιορίζεται στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου.
«Θα κινηθεί στη μεγάλη σκακιέρα της ανατολικής Μεσογείου που ξεκινάει από την Κύπρο και φτάνει τουλάχιστον μέχρι την Κρήτη, εάν όχι και το Αιγαίο. Σκοπός της είναι να παρασυρθούμε σε αντιπαραθέσεις που θα οδηγήσουν σε αμοιβαία απεμπλοκή και κατ' επέκτασιν σε μετατροπή της ανατολικής Μεσογείου σε μία μεγάλη ζώνη αμφισβητήσεων. Δεν πρέπει να παρασυρθούμε», όπως τονίζει με νόημα.
Σε αυτή τη φάση θεωρεί ότι η Άγκυρα δεν θα ενοχλήσει τη γεώτρηση της Exxon Mobil, ωστόσο δεν θα συμβεί το ίδιο με τις επόμενες έρευνες στα υπόλοιπα κυπριακά οικόπεδα.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Το ερευνητικό πλοίο της Exxon Mobil έχει φτάσει στην Κύπρο, και ετοιμάζεται για έρευνες στο τεμάχιο 10. Πιστεύετε ότι θα δούμε ένταση ή τελικά η Τουρκία δεν θα τα βάλει με τις ΗΠΑ, πολλώ δε μάλλον όταν εταίρος της Exxon είναι η κρατική εταιρεία του Κατάρ, διαχρονικός σύμμαχός της Άγκυρας;
Η Τουρκία δεν θα ενοχλήσει τη γεώτρηση της Exxon Mobil. Το τεμάχιο 10 στο οποίο θα γίνουν οι έρευνες βρίσκεται τυπικά εκτός των τουρκικών διεκδικήσεων. Επομένως, ο Ερντογάν είναι δικαιολογημένος στα μάτια της κοινής του γνώμης να μην προχωρήσει σε άλλες κινήσεις εκτός των έντονων λεκτικών διαμαρτυρίων. Επιπλέον στην περιοχή βρίσκονται εδώ και ημέρες πολεμικά πλοία των ΗΠΑ. Η Τουρκία δεν έχει κανέναν λόγο να φέρει τα δικά της πολεμικά απέναντι στα αμερικανικά. Η παρουσία της κρατικής εταιρείας του Κατάρ είναι κυρίως τυπική σε αυτή τη φάση.
- Χθες είχαμε ένα ακόμη δείγμα των τουρκικών διαθέσεων, όταν ο υπ. Αμυνας της γείτονος, Χ. Ακάρ κατηγόρησε την Ελλάδα ότι παραβιάζει την ΑΟΖ της Λιβύης. Πως να "διαβάσουμε" τους χάρτες που παρουσίασε ο Ακαρ στους Λίβυους αξιωματούχους, όπου στον ένα έδειχνε πως κατά τη γνώμη του θα έπρεπε να είναι τα πραγματικά σύνορα, και στον άλλο, εξαφάνιζε στην ουσία, όλη την ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Αν.Μεσόγειο, ισχυριζόμενος ότι κανένα νησί, ούτε η Κύπρος, ούτε η Κρήτη μπορεί να έχουν θαλάσσιες ζώνες;
Τουλάχιστον από το 2011 είχαν ετοιμάσει στο τουρκικό ΓΕΕΘΑ χάρτες με διάφορα ακραία σενάρια για την ανατολική Μεσόγειο στα οποία εμφάνιζαν την Τουρκία να είναι εκείνη με την οποία θα οριοθετήσουν υφαλοκρηπίδα ή ΑΟΖ όλα τα υπόλοιπα κράτη της περιοχής. Αντίστοιχοι χάρτες όπως αυτοί της Λιβύης κυκλοφορούν με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο. Όταν πρωτοεμφανίσθηκαν, απλώς αγνοήθηκαν από τα συγκεκριμένα κράτη.
Κοινό χαρακτηριστικό σε όλους αυτούς τους χάρτες είναι ότι αγνοούνται παντελώς κατά την οριοθέτηση είτε τα ελληνικά νησιά είτε ολόκληρη η Κύπρος. Εμπνευστής των χαρτών είναι ο νυν υπαρχηγός του τουρκικού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού Cihat YAYCI. Επειδή ο Ακάρ είχε διατελέσει και αρχηγός ΓΕΕΘΑ, γνωρίζει από πρώτο χέρι την προσπάθεια του υποναυάρχου Yaici. Το ενδιαφέρον δεν είναι ότι υπάρχουν αυτοί οι χάρτες αλλά ότι η Τουρκία εμφανίζεται να ενστερνίζεται ακραίες απόψεις που δεν έχουν οποιαδήποτε βάση στην πρακτική των θαλασσίων οριοθετήσεων. Είναι κάτι που την απομονώνει ακόμη περισσότερο από τη διεθνή κοινότητα.
- Τελικά τι βλέπετε να κάνει το προσεχές διάστημα η Τουρκία ; Είναι δυνατόν να καθίσει με τα χέρια σταυρωμένα, πολλώ δε μάλλον όταν ο Χ.Ακάρ είχε μιλήσει για τη περίφημη "γαλάζια πατρίδα", το γνωστό χάρτη που φθάνει τις διεκδικήσεις της Άγκυρας μέχρι νοτίως της Κρήτης;
Η εμπειρία από δύο μεγάλες ανάλογες κρίσεις στο Αιγαίο το 1976 και το 1987 αλλά και στην ανατολική Μεσόγειο το 2011 μας διδάσκει ότι η Τουρκία, όταν δημιουργεί σκηνικό κρίσεως, δεν δρα μόνον σε ένα πεδίο. Ούτε θα περιορισθεί στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Θα κινηθεί στη μεγάλη σκακιέρα της ανατολικής Μεσογείου που ξεκινάει από την Κύπρο και φτάνει τουλάχιστον μέχρι την Κρήτη, εάν όχι και το Αιγαίο. Αεροναυτικές ασκήσεις, παρενοχλήσεις ελληνικών πλοίων και αεροσκαφών θα είναι στη ημερησία διάταξη.
Επίσης, μία κίνηση στην οποία παραδοσιακά προβαίνει η Τουρκία είναι η δημοσίευση στην τουρκική Εφημερίδα της Κυβερνήσεως χαρτών με περιοχές υφαλοκρηπίδας αμφισβητούμενης κυριαρχίας που εκχωρεί στην τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου «ΤΡΑΟ». Οι χάρτες που εμφάνισε ήδη ο Ακάρ εντάσσονται σε αυτή τη λογική. Εναλλακτικώς ή παραλλήλως η «ΤΡΑΟ» θα εξαγγείλει νέες σεισμογραφικές έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα και στην κυπριακή ΑΟΖ. Εκεί θα δράσουν τα ερευνητικά σκάφη «Μπαρμπαρός» και «Ορούτς Ρέις». Κατά κανόνα συνοδεύονται από πολεμικά πλοία. Τέλος, και ο χάρτης που φθάνει τις τουρκικές διεκδικήσεις επί της υφαλοκρηπίδας νοτίως του Λασηθίου της Κρήτης είχε επίσης εμφανισθεί το 2012 σε κάποια σχετική μελέτη με εμπνευστή τον ίδιο υποναύαρχο.
- Τα ρωτω όλ'' αυτά γιατί είναι προφανές ότι η οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών που ξεκίνησε με τη συμφωνία Κύπρου-Αιγύπτου, όχι μόνο έχει προσδώσει άλλη δυναμική στο θέμα των ερευνών της Αν.Μεσογείου, αλλά δημιουργεί και προυποθέσεις οριοθέτησης ζωνών μεταξύ άλλων χωρών (πχ μεταξύ Ελλάδας-Αιγύπτου). Να περιμένουμε επομένως μια διαρκή ένταση σε Αιγαίο και Κύπρο ως στρατηγική πολιτική της Τουρκίας;
Η στόχευση της Τουρκίας είναι συγκεκριμένη. Σε πρώτο χρόνο θέλει να σταματήσει το πρόγραμμα ερευνών και εκμεταλλεύσεως της κυπριακής ΑΟΖ. Γενικότερα θέλει να περάσει την εικόνα ότι το μεγαλύτερο τμήμα της ανατολικής Μεσογείου είναι μία πελώρια περιοχή αμφισβητούμενης κυριαρχίας και πως ό,τι γίνεται στην περιοχή πρέπει να έχει και τη σύμφωνη γνώμη της Τουρκίας. Η αμφισβήτηση γίνεται δια της ισχύος. Χαρακτηριστικό είναι αυτό που κάνει η Άγκυρα με δεσμεύσεις μεγάλων περιοχών για αεροναυτικές ασκήσεις εντός των FIR Αθηνών και Λευκωσίας. Εμείς θα μιλάμε για παράνομες δεσμεύσεις.
Η Τουρκία θα στέλνει στη διεθνή κοινότητα το μήνυμα ότι είναι ο κυρίαρχος παίκτης της ανατολικής Μεσογείου που έχει την ισχύ να δεσμεύσει όποια περιοχή θέλει, διότι σε άλλη περίπτωση κάποιος θα την εμπόδιζε… Εδώ βεβαίως υπεισέρχονται και άλλοι παράγοντες. Η οικονομική αδυναμία της Ελλάδος να βελτιώσει τα οπλικά της συστήματα κάποια στιγμή θα καταστεί εμφανής. Αντιθέτως, η Τουρκία προς το παρόν υπερεξοπλίζεται.
- Ακόμη και αν δεν υπάρξει ένταση στο τεμάχιο 10, τι στάση θα τηρήσει η Αγκυρα στα υπόλοιπα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ; (σσ: στο τεμάχιο 12 είναι σε εξέλιξη διεργασίες για το επόμενο στάδιο εκμετάλλευσης του κοιτάσματος Αφροδίτη και η Άγκυρα διεκδικεί μεγάλα τμήματα των τεμαχίων 6 και 7 ως ανήκοντα στην υφαλοκρηπίδα της)
Τα κρίσιμα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ στα οποία αναμένεται να υπάρξει ένταση είναι τα 6 και 7. Η Τουρκία διεκδικεί περίπου το 35-40% της εκτάσεώς τους. Στο τεμάχιο 6, σε περιοχή εκτός τουρκικών διεκδικήσεων, βρέθηκε το κοίτασμα Καλυψώ από κοινοπραξία της γαλλικής Total και της ιταλικής ΕΝΙ. Η ανακάλυψή του έχει ωθήσει τις δύο μεγάλες πετρελαϊκές εταιρείες καθώς και την Exxon Mobil να ενδιαφερθούν και για το τεμάχιο 7 που έως τώρα δεν το είχε διεκδικήσει καμία.
Προφανώς θα έχουν ενδείξεις ότι κι εκεί θα υπάρχουν κοιτάσματα. Εκτιμώ ότι θα υπάρξουν έντονες τουρκικές αντιδράσεις όταν η Κύπρος βγάλει σε διεθνή διαγωνισμό το τεμάχιο 7. Επίσης, η Τουρκία εμφανίζει τους Τουρκοκυπρίους να διεκδικούν ποσοστό 80% του τεμαχίου 12. Τέλος έχουμε τα τεμάχια 4 και 5 που μέχρι σήμερα δεν τα έχει διεκδικήσει καμία εταιρεία. Πρόκειται για τις περιοχές στις οποίες κάνει συνεχώς σεισμογραφικές έρευνες τους τελευταίους μήνες το σκάφος Μπαρμπαρός.
- Εν κατακλείδι, και δεδομένου ότι ο Ερντογάν έχει υιοθετήσει το δόγμα περί Θαλάσσιας Ισχύος, η Αθήνα και η Λευκωσία θα πρέπει να είναι προετοιμασμένες για συνεχείς προκλήσεις σε βάθος χρόνου καθώς η Τουρκία αντιλαμβάνεται αυτή την ενεργειακή "έκρηξη" στην Αν.Μεσόγειο, ως στρατηγική απειλή και περικύκλωσή της;
Η μεταφορά του ίδιου σκηνικού κρίσεως από το Αιγαίο του 1976 και 1987 στην ανατολική Μεσόγειο δεν χρειάζεται να αντιμετωπισθεί με τον ίδιο και εκ του αποτελέσματος προβληματικό τρόπο που έγινε από την Ελλάδα στο παρελθόν. Εξ άλλου υπάρχουν σοβαρές ειδοποιοί διαφορές. Η μείζων είναι ότι στην ανατολική Μεσόγειο υπάρχουν διεθνείς συμφωνίες που οριοθετούν μεγάλο τμήμα της περιοχής, κάτι που δεν έχουμε στο Αιγαίο. Η διεθνής κοινότητα αποστρέφεται τις αμφισβητήσεις διεθνών οριοθετήσεων διότι δεν υπάρχει σταθερότητα και ασφάλεια δικαίου. Αυτό θα πρέπει να συνδυασθεί με την αποφυγή στρατιωτικής αντιπαραθέσεως Ελλάδας-Τουρκίας σε διμερές επίπεδο. Πέριξ της Κύπρου υπάρχουν ναυτικές δυνάμεις πολλών χωρών. Κοινές στρατιωτικές ασκήσεις, όπως αυτές που έγιναν τις τελευταίες εβδομάδες, περνούν θαυμάσια μηνύματα προς την Τουρκία.
Πρέπει επίσης να έχουμε υπ' όψιν μας μόνον τον στόχο μας που δεν είναι άλλος παρά η εκτέλεση του ενεργειακού προγράμματος Κύπρου και Ελλάδας στην ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία θα προσπαθεί να αποσπάσει την προσοχή μας με διάφορους τρόπους. Σκοπός της είναι να παρασυρθούμε αντιπαραθέσεις που θα οδηγήσουν σε αμοιβαία απεμπλοκή και κατ' επέκτασιν σε μετατροπή της ανατολικής Μεσογείου σε μία μεγάλη ζώνη αμφισβητήσεων. Δεν χρειάζεται να παρασυρθούμε.
