Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά των τελευταίων ετών ήταν η υπερβάλλουσα ρευστότητα στο σύστημα, η οποία και τροφοδότησε μεγάλα επιχειρηματικά deals σε τιμές που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε νωρίτερα. Αν έχουμε εισέλθει στον αστερισμό της Αρκούδας, τότε τα χρήματα αυτά θα πρέπει να τα ξεχάσουμε και μαζί τους την ευφορία που έφερναν στις αγορές. Θα πρέπει με άλλα λόγια να αναθεωρήσουμε όλα όσα μάθαμε τα τελευταία χρόνια για τις αποτιμήσεις σε μετοχές, αλλά και ακίνητα.
Το είχαμε πει και άλλες φορές. Οι νέες γενιές των επενδυτών δεν έχουν μάθει ότι στις αγορές υπάρχει και η ζημία πέρα από το εύκολο κέρδος. Ή αλλιώς, τα εύκολα κέρδη εύκολα καίγονται. Αυτό τώρα το μαθαίνουν. Όσοι εγκλωβίστηκαν στο παιγνίδι των κρυπτονομισμάτων καταλαβαίνουν πλέον ότι το συν άπειρο το χωρίζει από το μείον άπειρο μια λεπτή κλωστή. Σε κάθε περίπτωση αυτά γινόντουσαν και θα συνεχίσουν να γίνονται όσο ο άνθρωπος υπάρχει σε αυτό τον πλανήτη. Είναι ο μόνος σταθερός κανόνας στη ζούγκλα των αγορών: Το κέρδος «πιστοποιείται» μόνο όταν κάποιος βγει από τις αγορές και κλείσει πίσω του την πόρτα του φρενοκομείου.
Το ζητούμενο είναι κατά πόσο αυτή η κατάσταση μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητα του μέσου πολίτη. Αυτού που δεν έχει αγοράσει ποτέ του μετοχές ή κρυπτονομίσματα και νομίζει ότι εξ αυτού του γεγονότος δεν τον αφορά η θύελλα στις αγορές. Ξέρουμε όλοι ότι δεν είναι έτσι. Η άνοδος αφορά κατά κύριο λόγο τους συμμετέχοντες στο παίγνιο. Η πτώση, όμως, αφορά τους πάντες, συμμετέχοντες και μη συμμετέχοντες. Αν χρεοκοπήσει μια τράπεζα, για παράδειγμα, το τίμημα το καταβάλλει συνήθως ο κρατικός προϋπολογισμός.
Αυτά τα ξέραμε και χτες. Σήμερα οι κίνδυνοι έχουν πολλαπλασιαστεί και δεν αφορούν μόνο τον τραπεζικό τομέα. Πολλές εταιρείες σε όλο τον κόσμο δεχόντουσαν για τις συναλλαγές τους κρυπτονομίσματα. Αυτό σημαίνει ότι η κατάρρευσή των κρυπτονομισμάτων σημαίνει ζημίες για αυτές τις εταιρείες και μεταφορά του προβλήματος στην πραγματική Οικονομία. Απώλειες θέσεων εργασίας, κόκκινα δάνεια σε τράπεζες, αναστολή επενδυτικών σχεδίων…
Υπάρχει όμως και μία άλλη διάσταση. Η υπερβάλλουσα ρευστότητα έλυνε προβλήματα στην πραγματική οικονομία. Πολλές εταιρείες είχαν μια δεύτερη ή και τρίτη ευκαιρία για να επιβιώσουν, μόνο και μόνο επειδή υπήρχε άπειρη ρευστότητα στα funds, η οποία και είχε κόστος διαχείρισης. Αυτή η δυνατότητα χάνεται πλέον εκ των πραγμάτων, αφού στην περίοδο της bear market η ρευστότητα είναι από τα πλέον πολύτιμα αγαθά. Κι ενώ μέχρι χτες δόθηκαν ευκαιρίες σε περιπτώσεις που δεν τις άξιζαν, το πιο πιθανό σενάριο είναι ότι στο επόμενο χρονικό διάστημα θα τραβηχτεί το χαλί από εταιρείες που θα έπρεπε κανονικά να επιβιώσουν. Άδικο; Προφανώς! Αλλά η ζωή δεν είναι δίκαιη…
Κι αν όλα αλλάξουν; Αν οι αγορές γυρίσουν και δοθεί με αυτό τον τρόπο αναστολή εκτέλεσης της «ποινής»; Μακάρι! Αλλά έπειτα από μία μεγάλη περίοδο ανόδου είναι φυσικό να έχουμε και μια περίοδο διόρθωσης. Το πόσο βίαιη θα είναι αυτή και πόσο θα διαρκέσει, δεν το ξέρουμε. Ούτε και ξέραμε το πότε θα έρθει. Γνωρίζαμε ότι κάποια στιγμή θα συνέβαινε αυτό που συμβαίνει σήμερα. Εκείνη τη στιγμή η πληροφορία αυτή ήταν άχρηστη. Τότε! Σήμερα όχι. Διότι αυτό που φοβόμασταν ότι θα συμβεί συμβαίνει και πλέον ξέρουμε και τον χρόνο: Συμβαίνει σήμερα! Το μόνο που πραγματικά μπορούμε να κάνουμε είναι υπομονή και να μελετήσουμε το πώς συμπεριφέρθηκε στο παρελθόν η αγορά σε ανάλογες περιπτώσεις. Και ναι μεν το χτες δεν αποτελεί εγγύηση για τις μελλοντικές εξελίξεις, αλλά δεν μπορούμε και να το αγνοούμε. Είναι το μόνο σημείο από το οποίο μπορούμε να σταθούμε για να κρατηθούμε.
Θανάσης Μαυρίδης
