Του Κώστα Μελά*
Οι εκτιμήσεις για το 2020 θα πρέπει, καταρχάς, να στηριχτούν στις τάσεις των εξελίξεων όπως αυτές έχουν διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια του 2019. Συγχρόνως θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν οι πιθανότερες να συμβούν αλλαγές που έχουν ικανά ποιοτικά χαρακτηριστικά ώστε να επιβάλλουν διαφοροποιήσεις στις δεδομένες τάσεις.
Σίγουρα η βασική τάση το 2019 ήταν οι συνεχείς και βαθύτερες ρωγμές σε αυτό που ονομάζουμε καθεστώς της παγκοσμιοποίησης. Οι ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Τραμπ και με το δόγμα «America first» έχουν πρωτοστατήσει σε αυτή τη διαδικασία. Ο πρόεδρος Τραμπ αντιμετωπίζει στην παγκόσμια σκηνή όλους τους μέχρι πρόσφατα οικονομικούς (και όχι μόνο) εταίρους ως αντιπάλους από τους οποίους πρέπει να εξασφαλίσει υποχωρήσεις και ανταλλάγματα.
Κλιμάκωσε τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα και η πρόσφατη συμφωνία για τη μη επέκταση των δασμών ουσιαστικά δεν μπορεί να διαβαστεί παρά ως μια προσωρινή ανακωχή. Πιέζει αφάνταστα τους ευρωπαίους εταίρους και επικροτεί το Brexit. Η συμπεριφορά της υπερδύναμης – απότοκος της απειλής από την άνοδο της Κίνας και δευτερευόντως την ενδυνάμωση της Ρωσίας στο γεωπολιτικό παίγνιο – προκαλεί σεισμικές αλλαγές στο οικοδόμημα των παγκοσμίων σχέσεων ισχύος όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί κυρίως μετά την πτώση του συνασπισμού της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι διαπιστώνονται δια γυμνού οφθαλμού:
- Η αναστροφή της διαδικασίας της παγκόσμιας οικονομικής ενοποίησηςΒΒ
- Ο άτυπος θάνατος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου
- Οι βαθιές ρωγμές στη Βορειοατλαντική Συμμαχία (ΝΑΤΟ)
- Η συνεχής οικονομική διείσδυση της Κίνας σε όλο τον Πλανήτη και κυρίως στην περιφέρεια της ΝΑ Ασίας.
- Η Ρωσία σημαντικός παίκτης στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η κατάσταση δεν πρόκειται να μεταβληθεί το 2020. Οι προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ το Νοέμβριο του 2020 δύσκολα θα έχουν επίδραση σε αυτό το σκηνικό. Πιθανότερο είναι ο πρόεδρος Τραμπ να οξύνει όχι μόνο τη ρητορική του αλλά και την πρακτική του με βάση τον αρχικό του σχεδιασμό.
Η παγκόσμια και η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκονται σε φάση σημαντικής επιβράδυνσης, υπό το βάρος περιοριστικών μέτρων στο διεθνές εμπόριο και υψηλού δημόσιου και ιδιωτικού χρέους σε πολλές οικονομίες, καθώς και αβεβαιότητας εξαιτίας γεωπολιτικών κινδύνων. Οι προβλέψεις για μικρή έστω ανάκαμψη στην παγκόσμια οικονομία το 2020 περιβάλλονται από σημαντικούς κινδύνους, τόσο οικονομικούς όσο και γεωπολιτικούς.
Ο ρυθμός αύξησης του παγκόσμιου ΑΕΠ εκτιμάται από το ΔΝΤ ότι υποχώρησε σε 3,0% το 2019, το χαμηλότερο επίπεδο από την παγκόσμια οικονομική κρίση το 2009, έναντι 3,6% το 2018, ενώ προβλέπεται να ανέλθει σε 3,4% το 2020.
Οσο για τη ζώνη του ευρώ, ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠΒΒ εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει σημαντικά για το σύνολο του έτους και θα διαμορφωθεί σε 1,2%, έναντι 1,9% το 2018. Αναμένεται να επιβραδυνθεί ελαφρά περαιτέρω σε 1,1% το 2020, υπό την επίδραση κυρίως της προβλεπόμενης επιβράδυνσης της εγχώριας ζήτησης.
*Ο Κώστας Μελάς είναι καθηγητής χρηματοοικονομικής και τραπεζικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.
