Της Κατερίνας Οικονομάκου
«Ο πλανήτης θα τα καταφέρει και χωρίς εμάς, εμείς δεν θα τα καταφέρουμε χωρίς τον πλανήτη». Αυτό ήταν γραμμένο με κεφαλαία γράμματα σε ένα από τα πλακάτ που ανέμιζαν οι χιλιάδες μαθητές, στη διαδήλωση της περασμένης Παρασκευής στο Βερολίνο. Την ίδια μέρα, μερικές δεκάδες χιλιάδες συνομήλικοί τους σε όλο τον κόσμο είχαν κατέβει στους δρόμους των δικών τους πόλεων καλώντας τις κυβερνήσεις τους να λάβουν άμεσα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Αυτή δεν ήταν η πρώτη Παρασκευή που οι μαθητές απείχαν λίγες ώρες από τα μαθήματά τους για να διαδηλώσουν. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για ένα φαινόμενο που εξελίσσεται σε διεθνές κίνημα. Κι έχει ήδη όνομα. Τα παιδιά διαδηλώνουν κάτω από το σύνθημα «Fridays for Future». Στη Γερμανία, στο Βέλγιο, στην Ελβετία, στην Αυστραλία, στη Βρετανία. Κάθε εβδομάδα, όλο και περισσότεροι μαθητές, σε όλο και περισσότερες πόλεις του κόσμου, απαιτούν από τους πολιτικούς να πάρουν άμεσα μέτρα για τη σωτηρία του πλανήτη. Λόγω ηλικίας, είναι, άλλωστε, οι αμεσότερα ενδιαφερόμενοι.
Πίσω από αυτό το πρωτόγνωρο και ειρηνικό κίνημα, βρίσκεται ένα εμπνευσμένο και αποφασισμένο κορίτσι. Ενα πρωινό Παρασκευής, τον περασμένο Αύγουστο, η 15χρονη Γκρέτα Τούνμπεργκ από τη Στοκχόλμη, αποφάσισε να κάνει κοπάνα. Αντί να κατευθυνθεί προς το σχολείο, πήρε τον δρόμο για το σουηδικό κοινοβούλιο. Σε λίγες ημέρες η χώρα θα πήγαινε σε εκλογές. Η Γκρέτα είχε το δικό της αίτημα: Να δεσμευτεί η επόμενη Βουλή ότι η χώρα θα αρχίσει να μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα τουλάχιστον κατά 15% κάθε χρόνο. «Εάν φτάσω στα 100, αυτό σημαίνει ότι θα είμαι ζωντανή το 2103. Οι σημερινοί ενήλικες δεν βλέπουν πέρα από το 2050. Αλλά εγώ, έως τότε, θα έχω ζήσει μόνο τη μισή μου ζωή. Το τι θα κάνουμε ή δεν θα κάνουμε τώρα, θα έχει επιπτώσεις στη δική μου ζωή, στη ζωή όλων των φίλων μου, στη ζωή των παιδιών μας και των δικών τους παιδιών», έχει γράψει η Γκρέτα, για να εξηγήσει τα κίνητρα πίσω από την πρωτοβουλία της. «Όταν άρχισε το σχολείο αυτό τον μήνα, αποφάσισα ότι δεν πάει άλλο. Η Σουηδία είχε βιώσει το πιο ζεστό καλοκαίρι στην ιστορία της. Ήμασταν σε προεκλογική περίοδο και κανείς δεν μιλούσε για την κλιματική αλλαγή ως συνέπεια του τρόπου ζωής μας». Αυτό που απασχολούσε την Γκρέτα ήταν ότι δεν έβλεπε κανένα αληθινό ενδιαφέρον από την πλευρά των πολιτικών, οι οποίοι μιλούσαν ωστόσο ακατάπαυστα για την οικονομία, την ανάπτυξη και την ενέργεια. Ολα αυτά, ξεκομμένα από τον παράγοντα της προστασίας του περιβάλλοντος.
Η έμπνευση
Την ιδέα για την κοπάνα ως μορφή διεκδίκησης, η Γκρέτα την εμπνεύστηκε από τους Αμερικανούς μαθητές που αρνούνταν να μπουν στις τάξεις τους σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την ελεύθερη οπλοχρησία. Τις πρώτες δύο εβδομάδες, η 15χρονη ήταν μόνη της κάθε Παρασκευή μπροστά στο κοινοβούλιο. Οι συμμαθητές της δίσταζαν να σταθούν στο πλευρό της. Ηταν, όμως, ζήτημα χρόνου προτού η υποστήριξη από συνομήλικούς της σε διάφορα μέρη του κόσμου πάρει μορφή χιονοστιβάδας. «Καλώ τους μαθητές να ενώσουν τις φωνές τους με τη δική μου: Οπου κι αν βρίσκεστε, καθίστε έξω από το κτίριο του κοινοβουλίου ή του δημαρχείου και απαιτήστε να ληφθούν μέτρα για να περιοριστεί η αύξηση της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας κάτω από 1,5 βαθμό Κελσίου», ήταν το μήνυμα της Γκρέτα. Και με το χάσταγκ #FridaysforFuture, αυτό το μήνυμα ξεκίνησε το ταξίδι του στον κόσμο, μέσα από τα κοινωνικά μέσα. Σύντομα, το μοιράζονταν χιλιάδες παιδιά, που μιλούν διαφορετικές γλώσσες, κατοικούν σε τόπους μακρινούς μεταξύ τους, αλλά μοιράζονται ένα κοινό μέλλον. Και την αγωνία ότι αυτό το μέλλον δεν απασχολεί όσο θα όφειλε όσους είναι σήμερα σε θέσεις ισχύος.
Έως τον Νοέμβριο, το κίνημα «Παρασκευές για το Μέλλον» είχε διαδοθεί έως την Αυστραλία. Χιλιάδες παιδιά οργάνωναν συγκεντρώσεις σε είκοσι διαφορετικές πόλεις της χώρας. Σε μία από αυτές, στη Μελβούρνη, κατέβηκαν στον δρόμο και διέκοψαν την κυκλοφορία. Μια εβδομάδα νωρίτερα, ο πρωθυπουργός Σκοτ Μόρισον είχε καλέσει τους μαθητές να απέχουν από τη συγκέντρωση, νουθετώντας τους μάλιστα να είναι «λιγότερο ακτιβιστές». Κι ο υπουργός Πρώτων Υλών έλεγε ότι θα προτιμούσε τα παιδιά να κάνουν τα μαθήματά τους των φυσικών επιστημών. Φαίνεται, πάντως, ότι με πρωτοβουλία των δασκάλων τους, οι μαθητές αναπληρώνουν τις χαμένες ώρες. Η κοπάνα υπέρ του πλανήτη δεν γίνεται εις βάρος της γνώσης. Και οι απαντήσεις των μαθητών στον πρωθυπουργό μαρτυρούν ότι έχουν διδαχθεί την τέχνη της επιχειρηματολογίας: «Εάν ο Σκοτ Μόρισον θέλει να πάψουν τα παιδιά να φέρονται σαν βουλευτές, τότε μάλλον θα πρέπει να πάψουν οι βουλευτές να φέρονται σαν παιδιά», είπε ο 17χρονος Μάντζοτ Κορ. Την ίδια ώρα, μερικές εκατοντάδες μαθητές είχαν παραταχθεί έξω από το χώρο του κοινοβουλίου, στην Καμπέρα, όπου βγήκαν να συζητήσουν μαζί τους βουλευτές από τα κόμματα των Πρασίνων και των Εργατικών.
Στην Αυστραλία, όπως και σε άλλες χώρες του κόσμου, οι πολιτικοί είχαν αρχίσει να λαμβάνουν υπόψη τους, ή να φέρονται σαν να λαμβάνουν υπόψη τους, αυτό το νέο κίνημα. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι, έπειτα από όσα έχουν συμβεί τα τελευταία χρόνια, έχουν διδαχθεί ότι καλό είναι να μην υποτιμούν καμιά κινητοποίηση. Ακόμη κι όταν αυτή προέρχεται από μαθητές. Ισως, μάλιστα, ακόμη περισσότερο τότε. Ετσι, δεν είναι καθόλου περίεργο ότι η Γκρέτα Τούνμπεργκ ήταν προσκεκλημένη να εκπροσωπήσει τη γενιά της στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Κλίμα, στο Κατοβίτσε, τον περασμένο Δεκέμβριο. «Πρέπει να κατανοήσουμε όλο αυτό το χάος που προκάλεσαν οι παλαιότερες γενιές, το οποίο πρέπει εμείς τώρα να αντιμετωπίσουμε και με το οποίο πρέπει εμείς να μάθουμε να ζούμε», είπε η νεαρή Σουηδέζα. «Οι κυβερνώντες έχουν μάθει να μας αγνοούν και θα συνεχίσουν να το κάνουν», σχολίασε η μαθήτρια, η οποία συναντήθηκε και με τον γ.γ. των Ηνωμένο Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες. Εως την ώρα που μιλούσε, πάντως, το κίνημα #FridaysforFuture είχε εξαπλωθεί σε 270 πόλεις.
Πάνω από 50.000
Στις 19 Ιανουαρίου, ο αριθμός των μαθητών που τήρησαν το ραντεβού της Παρασκευής είχε πλέον ξεπεράσει τις 60.000. Οι Ευρωπαίοι μαθητές πρωτοστατούν. Στη Γερμανία, περίπου 30.000 έφηβοι απείχαν από το μάθημα σε 50 πόλεις της χώρας. «Παππού, τι σημαίνει χιονάνθρωπος;», «Γιατί να μελετήσουμε αν δεν έχουμε μέλλον;» και «Θέλουμε να υπάρχει ένας κόσμος για εμάς σε 60 χρόνια» έγραφαν τα πλακάτ που κρατούσαν. Την περασμένη Παρασκευή, οι νεαροί Γερμανοί μαθητές εμφανίστηκαν ακόμη πιο οργανωμένοι. Είχαν δώσει ραντεβού στο Βερολίνο, όπου εκείνη τη μέρα ήταν προγραμματισμένη η συνεδρίασης της Επιτροπής για τον Άνθρακα. Τα παιδιά είχαν σχεδιάσει τη διαδήλωση ώς την τελευταία λεπτομέρεια: Η πορεία θα ξεκινούσε από το υπουργείο Οικονομικών, για να πάει στην Καγκελαρία, από εκεί στην Μπούντεσταγκ και πίσω στο υπουργείο Οικονομικών. Το αίτημά τους ήταν πολύ συγκεκριμένο: Απαιτούν να προχωρήσει άμεσα η απεξάρτηση της χώρας από τον άνθρακα.
Όταν ζητήθηκε από την Γκρέτα να σχολιάσει την επιτυχία του κινήματος, η νεαρή από τη Στοκχόλμη είπε ότι η απήχηση του #FridaysforFuture αποδεικνύει ότι «ποτέ δεν είσαι πολύ μικρός για να κάνεις τη διαφορά». Πριν από μερικά χρόνια, η νεαρή Σουηδέζα δεν θα μπορούσε εύκολα να καταλήξει σ'' αυτή τη διαπίστωση. Διότι η Γκρέτα ανήκει στην πρώτη γενιά που μπορεί να δει να γεννιέται στον καιρό της μια τέτοια διεθνής κινητοποίηση. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν τόσο απλό και γρήγορο να επικοινωνήσουν και να συντονιστούν άνθρωποι απ'' ολόκληρο τον κόσμο, να ανταποκριθούν σε ένα κάλεσμα με σύνθημα ένα χάσταγκ που κατανοούν όλοι και να ενώσουν τη φωνή τους για έναν σκοπό που αφορά όλους.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 29 Ιανουαρίου.
