Toυ Ανδρέα Ζαμπούκα
Κάποτε, όταν ήμουν λιγότερο σοφός και ενέδιδα στους πειρασμούς, σκεφτόμουν τι θα έκανα αν γινόμουν υπουργός παιδείας. Με προβλημάτιζε λίγο το ένστικτο της αυτοσυντήρησης – στην πρώτη εβδομάδα θα είχα φύγει από κάποιο παράθυρο κυνηγημένος- αλλά στην συνέχεια ξάπλωνα αναπαυτικά και απολάμβανα οράματα μεγαλείου: θα έβρισκα τους καλύτερους δασκάλους, θα έφτιαχνα τα πιο παραγωγικά προγράμματα, θα άλλαζα τα βιβλία και ένα σωρό άλλα πράγματα. Ούτε λίγο ούτε πολύ, σε λίγα χρόνια, με την δική μου μεταρρύθμιση, οι μαθητές θα αρίστευαν, οι δάσκαλοι θα έπλεαν σε πελάγη ευτυχίας και η ελληνική παιδεία θα κατακτούσε και πάλι, τον κόσμο!
Ο καιρός πέρασε και σιγά σιγά, κατάλαβα «τι κούφια λόγια ήσανε αυτές η βασιλείες». Ζώντας από κοντά, μεταρρυθμίσεις τριών δεκαετιών, δεν θέλει και πολύ να φτάσεις στο πιο γόνιμο συμπέρασμα: η πιο συνετή και προοδευτική διοίκηση του υπουργείου παιδείας θα είναι αυτή που δεν θα θέλει να κάνει ούτε μία μεταρρύθμιση. Αυτή που δεν θα επιδιώξει καμία αλλαγή στα σχολεία και στα πανεπιστήμια. Και τέλος αυτή που θα αρθεί πολύ ψηλά στο ύψος των περιστάσεων και θα καταργήσει τον εαυτό της!
Οι πιθανότητες να πετύχει η οποιαδήποτε μεταρρύθμιση, όσο φιλόδοξη και να είναι, υπό την εποπτεία του υπουργείου παιδείας, είναι μηδενικές. Πρώτον, επειδή χρεώνεται σε μονοδιάστατες κομματικά επιλεγμένες επιτροπές. Δεύτερον, γιατί δεν υπάρχει καμία διάθεση να εφαρμοστούν από ένα γερασμένο και απρόθυμο σύνολο εκπαιδευτικών. Τρίτον, γιατί πολύ γρήγορα θα ανατραπεί από την επόμενη κυβέρνηση και το σημαντικότερο, γιατί το Μαρούσι είναι πάρα πολύ μακριά από κάθε σχολική μονάδα προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες της.
Μπορεί άλλες χώρες να μην έχουν αποτύχει τόσο στον συγκεντρωτισμό και στην καθοδήγηση της «εθνικής παιδείας» αλλά ειδικά στην Ελλάδα, το εκπαιδευτικό σύστημα βρίσκεται εξαιτίας τους, υπό κατάρρευση. Στο δημόσιο σχολείο, οι χρόνιες δυσλειτουργίες δεν αντιμετωπίζονται από οράματα και σχέδια επί χάρτου. Μόνο οι κοινότητες μπορούν να δώσουν την λύση!
Απελευθέρωση λοιπόν, της Εκπαίδευσης από το Υπουργείο και ανάληψη ευθύνης από τις τοπικές κοινωνίες. Να μπουν στο παιχνίδι οι δήμοι, οι ιδιώτες, τα ιδρύματα και όποιος άλλος έχει την δυνατότητα να οργανώσει σχολεία. Το κράτος να ασκεί μόνο έλεγχο και να εκπονεί προγράμματα τα οποία αν θέλουν, θα εφαρμόζουν οι κοινότητες. Θέλει υπομονή και ανεκτικότητα στις "παράπλευρες απώλειες" αλλά κάποια στιγμή θα αποδώσει.
Δεν πρόκειται για παράδοση της Εκπαίδευσης στους ιδιώτες και στους διεφθαρμένους δήμους. Πρόκειται για την απελευθέρωση της Παιδείας από το διεφθαρμένο και ανεπαρκές ελληνικό κράτος! Αυτό ακριβώς που απέδειξε ότι είναι ανίκανο να εμπνεύσει σεβασμό και κύρος στην εκπαιδευτική κοινότητα σχολείων και πανεπιστημίων. Που, ανεξαρτήτως κομματικής εκπροσώπησης, δεν αποδείχτηκε αποτελεσματικό, ούτε μία φορά, στα χρόνια της Μεταπολίτευσης.
Σε κάθε περίπτωση, οι νέες προτάσεις της Επιτροπής του κ. Λιάκου, μπορεί να διαβάζονται ουσιαστικές αλλά δεν πρόκειται να εφαρμοστούν. Απευθύνονται σε ένα παθητικό αναχρονιστικό θεσμό που δεν είναι σε θέση να απορροφήσει την οποιαδήποτε αλλαγή.
Η μόνη λύση είναι η αυτοδιάθεση των σχολικών μονάδων που θα ενταχθούν σε ένα κύκλο ευθύνης των τοπικών κοινωνιών. Μόνο για τις απομακρυσμένες περιοχές και για ειδικές συνθήκες, μπορεί το κράτος να αναλάβει πρωτοβουλία. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις, το πλαίσιο λειτουργίας θα πρέπει να προσαρμοστεί στο πολιτισμικό πλαίσιο, ώστε να εκσυγχρονιστεί η εξυπηρέτηση του πυρήνα του θεσμού. Η κοινωνική ανάγκη δηλαδή, για την οποία δημιουργήθηκε: η κοινωνικοποίηση και η ανάπτυξη της προσωπικότητας του μαθητή.
Ο κόσμος άλλαξε και ζητάει διαφορετικά πράγματα από τους νέους. Άλλα ζητούν και αυτοί από αυτόν. Δεν μπορούμε πια να οραματιζόμαστε μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να τις κάνουμε στην δεκαετία του ΄70. Ας ανοίξουμε τα σχολεία στην κοινωνία και ας απελευθερώσουμε τις δημιουργικές της δυνάμεις να τα στηρίξουν. Ας λάβουμε πρόνοια για τις ειδικές ομάδες του πληθυσμού και τις οικογένειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα.
Ας δώσουμε όμως, την ευκαιρία στις κοινότητες να δείξουν τι μπορούν να κάνουν. Μέχρι τώρα, το κράτος δεν τα κατάφερε. Ας προσπαθήσει και κάποιος άλλος…
