Ανάμεσα στα πολλά και «θαυμαστά» που διαβάζουμε ως εκτιμήσεις για την μετά την πανδημία εποχή, μας έχουν εντυπωσιάσει ιδιαιτέρως οι προβλέψεις που θέλουν τις κοινωνίες να αναδιπλώνονται και την ιδέα της ομοσπονδίας ως μοντέλο διακυβέρνησης να αποδυναμώνεται περαιτέρω.
Αν όσοι τα γράφουν δεν εκλογικεύουν, συνειδητά ή ασυνείδητα, μύχιες νεοσυντηρητικές και αντιδράστικές φαντασιώσεις τους για περίκλειστα εθνικά κράτη, οχυρωμένα πίσω από ψηλά, απροσπέλαστα τείχη-σύνορα, ειλικρινά αναρωτιόμαστε τι σκέφτονται. Γιατί όσα ζούμε από τα τέλη του Ιανουαρίου οδηγούν στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Ίσως είναι η πρώτη φορά στη μεταπολεμική ιστορία που ο ολόκληρος ο πλανήτης, σε καθημερινή βάση και συγχρονισμένα, αντιλαμβάνεται και μάλιστα βιωματικά τη συμβολή της διεθνοποιημένης οικονομίας της γνώσης, των διακρατικών συνεργασιών και της ελεύθερης μετακίνησης στην ευημερία του και την ίδια στιγμή, διαπιστώνει το βαθμό που τα κλειστά σύνορα, η αυταρχική διακυβέρνηση, η έλλειψη λογοδοσίας και η αδιαφάνεια στη ροή της πληροφορίας, λειτουργούν σε βάρος της ανθρωπότητας. Αρκεί, ως επιχείρημα, η αναφορά στην Κίνα και στο μοιραίο ρόλο της στη διάδοση του ιού ακριβώς επειδή είναι ένα περίκλειστο αυταρχικό κράτος με κλειστά σύνορα και με κυβέρνηση που δεν λογοδοτεί σε κανένα.
Ένας ολόκληρος πλανήτης εκπλιπαρεί για να αναπτυχθεί γρήγορα το εμβόλιο για τον κορονοϊό, κάτι που προχωράει ακριβώς χάρις στη διεθνή συνεργασία και τη δυνατότητα που είχαν οι επιστήμονες να μετακινούνται ελεύθερα αποκομίζοντας εμπειρίες σε νοσοκομεία και ερευνητικά κέντρα ανά τον πλανήτη αλλά υπάρχουν αυτοί που εμμένουν στην ανάγκη εθνικής αναδίπλωσης. Μάλιστα, είναι οι ίδιοι που κατηγορούν όσες χώρες της ΕΕ αντιστέκονται στην έκδοση ευρωομολόγου και εμφανίζονται απρόθυμες να μοιραστούν το κόστος της πανδημικής κρίσης.
Κάτι που μας έχει διδάξει η πανδημία μέχρι σήμερα είναι ότι «το σύστημα» κόλλησε εκεί ακριβώς όπου είχαν ατονήσει οι διεθνείς συνέργειες προς όφελος κοντόφθαλμων, εθνικών επιδιώξεων. Κι ας μην έχει κανείς αμφιβολία για τούτο: όσο τα κράτη δεν επενδύουν στο κοινό όφελος, σε μεγαλύτερη ελευθερία στην ανταλλαγή γνώσεων αλλά και στις μετακινήσεις, τόσο τα εμβόλια και οι θεραπείες θα αργούν.
Δείτε: η ανάπτυξη των εμβολίων είναι μια υπόθεση πολύ μεγάλου κόστους αλλά με μικρά ποσοστά κέρδους. Αν έχουμε την αξίωση οι φαρμακοβιομηχανίες να παρατήσουν ό,τι κάνουν, τις υπόλοιπες επικερδείς τους μελέτες και να αφοσιωθούν στο εμβόλιο για τον κορονοϊό επενδύοντας ασύλληπτα μεγάλα ποσά που δεν θα πάρουν πίσω ποτέ, αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν τα κράτη, από κοινού, λειτουργήσουν ως εγγυητές αυτής της διαδικασίας.
Αυτός είναι και ο λόγος που ο Κυριάκος Μητσοτάκης τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της ιδέας τα κράτη να αγοράσουν τις πατέντες των εμβολίων. Το εξήγησε: κάτι τέτοιο διασφαλίζει την εύκολη πρόσβαση στο εμβόλιο σε χαμηλό κόστος.
Μόνο που αυτές οι πολιτικές προϋποθέτουν διεθνείς συνεργασίες, κοινές δράσεις, παγκοσμιοποιημένες και όχι «εθνικοποιημένες» αντιλήψεις για τη διακυβέρνηση.
Μόνο συντηρητικός και περίκλειστος δεν θα είναι ο κόσμος που θα αναδυθεί μετά το τέλος της πανδημίας. Όσα βιώνουμε καθημερινά και σε πραγματικό χρόνο, όλοι οι άνθρωποι στον πλανήτη, διδάσκουν μεγαλύτερη αυτοσυνειδησία, ατομική ευθύνη, σοβαρότητα και την ανάγκη για ανοιχτές κοινωνίες, ενίσχυση του ομοσπονδιακού πνεύματος και των ανοιχτών συνόρων.
Δεν είναι πλέον θέμα «φιλελεύθερης ιδεολογίας». Είναι θέμα επιβίωσης.
